Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    dama.
    sense-1
    1. (V, G, S; Lar) Ref.: A; Lrq; Etxba Eib.
     "Dama, es voz Bascongada, dama, damea" Lar. "Dame (p[eu] u[sité]). On dit andere, le plus souvent" Lrq. "Se usa para denotar calidad y contraponer a zalduna. Elgeta-kaleko Zalduna eta Damia" Etxba Eib. v. andere. Tr. Documentado sobre todo al Sur; al Norte aparece generalmente en textos suletinos. A partir de mediados del s. XIX es frecuente sobre todo entre los bersolaris. En DFrec hay 2 ejs.
    Orain dama bat serbietan dot. Lazarraga 1196v. Dama batzuen oñetara / oi belauriko etzinik. Ib. 1159v. Donzellatxo linda damea. Ib. 1143r (cf. cast. 'linda dama'). Portalepean omen zeagok / Aurtxoa narru-gorrian, / dama eder bat dadukala / aldean bere adian. (1703). Egan 1956 (5-6), 27. Izandu zituen dam onek ezkonz andiak Erroman. Mb IArg I 131. Ama Palazioko Dama ta Erregiñaren konfianzarik andieneko kutuna zan. Cb Just 19. Maria Birjina Saintaren ororen Dama. Mercy 31. Jalki Humolt, Oliveros, Aimon, Bertha Dama, Theodosa. Xarlem 144. Egun gutxiren buruan ematen dio eriotza dama engañatu zuenaren anaje Absalonek. Mg CC 132. Dama mundutarrentzat. VMg 91. Zer esango zenduke dama bategaitik, bitxiz, loraz ta apaindura ederrez galantuko balitz, baña jazteko zar eten atsitu baten ganean? Añ LoraS 112. Añ zan eder eta galaia, non ura ekusteagatik leio eta balkoietatik irteten ziran damak. AA II 41. Andi etxeetako Jaunak eta Seinorak, Zaldunak eta Damaak gabian alkarregana batuta. fB Olg 116. Erroma guztiko leleengo Damia. JJMg BasEsc 229s. Dozen-erdi bat berso / bear ditut jarri, / erregalatutzeko / dama-galai biri. Izt Po 86. Gure kontra espantuz / Hango dama beltxek. Bordel 48. Hanitz dama ikhusten dit, aberats eta ederrik, / aski partidü hunik gabez ezkonzeko daudianik. Etch 544. Neska lanekoak ere / Dama aditu nahi luke. Gy 7. Lehoiñaren damak lehen / Bere umea galdu zuen. Ib. 251. Adios bada, nere / biotzeko dama. Afrika 98. Dama bat maitatzen det / bañan... aren jabe / sekulan izateko / esperantza gabe. Bil 133. Dama biguñ minbera bat. Arr GB 109. Bada beldur aiz ote zeraden, / Dama, besteren batentzat. Iraola EE 1880a, 113. Ezkon-berriyak eta / zenbat dama-galai. Xe 205. Naparruako dama batekiñ / nintzan tratatzen asiya. PE 54. Santa Ageda dama eder bat / Sizilian zan jaiua. Ud 113. Bada pobreza dama ederraren bitartez onela serbitzen gaitu. Bv AsL 168. Deithürik izan zela Dama gazte batengana, zoin haur ükheitetik gaizkitü beitzen. Ip Hil 74. Ogei urtetan dama galant bat / egon zan ezkondu barik. Azc PB 112.
    ( s. XX) Catalunyako damak, txikitan ikasi zuten izkuntza mintzatzean, ez dira lotsatzen. Muj RIEV 1907, 546. Erregeren jauregiko dama aberatsen aizegilleana bezin ezti. Ill Pill 5. Bada oneski solas egin dut / Dama gazteño batekin. Etcham 150. Dama batekin abiatu naiz / esposatzeko idian. Tx B I 209. Dama oriyen galak. Yanzi 218. An jarri dira dama-galaiak, / biotza apur bat lasairik. "Nuestros jóvenes". Or Eus 223. Dama-jendeen zoragarri ta engañagarri. Lek SClar 112. Dama gazterik bator / auto ederrakin, / nasai geratuko da / izketan eurakin. BEnb 203. Ingles dama bat ikusten zutenean gonak kentzen zizkioten. Arti Ipuin 47. Eta dama eder edo zaldun apain bat bereganatu ezkero, zer esanik ez. MAtx Gazt 33. Sekulan ezta zaldunik izan / dama-eskuz aiñ serbitua. Berron Kijote 47. Eta emagaldu aiek damak, eta bentaria gazteluko nagusi jauna. Ib. 48. Eskerrik asko, dama gaztia, / Mutrikun deuket firmia. (V-arr). Balad 60. Dama gaztea, nire biotza / amorioz daukat preso. Ayesta 69. Ala engaiñatu da / makiña bat dama. Insausti 314.
    v. tbn. SMitx Aranz 34.
    azpiadiera-1.1
    (Referido a personajes mitológicos).
    Anbotoko dameak, berak gogo andiaz gura izanarren, pekaturik eztaukanari ezin kalterik egin dagikeo. (V-m). A EY I 368 (v. tbn. 371). Beste Sorgiñak ez euken bakoitz-izenik baiña bai aren nagusiak. Ona izen batzuek: Anbotoko Señorie, Gorgomendiko Señorie, Doña Urraka, Akeiteiko Damie, t.a. Gand Eusk 1956, 214. Murumendiko arkaitzean, zulo batean, dama bat egoten zala. BBarand 23. Baita ere Aketegin / sona aundiko Dama. / Esaten zuten zala / sorgin danen ama. Insausti 165.
    azpiadiera-1.2
    "Dama, en el juego de damas" Lar. "Juego de damas, damen jokoa" Ib. "Soplar la dama, aiza dama" Ib.
    azpiadiera-1.3
    Doña (título o tratamiento antepuesto al nombre).
    Azaltzen da Dama Karmen. Sor Gabon 31. Dama Kaxilda ta indianuak sartzen dira. Sor AuOst 85.
    sense-2
    2. "(V-ger), pez marino de piel suave y lisa, de colores finos, entre peñas" A.
    azpisarrera-1
    DAMA-JOKU. "Juego. Se traza una estrella pentagonal, en la cual se forman diez vértices de ángulos. Cada jugador tiene 9 piedrecitas. el juego consiste en colocar las 9 piedrecitas en otros tantos vértices, siendo condición que cada una sea colocada en el tercer vértice en línea recta a contar de otro todavía no ocupado (V, G)" AEF 1924, XXXIX-11 ap. DRA ( pero la ref. es incorrecta).
    azpisarrera-2
    DAMA-KARAKOL. "Caracoles con franjas marrón y amarillas alternando. v. nabar" Ond Bac.

    dama

    dama
    << dailuzale 0 / 0 damutu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper