ebatzi.
Tr. Atestiguado sobre todo en la tradición vizcaína; antes del s. XX se encuentra sólo en Añibarro y Zavala. Ya en la segunda mitad de este siglo lo emplean tbn. unos pocos autores guipuzcoanos, sobre todo en la acepción de 'juzgar, emitir un juicio u opinión'. La forma más usada es ebatzi ; se encuentra ebatsi en Añibarro. En DFrec hay 11 ejs., 7 de ellos vizcaínos.
I. (Vb.).
1. (V-arr-arrig-m-oroz-och-ple ap. A), ebatsi (), ebatzidu (V-ple ap. A ).
Decidir, resolver, dirimir, fallar.
Ebatsi egizu, orainganik ondo emotea enparetan yatzuzan egunak. EL2 26s ( EL1 22 erabagi ). Parisko itsuak ebatziko yoek / artez, nai zear. Zav Fab, RIEV 1907, 534. Nik auzi au ebazteko gaitasun eta betarik eztaukot. (In GMant LEItz 74 ). Epaikariyek ebatzi eben Astokillo ta Mandokillo zuzen egozala. Kk Ab II 67. Eres-batzaldi baten Apoloren aurka ebatzi ebalako. Otx 120. "Egiten itxi, igaroten itxi", auzia berez ebatzi daiten. Eguzk GizAuz 19. Azti batek neuk baño geiago dakian ala ez ebaztea (xuritzea). Zait Sof 70. Batzar andi bat egin euden [...] eskolarik egingo zan ala ez ebazteko. Akes Ipiñ 10. Korapillo ori bear bezela ebatzi gurarik. Erkiag Arran 88. Karlos maitea destronatzea / ebatzi zan illunetan. Ayesta 89. Berein auzi atondu ta ebatzi bearra somatzen zan. Onaind STeresa 115. Asmo ori aurrera eruatia ebatzi neban. Gerrika 197.
2. Juzgar; formarse o emitir un juicio u opinión (sobre algo o alguien).
Berau bakarrik eztau iñork ez ulertzen, ez artez ebazten. Pi Imit I 3, 2 (SP iujeatzen, Ol irizten ). Senideaz gaizki esaten edo senidea ebazten dunak, legeaz gaizki esaten ta legea ebazten du. Ol Iac 4, 11 (Ker ebazten; He juiatzen, IBk epaitzen ). Amurrutan dalarik iñor ez ebaztian. Bere errijagaz mattekorra ixatian. Otx 100. Artuta, ebatzi ta aztertu ezakezu. ' Júzgala y hazla confesar' . Zait Sof 172. Gizon zur antzo, berriok zarren bidez eztitu ebazten. Ib. 82. Nire egiñak ebaztea (juzgatzea) ez dagokik iri. Etxde JJ 196. Ez dezagun iñor gure begi soillez ebatzi (juzgar) eta gure uste utsak eraginda ez iñor begitan artu. Ib. 218. Ebaz-bear oro ebazten du; bera, berriz, ez du iñork ebazten. " Iudicat omnia quæ utique iudicanda sunt" . Or Aitork 404. Ebazten du, [...], ta onartzen zuzen dana, ta oker dana gaiztesten. Ib. 406. Axaletik gauzak ebatzi oi baititu. Zait Plat 123. Ezin abia gaitezke Gazteluren lana ahapaldiz-ahapaldi neurtzen eta ebasten. MEIG III 106.
Gaiztoa bikaintzat ebazten du. Zait Sof 178.
Gorputzez mehe ta liraiña iruditu bazitzaion, jazkian eta buruko orrazketan txukun eta dotorea ebatzi zun. Etxde JJ 84.
II. (Sust.). ebatsi (Añ (V)). Sentencia, resolución. "Sentencia" Añ.
Benedito XIVgarrenaren agindu ta ebatziai jarraituz. Onaind STeresa 125. [Aita Santuak] on-etsi ta sendotu eban aitaturiko Alkartearen ebatzia. Ib. 126.
Opinión.
Kaian egozan arrantzale zaar begikoak laster bota eben euren ebatzia. Erkiag Arran 162. Sendagilleak begiratu bat emon eutsan [...]. Ez eban ebatzirik emon [...]. Ogetalau ordu biar zirala esan eban, zer edo nora joko daben ikusteko. Gerrika 142.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper