Harremana

    OEH - Bilaketa

    965 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 burla.
    tradizioa
    Tr. Aunque es empleado a ambos lados del Pirineo, falta en autores suletinos y mixanos (sí se encuentra en Oihenart). Leiçarraga, salvo burlakeria, prefiere los derivados de trufa; igualmente, sólo hay un ej. en Axular y ninguno de sus derivados, aunque es en cambio frecuente en Etcheberri de Ziburu. Aparece a menudo junto a algún sinónimo (trufa, barre, irri, iseka, etc.; cf. trufan burlan en Axular). Apenas hay ejs. septentrionales desde mediados del s. XIX; su empleo desciende tbn. al Sur en el s. XX (salvo quizá en burla egin, que se recupera bastante en la 2.a mitad) y en algunos textos aparece sólo como glosa. En DFrec hay sólo 2 ejs.
    sense-1
    (gral.; Lcc, SP, Urt, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Hb, Dv, Foix (ap. Lh)), burle. Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     Burla, escarnio. "Gausserie, moquerie, trufa" SP. "Argutia, [...] trufakeriak, burlak" Urt II 303. "Befa" Lar. "La plaisanterie" Arch VocGr . "Moquerie, dérision, raillerie, facétie" Dv. "Orduko botaziñuak, burlia izaten ziran" Etxba Eib.
    Oiñ-eskuetan muñ <mun> egiozu, / ez niri barriz burlarik. Lazarraga 1201v. Ezen ni behatztopatzen / Naizen ordu guztian, / Burlarik baizen eztute / Alkharren konpañian. EZ Eliç 326s. Erropea purpurazko ifini eutseena Kristori burlatzat. Cap 139. Burla gaxtoa bere sor-lekura itzuli doa. O Pr 565. Burlarik gaxtoena egia dioena. Ib. 566. Burl'ahula jalgi lekura dizula. O PrASJU 355. Burl'erhoa jalgi lekura itzuli doa. Ib. 355. Gure burloi itxita orain biurtu gaitezen atzera. Acto 354. Burla ta iseka oriek, eta guri? Nork ordea? Lar Fueros 48. Trufa-burlak eta nihortaz hirri egiteak berekiñ dakharke bethi mesprezioa. He Phil 341 (SP 339 burlakeria eta irria). Burla ta lotsa andien kostuan badere, erdaraz ikasten dute. Cb EBO 18. Horrek erakharri zuen Elia hei burla saindu batekin erraterat. (1 Reg 18, 27). Lg I 353 (Dv trufatzen zituen, Ol isekaz). Milla barre ta burlagaz atzeratuko dau bide garbiti. Mg CO 129. Lagunen isekak eta burlak. AA III 516. Mundutarren burlen eta erasien beldurrez. Dh 67. Esamesa ta egun gitxiko burla ariñ batzuk gaitik. JJMg BasEsc 167. Oneek irago zituben euren emazten esan zitalak, burla minberak, errazoe txaarrak ta desprezijo astunak. fB Ic III 374. Fabiok Anibal eta Kartagotarren burla eta esanai jaramonik egiten ez eutsena legez. Astar II XIII. Gaizki edifikatzen direnen burlari eta mesprezioei bere burua pharatzea. Jaur 128. Zure antzetik kanpo egiten tutzunak / oker daude nola ezkerraz egiñak. / Ez badakharte ere bastoi ukhaldia, / badakharte yenden burla eta hirria. Gy 22. Ainbeste burla eta lotsagabekeria ezin eramanaz. Lard 197. Iseka ta burlak begiramendu ta errespetoan bereganako biurtu zitzaizkan. Aran SIgn 22. Burla au zan Ganbelu anaiak geien sentitu zutena. Urruz Urz 20. Presondegi lotsagarria, burlak eta desonrak, tormentu izugarriak eramatea. Arr May 63. Bide hartan egin zuen asko eroriko, eta izatu trufa eta burla asko. Jnn SBi 30. Artu zituzan matrallako eta belarrondoko andiak, burla, barre eta destaña ikaragarriak, eta eriotzako epaia. Itz Azald 34.
    ( s. XX.) Erotuta ni? Au burla bat da! Iraola 96. Burlarik ez da batere. Zin zinez ari naiz. Barb Sup 79. --Zer ditutzu burla horiek? [...]. --Zer burla eta murla? Ib. 7. Biek min emongo dautsoe, burliak eta dirurik ez artziak. Kk Ab II 93. Zuen burlak aditzen / gu egondu gera. Yanzi 154. Agintarienganako ixeka ta burla, gauza erreza izaten zan orduan. Lek SClar 140. Hau da patuaren burla, asturuaren txantza eta trufa. Arti Ipuin 79. Nik on-ustian esandakua / etzazu burlatzat artu. Uzt Noiz 133. Batez be fralle gizajuak euren gain ditxuela burlarik larrixenak. Etxba Ibilt 453. Zenbaitek burlatzat ere artzen zuan. Insausti 184. Ez nuan bein ere burla txiki bat izan. Albeniz 37. Luzaroan eduki ditugu baztertuak [eibartarrak], haien hizkerari irri eta burla genbiltzala. MEIG II 145.
    v. tbn. Ag Serm 332. Auspoa 97, 118. Ayesta 53.
    azpisarrera-1
    BURLA-BURLAKA. v. burlaka.
    azpisarrera-2
    BURLA EGIN (V-gip; Lcc, Añ; burlegin Lar, Añc).
    Burlar(se), escarnecer. "Mofar" Lcc. "Befar" Lar. "Escarnecer" Añ. "Ori burla eittia baiño geixao da" Elexp Berg. v. 1 burlatu.
    Herodes Erregeak burla egiteko ifini eutsan erropa zuria. Cap 138. Askotan nere onerako Jainkoak esan zidan. Baña nik farra ta burla egiten nuen. Cb Eg II 93. Zelan burla edo siñu egiteko granazko soiñokua janzi eutsen. CrIc 148. Kristauak, gaizki komulgatua gatik ez die lotsarik galdutzen Kristori, ez burlarik egin, ez kolperik eman, ez kruzifikatu. Mg CC 242. Ta diotsa Astoak burla egin bearrez: O Zaldi Jauna! VMg 47. Burla egiteagatik, belaunikatuta, esaten zuten: Agur Juduen Erregea. Lard 455. Ez dakiana zer dan burla egitea. AB AmaE 327. Bere etsai odol-zaleak farre ta ziñu edo burla egiten dioten bitartean. Ag Serm 355. Ez barretu, neu ezda nai izan burla egitea, Arraioa! A BeinB 52. Orrek nai zuben amenazatu / Frantziko errepublika, / berriz Parisen ez du egingo / len bezelako burlika. Tx B I 106. Bestek burla egin / au dala meriyo. Tx B II 31. Burleixue, gure bozue, erriel bi ordaindu ezkero. Kk Ab II 153. Bazan an barre santsua ta burle-ein biarra! Ib. 89. Bizitza osoa ortik zintzilika eukitzea, txorakeria galanta ta are burla ere egitea iruditzen zait. Vill Jaink 81. Desonraturik burla eginda. Ayesta 125. Burla egiñez oraindik! BBarand 110.
    v. tbn. Afrika 133. Auspoa 97, 103. MendaroTx 211.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Con adj., etc.).
    Uste al zuten aman semerik / bestetan iñun etzeula? / Burla aundirik eztute egiñ / desio zuten bezela. EusJok II 61. Errespetoa ibil zazute; / ez jarri bide txarretik. / Oinbeste burla ez da egiten / erri baten bizkarretik. Basarri 175.
    azpisarrerakoSense-2.2
    (Acompañado de instrumental o, menos frecuentemente, sociativo). Burlarse (de).
    Egiten zutela harzas eskarnio eta burla. Ber Trat 8v. Personaren batez egin ote deban burla. OA 147. Alakoek [...] ofenditzen dute Gure Jauna, eiten dute burla bere Justizias. SermAN 7. Onek ere zure lege, fede ta Sakramentuaz bere sakrilejioaz burla egin zuen. Cb Eg II 150. Oh ardaua! Zelan burla egiten dozun zeugana zaleegi egiten diranakaz! JJMg BasEsc 209. Ikusten duten guztiak asi ditezen beragaz burla egiten. Oteiza Lc 14, 29 (Brunet burla egin; Lç, He, TB, Dv trufatu, HeH ihakin egin, Ker, IBk, IBe barre egin, Arriand ixeka egin). Nitzaz barrendik farraz / burla egitea. It Fab 95. Hotzik handienez burla egiten zuen. Gy 165. Hunek ere zure lege, fede eta sakramenduez, bere sakrilioz burla egin izan du. Dv LEd 266. Erretiraztie, bada eztiozu hilik neskatoa, bazik loo. Eta egiten zizien burla artaz. Samper Mt 9, 24 (Hual -z burla egin; HeH, Dv, Leon, IBe irri egin, SalabBN, Ur burlatu, Ip erriz ari, Ker irri ta barre egin, IBk barre egin). [Guratsoak] madarikatzen dituztenak edo aietaz burla egiten dutenak. Legaz 27. Joaten ezpanaiz, nizaz farra eta burlegiñ, eta bildurtia naizela esango dute. Arr May 68. Zeinbat gizasemekin / du burla egiten / matsaren ur beltz urak / igaz eta aurten! JanEd II 16. Nai ezpadegu burlarik egin / Jesus onaren pausuaz, / etsi dezagun alde batera / mundu ontako gustuaz. (In SMitx) Aranz 126. Ea nitaz edo bere buruaz burla egiten ari den jaun ori. Vill Jaink 55. Satanek ifernutik egin duke burla, / bainan, herri maitea, ez ahantz sekula / zuri ongi nahiak sortu derauzkula. Xa Odol 111. Gaztearen burue ariñe; baña burla egitea gaizki egiñe. (AN-larr). Inza NaEsZarr 705.
    azpiadiera-2.1
    (Burlak egin).
    Jainkoaren zerbitzuari ukitzen zaizkon gauzez trufak eta burlak egiten dituztenak. CatLav 200 (V 102)
    azpisarrerakoSense-2.3
    (V-gip). (Con dat.). "Ainbeste berba legunekin, barrutik burla eiñ zetsan" Etxba Eib. "Burla ein ddoste eskolan" Elexp Berg.
    Oi eta barriz osteangoan, / arren, ze begit burlarik. Lazarraga 1171r. Nai duen guzirako eskua duenari etzaio burlarik egiten. Mb IArg I 214. Eliseoari burla egin ziotelako. Cb Eg II 172. --Kunplidu beardoguz boto edo promesak? --Bai Jauna, bada da Jangoikoari burla egitea ofrezidu ta ez kunplietea. Oe 101. Xapel gorriak ginenian atera plazala, / burla egiten hasi zauzkigun behala. FrantzesB I 26. Burla edo sinu egiten badeutsu. fB Ic I app., 26. Zeinbat neskatilla gaztek burla egin deutsee borregubai [...] lotsarizko milla pena garratzen artian? fB Ic III 95. Burla egingo deuskubee juaten ezpagara euretara. JJMg BasEsc 140. Burla egin eztaizun, etzara azartu edo atrebietan misterijo au konfesetan. Astar II 8. [Bere gurasuari] burla eta barre egiten deutsanak, berbaz edo obraz. Ib. 84. [Gurasoai] birao, barre edo burla egiten deutseenak. CatLlo 42. Eta asto gaiztoak, / altxarik bizkarra, / egiten zion beti / burla eta farra. It Fab 121s. Gogaiturik [...] bere errukijari egiten deutsazun burliagaz. Ur MarIl 78. Epherrak, tronko-gaiñetik, / Bere ustez net seguretik, / Burla egiñ zion; erranik: / Haiñ abill hintzelakoa! Gy 222. Parra ta burla egiten dio / gizonaren esanari. Xe 263. Mutil askori keñuka egon zan / meza denbora guziyan, / obra onari burla egiñaz / oso modu itxusiyan. PE 81. Banikan gogoa, gaztelauak burla egiten dioten erari onetatik [sagardotik] bete bat egiteko. Zab Gabon 53. Sasoi artan gu zelan giñean gazteak, / atso-agurai burla egiten zaleak. AB AmaE 234. Iseka ta burla egiten zioten askok. Bv AsL 51. Burla egin zion diabruaren esanari. Ib. 41. Ez burlarik egiñ Euskal Errian dan gizonik onraduenari. Urruz Urz 14. Mitxel deabru orrek ez dik beste ametsik, kapañeri burla egitea baño. Apaol 67. Burla egiñ ugari, / ixill zegoanari. AzpPr 119. Ta inok egin eztaidan / errian burlarik. Azc PB 191. Ez bezaio, ama, pobreari burlik egiñ. Moc Damu 21. Eleizako zeremoniyai eta gauza santuai barre eta burla egiten deutsenak. Itz Azald 84. Estimazio gabe / dago neska zarra, / askok egiten dio / burla eta farra. Urruz Zer 102. Gizon onek, orain egun gutxi iseka (burla) egin zidan. Muj PAm 34. Neuk beintzat eztautzut irririk (burlarik) egingo. Altuna 100. Alde-egin eben andik, atzetik barre ta burle egiten eutsiela ardanetxekuak. Kk Ab II 67. Askok egiten dio / parra eta burle, / baita xaxatu ere / atzeti txakurre. Lek EunD 33. "Aurra illa ez baña lo dago". Ta burla egiten zioten. Or Mt 9, 23s. Geldo madarikatu ori --burla egin eutson azeriak--, i baiño geiago enokela? Bilbao IpuiB 187. Baiña Jaungoikoari burla egiten ez asi. Ari eztio iñork burlarik egiten. And AUzta 78. Baña hunegatik ezleike burlarik egin beharko arradiozaleei. Osk Kurl 127. Erriko mutiko ederzaleagoak, globodun galtzak eukazala burla egiten eutsen. Erkiag BatB 42. Ala iarraituko dute, gure apaizak etxerako barik auzorako gertutzen, Euskalerriari ixekarik, burlarik ilgarriena egiten... Ibiñ Virgil 22. Geren buruzagien aginduari burla egin geniola. Alkain 41. Burlarik egin gabe irabaztunak galtzalleari. Albeniz 190.
    azpiadiera-3.1
    (Con art., adj. u otros modificadores).
    Gero milla trufa eta burla begienean / despitez egiten dio iarririk aitziñean. EZ Man I 107. Denbor onetan egin zion Erregek hist edo burla txiki bat. Mb IArg I 214. Egiten eutsezan burla andiak. Oe 156s. Sazerdotiai ta justizijari burlarik geijeen egiten deutseenak. fB Olg 203. Baña oraindik hill baño len burla, ixeka, siñu eta farra asko egin ziozkaten. Arr GB 82. Bortz burla eta musika egin ere ziozkaten lagunek, malezian, haren ondo ondora, pafa, pafa, joanez, beren zigarroen erretzera. Barb Sup 36. Ildakoari iru burla egiten zaizkio. EZBB II 16. Orregatikan ainbeste burla / egiñ izan dizkigute. Olea 42. Naiko burla egin ziguten beterano zaarrak. TxGarm BordaB 52.
    azpisarrerakoSense-2.4
    (Con genitivo).
    Bai ak egiten aren burlea. Lazarraga (B), 1165vb. Badarasate pulpituan hitzera naasi bat [...], zeñean dirudien igo dirala gaiñ artara enzule [guzien] burla egitera. Lar Carta a Mb 279 (guzien falta en la ed. que empleamos; cf. in Mb JBDev V). Napoleonek, eskumikuaren barre eta burla egiten ebala, arrokeriaz beterik, esan eban. Itz Azald 45.
    azpisarrerakoSense-2.5
    (Con -gatik).
    Senar emazte arteko har emanetan gauza itsusi bat dagoenean, mutilek haiengatik burla egiten dute. Arti Tobera 277s.
    azpisarrera-3
    BURLA IPINI.
    Burlarse.
    I aiz mutil zoro bat / burla imintzeko, / auzoko neskatxari / ondrea kentzeko. FEtxeb 190.
    azpisarrera-4
    BURLAKO.
    De burla.
    Esan zebeike burlako berbarik, besteren bat mindu edo aserratu daiana. Cap 125.
    azpisarrera-5
    BURLAN.
    En broma; burlándose.
    Berehala manua konplitu zen, eta trufan, burlan burua edeki zioten. 'Como en bromas'. Ax 345 (V 229). Gizon gazte bat ethorri zitzaion behin, bere ustez yakina, Luzifer bezin urgulutsua, burlan erraterat. Hb Egia 28. Eta ala diyo Kintuak far-burlan: --Onek, kaieko portalia baña buru aundiyagua dik. Iraola 102.
    azpisarrera-6
    BURLAZ (Dv).
    En broma; burlándose. "(Ni en burlas ni en veras con tu amo no partas) peras, ez benaz ta ez burlaz ez adi josta nagusiaz" Lar. "Burlaz mintzo nintzen, je parlais par badinage" Dv. AxN explica trufan burlan (346) por siñaz edo burlaz. v. burlaka.
    Eztu eskatzen sines, baizik kunplimentus eta burlas. Ber Trat 91v. Burura eman zioten / elhorrizko khoroa / eta burlaz eskuetara / elhorrizko zeptroa. EZ Noel 96. Bere oiñen azpian dik / [herioa] burlaz erabilliko. Ib. 30 (Akesolo da, con dudas, la lectura burtaz; en la ed. de 1697, 15 aparece <buclaz>). --Gezurrak erran tut. --Errazu ala ziñez ala burlaz ala iuramenturekin ala gabe. EZ Eliç 156. Etsaiak, hura etsian <-st-> eta desesparazionean arthikitzeko, trufa-burlaz erraten dioen orduan: Ah gaxoa, non da orai hire Jainkoa? He Phil 490 (SP 484 burlatzen). Burlaz bezala esan zion. Mb IArg I 214. Micholek erran zion burlaz: ala Israelgo erregeak ohore hainitz egin baidio egun bere buruari, hirri eragiteaz mundu guziari! Lg I 302. Istaz ta burlaz. Ub 88. Xupa gorriekilan gu jinik plazara, / burlaz ez zaizkiguna hasi berehala? FrantzesB I 33. Erotáko du tratátzen, / mánta xuribát parátu, / irris ta burlas jokátu / eta alá dú itzularázten. LE Kop 197. Eliasek orduan esan zien burlaz. Gco I 136. Burlaz zirautseen leleengo denporeetako Kristinaubei: Zubek beti zagoz billdurrez. JJMg BasEsc 146. Bestiak bere gaztetako paltaak burlaz arpegijan esaten deutsazala. fB Ic I app., 7. Txantxetan, burlaz edo jolasian bada bere, pekatu mortala izango da guzurragaz eginiko juramentuba. Astar II 57. Burlaz ta barrez [...], belauniko yarririk, eskumunak egin, Yudeguen Errege esan, aurpegi beneragarrira txistu egin ta belarrondokoak emoten deutsez. Añ EL1 220. Argatika beñere / zori gaiztokoaz / ez degu egon bear / farraz eta burlaz. It Fab 89. Baziran batzuek burlaz esaten zutenak ardoz beteak zeudela. Lard 481. Bertze batzuek aldiz, burlaz erraten zuten: Bai, limurretaz aseak baitire. Dv Act 2, 13 (Lç, He, TB trufatzen, Ol ixeka, Ker barrezka, IBk iseka egiten, IBe isekaz). Burlaz esaten dezu: / "Nork naiko nau ni? nork? / aberatsa ez danik / ez du maite iñork". Bil 48. Ez naiz batere burlaz mintzo. Laph 32. Burlaz deituten deutse Anton zoratua . AB AmaE 218. Gaiso-zain egoana / len burlaz ta barrez / biotza samurtu ta / asi zan negarrez. Azc PB 281. Kurutzearen inguruan borreru biotz gabeak farrez da burlaz dabiltza. Ag Serm 354. Jaungoikoaren izena desonrauagaz, aotan arturik lotsa eta itzal baga, destañaz eta burlaz. Itz Azald 88. Dijoazkio adoratzera / burlaz errege egiñik. Balad 238. Gañera burlaz jarri dirazu / autsi derala besua. Tx (in Imaz Auspoa 24, 154). Alper guziak burlaz / langille oneri. MendaroTx 84. Esaten dut: / heriotza. / Ta oihartzunak burlaz urrun: / hotza. Azurm HitzB 43. Mutillak egon arren / burlaz eta erronkaz, / gaubaz ixillik dabiltz / korritutzen ankaz. Uzt LEG I 44.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Con gen.). Burlándose (de).
    Algaraz triunfalarien gisa dijoazela ta zure burlaz diotela: Ea, ea, onezaz nai deguna egin degu. Cb Eg II 119.
    azpisarrera-7
    BURLAZKO (Lar, Dv).
    De broma, burlesco. "Burlesco" Lar. "Burlazko, qui est dit par badinage. Burlazko solas batez samurtu da, il s'est fâché d'une parole dite par badinage" Dv.
    Idukiturik burlazko erregea zela. Ber Trat 8v. Koroa ta burlazko Erregearen soñekoa. Cb Eg III 307. [Goliatek Dabidi] burlazko erruki modu bategaz esan eutsan: Uste dozu nasala txakurren bat, makilla orregaz joteko? JJMg BasEsc 177 (ed. 1845, 177: esan eutsan burlaz). Ez, barre eginda, ontzat emon lagunen burlazko ta lotsarizko guzurrak. fB Ic II 181. Isekazko edo burlazko esan onekin gizon sutsu aiek palakatu zituen. Lard 127. Burlazko kastigu hura ematera zijoazkion guziak isill-isillik aldegin zuten. Ib. 523. Sur azkan bako, sur betikoa! / Fortuna itsuen burlazko doia! / sur erraldoia! Azc PB 261. Gaistoen irribarre burlazkoari beste irribarre errukior bategaz eranzun geuntzan ezkeroan. Ag Ioan 212.

    burla

    burla
    << burdina 0 / 0 buruindu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper