Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    egur.
    Onom.: Otra pieça en Egurvidea. (1200) Arzam.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, IC 442r y 447r, Mic 7v, O-SP 223, SP, Deen I 293, VP 23r, Lar, VocS , Añ, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ); eur (V) Ref.: Bon-Ond 147; VocPir 547; A (egur, eur); Giese CasaS 13; Lrq; Ond Bac ; Iz UrrAnz , Als 42, To , Ulz ; Etxba Eib ; Holmer ApuntV ; JMB At ; EAEL 126.
    Leña; leño. "Bois à brûler" VocS. . "Subilaro-egur (Ae), tronco de Nochebuena" JMB At. . Tr. De uso general, documentado desde Leiçarraga (cf. infra (4) ya en Dechepare con valor adj.). En DFrec hay 91 ejs.
    Ezen baldin egur hezean gauza hauk egiten badituzte, eiharrean zer eginen da? Lç Lc 23, 31 (He egur hezeari). Zozpolak dirudi bere egur[r]a, ta egur[r]ak bere ezkur[r]a. RS 483. Iauxi din ezkurra oroen su egur. Ib. 198. Aritz eroriari orok egur. RIs 7. Gero ekharri zerozten / berotzeko egurrak. EZ Noel 63. Anhitz egur eder gelditzen da oihanean ekharlerik gabez. Ax 350 (V 232). Hi arraza handiko, ni seme iauregiko, egur hori nork drauku hautsiko? O Pr 231. Neska senhar ederzale, soinaz egur ekarle. Saug 150. Khezko arroin bat dela usaingarrizko egurrez [...] egina. SP Phil 137. Ifernuko suaren egur eta bazka. Tt Onsa 64. Mendirat Izaak haurrak / egur-zama altxatzean. Gç 66. Zer naiz ni hura gabe, egur ihar bat sukoz baizen on eztena! Ch III 55, 6 (SP, Echve, Ol, y Leon egur; Mst zur). Marako urak baitziren khiretsak, Moisek harat etxatu zuen egurrak eztitu zituen. CatLav 24s. (V 19) Egur igartuzko itxe txar edo hermit batean. Mb IArg II 313. Onenbeste egur bakoitzak ekarzute. Cb Just 111. Eman zituen aldare haren gainean egurrak. Lg I 354. Haurrak diradiala beren aitetarik ezpala dena egürretik. Egiat 276. Zeu ilgo zarean oea, ta egur santua. Añ EL1 184. Eztana legez modu ona suba amatetako egur geijago ezartia. Astar II 110. Galharragako auherrenek ekharririk egürra. Etch 364. Egur bat artu eta / an dijoakio. It Fab 64. Egur-zama batez soiña kargaturik. Gy 5. Ikusi zuen egur bat. Lard 74. Egur xurituak ez du hurbiltzeko ere egur azalduna balio. Dv Lab 377. Egur azalezko zuminz batekin lotuaz. Arr GB 46. Gurdi erdi bat egur igar. Zab Gabon 33. Egur bagarik jaunak kastigetan daki. AB AmaE 238. Iru egun egur xeatzen. HerVal 148. Eman zadiela etzanik [Jesus] egur haren gainean. Jnn SBi 6. Larunbat batez hari izan zen egur biltzen. Arb Igand 164. Areitz ta egurrak saldu. Azc PB 202.
    ( s. XX) Orma ondoko egur latzari elduta igoten joiala. Ag Kr 103. Ontan sort-egurrak egin zituzten. Goñi 29. Nola suntsitu ditazken hainbertze egur hain lodiak. JE Bur 78. Egur meiari, abarrari, ekin dautsot. Kk Ab I 3. Egur eskarmentadue, sugarri ona . (V-arr) "El escarmentado bien conoce el vado". AEF 1921, 51. Egur moztutzen asi. Muj PAm 51. Egur gurutzetu batetik zintzilika jarririk. Inza Azalp 68. Egürra gabe jiten zenaren etzen borta zabaltzen. Const 41. Egur-meta andija. Altuna 84. Beste egur baño sugillegorik duk au. Or Mi 79. Orga egurra ekarririk etxera. Barb Leg 127. Egur ezearen kea. Ldi BB 106. Suak phizten du ikatza, garrak egurra. Zerb IxtS 58. Egur-txorta baten gixa lotua. NEtx Antz 144. Egur bat ezarri zion suari. Mde HaurB 15. Egurrez urri ibiltzea. Etxde JJ 55. Egurrak eta anporrak zur ta ol biurtzeko. Erkiag Arran 126. Aitan lepora egurrak bota [= 'hacer cargar con la responsabilidad'] . BEnb NereA 187. Abar eta egur eihar karreatzen. JEtchep 21. Egurrak xeatzean gelditzen diran ondar-purruskak. Zait Plat 61. Mendira egur billa. Salav 64. Egur neurtzen ere ibiltzen omen zan. Uzt Sas 337. Ote, elorri, sasi; egur onik etziteken erre nai izaten. Ataño TxanKan 59. Mendira karobirako egurra preparatzera. TxGarm BordaB 18. Horra nun [...] bat batean egurrak astotik erortzen zazkon. Etchebarne 66. Eta suari egurrak sartu. Zendoia 45.
    v. tbn. Hm 54. DurPl 19. CrIc 66. LE Doc 237. AA III 556. fB Ic I 319. Zav Fab RIEV 1907, 530. Izt C 132. Arch Fab 115. Hb Egia 62. Laph 244. Xe 185. Sor Bar 31. Zby RIEV 1908, 767. Itz Azald 94. Mdg 129. Echta Jos 9. Alz Bern 59. A Ardi 129. Ill Pill 25. StPierre 24. EusJok 122. Ox 94. FIr 135. Zub 74. Tx B I 86. Etcham 157. Ir YKBiz 498. Iratz 80. Lf Murtuts 1. SMitx Aranz 155. Munita 36. Anab Poli 66. Akes Ipiñ 20. Basarri 80. And AUzta 67. Gand Elorri 35. Osk Kurl 92. Ibiñ Virgil 73. Azurm HitzB 52. FEtxeb 194. MEIG VIII 39.
    sense-2
    2. (V, G, AN; Volt 55, Urt) Ref.: Etxba Eib; EAEL 126; ZestErret .
     Madera. "Du bois, egurra" Urt Gram 23. "Gastaña-egurra, madera de castaño" Etxba Eib. Los datos de EAEL no son muy precisos, sobre todo por la ambigüedad de la pregunta "bois". Cf. MEIG VI 170: "Orobat, hemen nahastea zaharragoa eta barreiatuagoa bada ere, egurra ez da zura". v. zur; cf. infra EGURREZKO. Tr. Usado por autores meridionales, no encontramos ejs. seguros antes del s. XX.
    --Zerekin egiñak diran [sillak]. --Ez dezu ikusten? Egurrakin. Iraola 113. Egurra, zura, zenbat eta gogorragoa ainbat ur gutxiago. Munita 75. Egur zar batzuk artuta nola-ala iltzez josten asi ziran. Anab Poli 66. Bere isatsari erantsita zijoan bagoi beltz batean, burnibideko ta-pa-ta-pa zarata ezik, beste berebiziko burni ta egur karraxiak entzuten ziran. Ugalde Iltz 45. Bera arotza zan da egur neurtzen ere ibiltzen omen zan. Uzt Sas 337. Egurra, bi aldiz neurtu ta bein moztu. (Arotzen esaera da au. Izan ere, burnia gaizki neurtzen badezu, gero soldeatuko dezu; baiñan egurrarekin ez dago ori egiterik). (G-to). EZBB I 89. Zugaitz onen egurra gogorra da, ta zuria. Ostolaiz 37.
    sense-3
    3. Leña, palos, golpes, paliza. "Egurra egon (loc. vbal.), haber palos con motivo de cualquier apasionamiento. Egurra egonda gaur Untzagako Plazan" Etxba Eib. "Egurra emon, hartu, dar o recibir una paliza, castigo, represión" Elexp Berg. "Fabrika montauta, egurrean ari dituk, jo ta ke!" (G-azp). "Orrek zebilkik egurra!" (G-azp).
    Soldaduak armakin / zai aldamenean, / egurra emateko / uste gutxinean. FrantzesB I 80. Iaunak badaki gure gaiñera zer egurrek etorri bear daben. Ag AL 152. Biar egurra emango zaigutek. Ugalde Iltz 48. Gorrotoak bere etsairik ezin dik, berriz, aztu. Egokiera datorkionean, egurra. Ataño TxanKan 61. Zoriona agindu ta / egurra eskeiñi. Insausti 219.
    azpiadiera-3.1
    Castigo físico, esfuerzo.
    Lau illabete oien eskuan pasa nituan. Egurra geiegi. Egunero entrenamentua. Albeniz 81.
    sense-4
    4. (Dv, H).
    (Adj.). Pesado, torpe.
    Eri denian andre gabe galdu gizon egurra. E 119.
    azpisarrera-1
    ARTO-EGUR. "Artho-egurra (S), morceau de bois contre lequel on dresse les galettes, ou tranches de pain de maïs, pour les rôtir au feu" H.
    azpisarrera-2
    BAZTER-EGUR. v. bazter.
    azpisarrera-3
    EGUR-ABAR. "Ramas delgadas del árbol de que se ha hecho leña" Etxba Eib.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Residuo de leña.
    Burniari loturikako ikatz edo egur abarrak kentzen ziozkaten. Lh Yol 13.
    azpisarrera-4
    EGUR-APUR (V-m ap. A). "Los residuos de leña delgada" A.
    azpisarrera-5
    EGUR-ARRAIL (B, BN, -all S; VocB (egurarrail)). Ref.: A; Lrq; Izeta BHizt2. "Bûche fendue" Dv s.v. arrail. "Leña rajada" A."Grosse bûche fendue en plusieurs éclats. On dit plus souvent arrall simplement" Lrq. "Leña cuarteada" Satr VocP. "Leña partida en varios pedazos. Egur arralla ongi ine" Izeta BHizt2.
    azpisarrerakoSense-5.1
    "Bûche, bois de quartier" H.
    Eta non garamazkan [urak] gu gure untziarekin, egur arrail bat bezala. Prop 1893, 29. Karga da hogoi ta bortz egur arrail, 1,20 m. luze direnak, mando batek bizkartara batez ekhar ahala. Eskual 17-1-1908 (ap. DRA ).
    azpisarrera-6
    EGUR-ARRAILATZAILE. a) (-arraillatxale R ap. A). "Pico (pájaro)" A. b) "Egur-arrailtzale, fendeur de bois" H.
    azpisarrera-7
    EGUR-ATERATZE. Saca de madera.
    Baso-zañak ardurea eukiko dabe euren erki barruan zelan egiten diran zugatz-eraztiak eta zul ta egur ataratiak. (1918). ForuAB 139.
    azpisarrera-8
    EGUR-HAUTS. Ceniza de leña.
    Matasak austietara ur gori ta egur-autsian. Mg PAb 139.
    azpisarrera-9
    EGUR-BATZE. "El recoger la leña en el deshecho de los montes" Etxba Eib.
    azpisarrera-10
    EGUR-BAZKARI. Comida que celebran los recogedores de leña. v. EGUR-JAN.
    Egur-bazkari batez emanak. Etcham 154.
    azpisarrera-11
    EGUR-BELAR (-lh- S; Foix ap. Lh). Ref.: Alth Bot 12; A; Lrq. Salicaria (Lythrum salicaria).
    azpisarrera-12
    EGUR-BIDE. a) (S ap. Lrq; Lar, H, A Apend). "Sendero (Fuero de Durango)" A Apend. "Sentier de transport de bois de chauffage, non carrossable" Lrq.
    b) "Monte amojonado con destino al servicio del pueblo, es decir, aquél del cual todo vecino podía extraer para su casa leña que en cada año hubiera menester (Labayru Historia IV 558)" DRA.
    azpisarrera-13
    EGUR-BIHOTZ (S ap. Lrq; H). "Cœur de bois" Lrq.
    azpisarrera-14
    EGUR-BRINTZ (G-goi ap. A). "Los residuos de leña delgada" A.
    azpisarrera-15
    EGUR-EGILE. v. egurgile.
    azpisarrera-16
    EGUR EGIN (Lcc, SP, H; egurregin R-uzt ap. Iz R 394); EGURRA EGIN; EGURRAK EGIN (R-is ap. ContR 507). Hacer, cortar leña. "Leñador, egur egiten deuena" Lcc. "Et'orái lának egin biár, é(g)urrak egin biár, négia desegida xítan... (R-is)" ContR 507.
    Ez geiago nik egin ez dot / zure basoan egurrik. Lazarraga 1195r. Hasi zen berriz bigarrenean egur egiten. Ax 85 (V 58). Etxea urra zezana egur egiteko. O Pr 517. Leku gaitzian egur dagianak, soinaz ekarri behar. Saug 152 (en Mg PAb 172 egurra dagienak). Gizon bat basoan egurra egiten. AA II 44. Basuan egur egiten. Astar II 144. Egur egiteko oihanetan. Dv Lab 373. Egurra egiten denean. Ib. 374. Egur eiten egun erdi bat. HerVal 161. Arbolik bajuenean egurra egiten da. EZBB I 38. Egurgiten astean, au duzu nabari. Or Eus 15. Eta ardiak larreratu ondoren, egur egin. Etxde JJ 10. Basoan ikatz ta egur egiten / jarduten giñan lanean. FEtxeb 13.
    azpisarrerakoSense-16.1
    Orga bat egur egin dezon. Barb Leg 127.
    azpisarrera-17
    EGUR-EGITE (egurgite Lar; egurgita Lar, Añ). "El oficio u acto de hacer leña" Lar. v. egurgintza.
    azpisarrera-18
    EGUR-ERDI. Medio tronco.
    Leitzarrak galdua du egur-erdi batez. Or Eus 151.
    azpisarrera-19
    EGUR-GINARRI (-nh- H). Corazón del tronco.
    azpisarrera-20
    EGUR-IKATZ (V-gip, G). "Carbón vegetal" SM EiTec2 136. v. egurbera.
    Erri ortako sukaldietan egurra, egur-ikatza, arri-ikatza ala zer erretzen da? (1918). ForuAG 235. Zazpi eiten du zaku / egur-ikatzak. MendaroTx 42. Egur-ikatza pillatzen zuten. Zubiau Burd 96. Gure mendietan egiten zan egur-ikatza. Garm EskL I 72. Egunero goizean kilo bat arto emateko esaten zidan. Oso mesede zutela. Egur ikatza ere bai. BBarand 109.
    azpisarrera-21
    EGUR-JAN. "(V-m), convite que se da a los que ayudan a recoger leña" A.
    azpisarrera-22
    EGUR-LAN.
    azpisarrerakoSense-22.1
    a) Actividad forestal; trabajo de cortar leña.
    Egur lanetik gaur bizi dira / asko Bizkaiko partean, / piñua guztiz ontzat artu da / baserritarren artean. FEtxeb 196. Egur-lana dana aizkoraz egiten nuan. Albeniz 47.
    azpisarrerakoSense-22.2
    b) Carpintería, trabajo de carpintería.
    Zerra zintaduna zan nere leenengo tramankulua lanerako. Zurgintza edo egur-lana zan. Zendoia 53.
    azpisarrera-23
    EGUR-LANGILE. Leñador.
    Basoan egur-langille eta / ikatzak egositera. FEtxeb 12.
    azpisarrera-24
    EGUR-LAURKI (G-goi; e.-laurgi V-och). "Astilla gruesa rectangular" A.
    azpisarrera-25
    EGUR-LITS. "(BN-lab), écharde" Lh.
    azpisarrera-26
    EGUR-MILIKA. "(V), los residuos de leña delgada" A.
    azpisarrera-27
    EGUR-MOKOR. "(V-ger, R-uzt). parte del tronco" A.
    Ara or egur-mokorrak suburni-gainean txinpart jarioka. TAg GaGo 93.
    azpisarrera-28
    EGUR-MOSKO. "(V), parte del tronco" A.
    azpisarrera-29
    EGUR-MOTZAILE; EGUR-MOZTALE (B); EGUR-MUZLE (S). Ref.: A (egur-moztale); Lh (egur-muzle). Leñador. v. egurgile.
    azpisarrera-30
    EGUR-MOZTE (B ap. A). Corte de leña.
    Bi mutill aubek Donosti ortan / egindako egur moztia. Auspoa 39, 47.
    azpisarrera-31
    EGUR-MUTIL. "Trabajador forestal, leñador" Elexp Berg . v. BASO-MUTIL (b) .
    azpisarrera-32
    EGUR-HOTS. Ruido de golpes en la madera.
    Ango ate-dranbaladea, ango aienak, ango uluak, ango egurrotsa. Kk Ab II 52. Blisti-blasta entzuten zan egur-otsa an, or, emen. Erkiag Arran 153. Ango egur-otsa! Ango jezar-lekuen jaustea! Ango ate-dranbaladea! Bilbao IpuiB 229.
    azpisarrera-33
    EGURRETA-. v. egurketa.
    azpisarrera-34
    EGURREZKO. De leña; de ramas; de troncos.
    Sufrezko sua, eta are egurrezkoa ere. Ax 580 (V 372). Egurrezko sendor ta meta andi bat. Ur MarIl 30. Eman zioten itxeari edo egurrezko itxolari saiets guzietatik su ta su. Mb IArg I 313. Leizeko arkaitz bustiai, Jenobebak zeukan egurrezko gurutzeari, oroldiozko bere etzauntzari [...] begira zegoan. Arr GB 108. Zuaitzak, egurrezko anima dauka. Ag G 213. Egurrezko sutan. Arti Ipuin 38. Loi ta egurrezko etxolak. Anab Aprika 28.
    v. tbn. Añ GGero 367. Mde HaurB 6.
    azpisarrerakoSense-34.1
    De madera. "Egurrezko, qui est de bois" Dv (a no ser que se refiera a egurrezko sua vel sim.).
    Egurrezko ankeaz. AB AmaE 255. Jantzi zituen bere egurrezko oñetakoak. Goñi 24. Egurrezko makuloak . Ag G 178. Egurrezko armak ugari zeuden / soldaduentzat jarriyak. Tx B II 32. Langai eta izkilluak, naiz arrizkoak eta naiz ezur, adar eta egurrezkoak ziran. JMB ELG 47. Erretor-etxea mia-arazi zuen eta huna zer zuten atxeman: egurrezko gurutzeko hautsi bat, gaineko adarraz gabetua. Zerb Azk 94. Egurrezko guraize haundi pare bat. Arti Tobera 270. Ankak, egurrezkoak balira bezela nabaitu nituan. Ugalde Iltz 17. Lau epaidun arbastak edota egurrezko ziri punta-zorrotzak. 'Acuto robore'. Ibiñ Virgil 83. Errementariaren etxean egurrezko labana. (AN-gip). EZBB I 99. Bajurakoak, egurrezkoak. Etxabu Kontu 125. Kurpillen ardatza egurrezkoa izaten zuten. JAzpiroz 119. Sartu zituan aizkorak egurrezko maleta batean. BBarand 182.
    azpisarrera-35
    EGUR-TXAMAR. "Egur-txamarrak (G-goi), los residuos de leña delgada" A.
    azpisarrera-36
    EGUR-TXIKITZAILE (Darric ap. DRA). Leñador.
    azpisarrera-37
    EGUR-TXOLA. "Egur-txola (V), carguilla de leña" A (s.v. txola).
    azpisarrera-38
    EGUR-XEHATZAILE (H) (El) que trocea la leña.
    azpisarrera-39
    ESKU-EGUR. "(V-arr) [...], leña gruesa" A.

    egur

    egur
    << egontoki 0 / 0 eguzki >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper