(Ht VocGr, Lar, H (L, BN, S)); detxima (Arch VocGr , Gèze, Foix); detxuma (SP, Urt); dexema; dexima.
Diezmo, décima parte. "Detxuma biltzaillea, qui amasse les dîmes, detxumaria" SP. "Addecimare, [...] detxumak biltzea" Urt I 137. "La dîme, le dixième" Arch VocGr . "Dîme, rente" Gèze. "Dîme" Foix. v. hamarren, dekuma. Tr. Sólo septentrional; es mucho menos común que hamarren (q.v.) y no es infrecuente encontrar las dos palabras en un mismo autor. La forma más extendida es detxema (dexema en Tartas y, alguna vez, CatLan (v. 106)); hay detxima en Haraneder, EvL, CatLuz, un texto de Revol de Ustaritz, Hiribarren, Inchauspe, Barbier y, junto al más frecuente detxema, en el TB de 1828 (dexima en Monho); detxuma en Urte, CatLav y Baratciart.
Detxemak pagaitzazu primiziarekin zuzenki. FPrBN 8. (FPrS 16, Bp I 112, CatLan 15 detxema, CatLuz 20 detxima) Denboraren dexemak Iinkoari renda ginzan. Tt Arima 84s. Urte orotan guregati bizi baikira, gure kreazalia baitan haren dexemetan hilik egon gitian. Ib. 85. Hik niri emango darozkidakan gauza guzietarik emanen daroat osoki detxuma. Urt Gen 28, 22 (Dv, Ur hamarrenak, Bibl hamarrena). Berrogoi egun, zeinak baitire urthearen detxuma. CatLav 383. (V 185) Zeren pagatzen baiduzue detxima mendarena. He Lc 11, 42. Detxuma zuzenki egiten ez dutenek. Brtc 65. Thürkek beren honen detxema die prauer emaiten. Egiat 267. Examina zazue zenbat kuantitate hartarik emaiten zinduten Detximaren eta Premi[zi]arenzat. Revol 137. Galduak gatik / betiko deximak / urrikaldurik / gutaz jende onak / olatak elizan / [...] dire ofrendatuko. Monho 62. Eta emaiten dut neure onthasun guzien detxima. TB Lc 18, 12. Sazerdozioa errezebitzen dutenak badute manakuntza bat legearen arabera hartzeko populuaren detxema. TB He 7, 5. D'Arcargos Arbelak detxima Urdainzko / Bilhakatu baitzuen aldiz Baionako. Hb Esk 148. Pagatzen duzue mantharen, anetaren eta kuminen detxima. EvL Mt 23, 23 (SalabBN detxemak, Ip detximak). Belhar batzu dira, zeinetarik ere detxemak bihurtzen baitzituzten Farisauek. HeH Mt 23, 23n. Melkisedek, hoiek dirade zure etsaiek edeki gaizetarik; eta detxema ere har zazü orai nihauren eskutik. Abraham. (ap. DRA, que no da más ref.)