Azpisarrerak (sarrerak) (15)
etxagun.
Etim. Palabra formada con los mismos componentes que etxajaun, con pérdida de -j- entre vocales, reducción de -au- a -u- y aparición de -g- anti-hiática que conserva el antiguo corte silábico.
1.
(Vc ap. A; Aq 77 (<-guria>, por -guna det.), Añ y H (V)),
etxaun,
etzagun
Propietario de un caserío o hacienda rural; cabeza de familia. "Casero que habita su propia casa [...] (V)" Aq. "Los que quedan en las haciendas son llamados etxagunak, que quiere decir 'caseros'". "Casero, dueño" Añ. "Maître de maison, chef de famille" H, que cita a Astar. "Parece alteración de etxajaun, etxejaun" A. v. etxejaun.
Tr. Propio de la tradición vizcaína desde finales del s. XIX.
Alan egiten dabe etxaun honrau batek baño geiagok. CrIc 118. (ib. 87 etxagun) Ez jakolako etxagun begiratu bati ondo egiten buruba bat egitia gizon [...] alper ta baldanakaz. Mg PAb 43. Zenbat etxagun eta euren familija euren etxetatik kanpora burubako fijanza onelakuak gaitik? Astar II 128. [Bautismoak] egiten gaitu Jangoikuaren seme, [...] ta Zeruko etxagun. fB Ic III 23 (cf. AA I 609: Zeruaren jabegai). Markinako zaldun bat / etxagun andia. Azc PB 81. Barrinkuko etxagunak nai dau nigaz ezkondu. Echta Jos 331. Orretara aitzen da errenterutik etxaun izatera eltzia. Kk Ab II 81. Etxagunik iñor bez, guztiak maizter. Eguzk GizAuz 107. [Errentadoreak] euren lanagaz laguntzen baeudien, etxagunek iminiko eudien dirue eskolagintzerako. Akes Ipiñ 10 (que emplea gralmte. etzagun: 19, 24, 25).
Alan egiten dabe etxaun honrau batek baño geiagok. CrIc 118. (ib. 87 etxagun) Ez jakolako etxagun begiratu bati ondo egiten buruba bat egitia gizon [...] alper ta baldanakaz. Mg PAb 43. Zenbat etxagun eta euren familija euren etxetatik kanpora burubako fijanza onelakuak gaitik? Astar II 128. [Bautismoak] egiten gaitu Jangoikuaren seme, [...] ta Zeruko etxagun. fB Ic III 23 (cf. AA I 609: Zeruaren jabegai). Markinako zaldun bat / etxagun andia. Azc PB 81. Barrinkuko etxagunak nai dau nigaz ezkondu. Echta Jos 331. Orretara aitzen da errenterutik etxaun izatera eltzia. Kk Ab II 81. Etxagunik iñor bez, guztiak maizter. Eguzk GizAuz 107. [Errentadoreak] euren lanagaz laguntzen baeudien, etxagunek iminiko eudien dirue eskolagintzerako. Akes Ipiñ 10 (que emplea gralmte. etzagun: 19, 24, 25).
2.
(Empleado como adj.).
Ezkonduten azanean izango az gu baño aberatsago, oso etxaguna. Echta Jos 134. Kulak edo baserritar etxagunok. Eguzk GizAuz 132.
Ezkonduten azanean izango az gu baño aberatsago, oso etxaguna. Echta Jos 134. Kulak edo baserritar etxagunok. Eguzk GizAuz 132.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
