Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bihur.
    Onom.: Hernando de Laspiur. (1497) Arzam 181.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G, AN; SP, Lar); bigur (V-gip); bidur (V-oroz-arr, G-nav, AN) Ref.: A (biur, bidur); A Apend (bidur); Iz ArOñ (bigur); Asp Leiz; JMB At; Ond Bac 390.
     Vilorta. "Bihurra, rote, bilhurra" SP. "Biurra es la soga o atadura, que se hace del ramo retorcido" Lar (s.v. vilorta). "Vilorta [...] se dijo de biur-sorta" Ib. "Biurre, egur-sestraka bigur-bigur eginda egiten dan lokarria" (V-gip) Etxbe EEs 1931, 41. "Metabiurre, rama de roble, llamada biur, para atar por la extremidad superior las pilas o montones de maíz con su planta" Asp Leiz. "Cabo de cuerda hecho con rama de avellano doblada y retorcida. Tiene en un extremo una curva cerrada u ojo en el que se sujeta la cuerda; el otro termina en foma de aro" JMB At. "Bidur, cadenas o equivalentes, que unen entre sí estandorios de varales opuestos. Antes eran de bidur, 'una mata o arbusto flexible'" Ond Bac 390. Tbn. en Mg PAb 149 e Izt C 631. Cf. biusai. v. bilur.
    Gorputzillak, soken ordez bigurrekaz lotuta, narretan ekarten zituzten. Onaind EEs 1921, 144. Ausi ebazan gero aien batzuk eta bidur bigun-bigun bat egin eban. EEs 1928, 99. Luzaro bage, biurrez estu / didatenean lepoa. Or Eus 123. Urritzezko biur batekin besamenka eramaten zitun neskak azao berriak. TAg Uzt 159.
    azpiadiera-1.2
    2. + bigur. "Vicio, bigur, ogen" A DBols.
    Au zan gizon arteza / biurrik bakoa. Azc PB 85 (Ur PoBasc 157 okerrik).
    azpiadiera-1.3
    3. (V-gip).
    Vuelta. "Ezkerra, ezker-biurra emun; ezker biurra artu, fillarea iruteko bear izaten zan. // Txingola, txingula artu dau, ariari geiegi biurtutakoan egiten zaion korapilloa. Bigur larregixak emuten xaona da txingula. // Kiskur-biurra, kixkir-biurra, kixkil biurra, txil-biurra artu dau" Iz LinOñ 181.
    Iru giltze-biur. Or Mi 77. Aari aurrelariak, belarri inguruan adar iru biurrekin. 'Trois fois entortillées'. Ib. 42. Zapi zuria sare batean arturik, lokarri urdin batekin iru biur eman. Ib. 98.
    azpiadiera-1.4
    4. (G-azp); bior (V-arr-ger) Ref.: A (bior); Gketx Loiola (kee-biur).
     "Espiral, por ej. del huso, de un tirafondo" A. "Kee-biur, espiral, voluta de humo" Gketx Loiola. Cf. bihurkin. .
    azpiadiera-1.5
    5. bigur (V-gip), bidur (V-oroz-arr), bior (V, G). Ref.: A (bigur, bidur, bior); Iz ArOñ (bigur). "Torcedura" A. "Bígur, bigúrra, (el) retorcimiento" Iz ArOñ.
    azpiadiera-1.6
    6. "(V-m), dobleces de las cuerdas" A.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V-gip, L, BN, S; Lar, Hb), buhur (S), mur (R). Ref.: A (biur, bühür, mur); Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Torcido; retorcido. "Trompa de elefante, elefandiaren sudur biurra, tronpa" Lar. "Retorcidos, dulces, goxo biurrak" Ib. "Tors, tordu" Hb. "Tors, dévers" Dv. "Torcido" A. "Zugatz arek, gerrixa bigurra dauka" Etxba Eib. "Makiña orrek, biur ataratzen dau joskuria, [...] torcidamente" Ib. "Torcido, retorcido. Regla au biurra da ta eztau ezteako balio" Elexp Berg. "Oso bide biurra da Elgetatik Ubera bittartekua" Ib. "Biur dago erruberia" Ib. "Ez da asko entzuten, oker esaten baita gehiago" Ib.
    Varigula-ko bidexka biurretan barnan. 'Sentiers tortueux'. Or Mi 78. Oin kolokak zûr, begiak yoran, / zurubi biurrez poliki ninyoan. Ldi BB 162. [Lurrontziak] biur antzeko eta beatzez egindako apaingarriz tajutuak. JMB ELG 74. Gerria biurra bezain bigun. TAg Uzt 230. "Ori sapiñua baiño biurragoa dek", lengo esaera bat da au. Gurdia lotzeko lokarriak sapiñuak izaten ziran. Makillak biurrituaz egiten ziran. And AUzta 92. Idizil biur bategaz. Erkiag BatB 188. Eberdi batez bigur jarri zan [elorria] / egarri-ebaiz beterik. Gand Elorri 143.
    "Oblicuo (V-m). Biur jaurtin arria" A Apend.
    Iraunik zutik zaill eta gogor / Aise biurren artean. AB AmaE 468.
    Eta, orrela, gaizki azitako nere buru antzu onek, zer sortu zezaken, ume zimur ta urritz-biur baten kondaira izan ezik? Berron Kijote 17.
    Enrevesado.
    Luis Leonek ere badu noizean bein itzurren ez-egokia. Nik arkitu diodan biurrena au du: y de su esfera cuando / la cumbre toca altísimo subido / el sol... Or in Gazt MusIx 28.
    azpiadiera-2.2
    2. (V-gip, AN-ulz; Lar, Hb); bigur (V-ger-m-gip); bior (V-ple-arr-ger-m) Ref.: A (biur, bior, bigur, ; Iz ArOñ; Elexp Berg. .
     "Camastrón, hombre engañoso, giza biurra" Lar. "Bourru, maussade" Hb. "Perverso" A. "Bi(g)ur, bi(g)urra, persona o animal travieso" Iz ArOñ. "Ore biúrre da, aquél es travieso" Iz Ulz s.v. ore. "Travieso" Elexp Berg.
    Jose Maria Mateos, Bilbaoko antzelari biurra. (Interpr?). Enb 135. Amari sinhetsi behar badiogu oso bihurra zan, eta ederrak eman zizkion aitak iphurdian. Osk Kurl 64. Dukiak aindu eban bere emazte biurra eortzia artarako jaso eban Eliz-Komentu baten, aren pekatu itzala al ete zan garbitu eguneroko mezegaz. Etxba Ibilt 490.
    azpiadiera-2.2.1
    Ikur biur alakorik / zure ezkutan ez jarri. "Indiscretos." Berron Kijote 25.
    azpisarrera-1
    BIHUR-ALDE. Curva, revuelta. "Fluminis ambages, ibaiaren turnádak vel plegúak vel bihuraldéak" Urt II 17.
    azpisarrera-2
    BIHUR-BEHATZ (V-m ap. A; bigurbeatz V-gip). Ref.: A; A Apend (bigurbeatz). "Trozo que se deja sin retorcer en un torzal" A. "Base del belorto [= belorta ?] que queda sin retenerse" A Apend.
    azpisarrera-3
    BIHUR-BIHUR EGIN. v. bihurtu.
    azpisarrera-4
    BIHUR-EGILE. Figura, sin trad., en Duvoisin, quien remite a bihurri-egile.
    azpisarrera-5
    BIHUR EGIN. "Bihur-egite, bihur-egin, faire opposition, résister" Dv. v. bihurtu (4).
    azpisarrera-6
    BIHUR-FIGURA. "Apodosis, bihurfigura" Urt II 168.
    azpisarrera-7
    BIHUR-GERREN. Reloj. "Automaton, orena, bihurgerrena" Urt III 223.
    azpisarrera-8
    BIHUR-GOINU. Escalera de caracol.
    Irugarreneraño igotzeko bazen biur-goñu edo mailladi bat. Ol 3 Reg 6, 8.
    azpisarrera-9
    BIHUR IBILI. "Biur xamar ibilli (V-gip), avenirse mal" A.
    azpisarrera-10
    BIHURREAN. Torcidamente.
    Ortzia bezain urdin, kêa / teillatutik, biurrean... Ldi UO 17.
    azpisarrera-11
    BIHURRERA. "Biurrera artu, tomar del revés" Iz ArOñ.

    bihur

    bihur
    << bial 0 / 0 bihurzai >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper