OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bikoitz.
tradizioa
Tr. Bikotx es casi general en textos vizcaínos. Hallamos bikutz en un refrán guipuzcoano. En DFrec hay 30 ejs. de bikoitz y 2 de bikotx.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G), bikotx (V; Dgs-Lar 7, Zam Voc), bikutz (V-gip, G) Ref.: A (bikoitz, bikotx, bikutz); Etxba Eib (bikotxa); Iz ArOñ (bikotx, bikutz); Elexp Berg .
Doble, compuesto de dos elementos. " Bikotx, erreka bikotx, top. donde se juntan dos ríos" Iz ArOñ. " Basarri batzuk bizitza bakarrekuak die ta beste batzuk bikotxak " Elexp Berg. v. bikun. . Tr. Documentado en autores meridionales desde principios del s. XIX; tbn. lo hallamos en algún septentrional moderno como Larre (ArtzainE 307).
Meritu bi edo sari bikotxa irabaziko da. Añ MisE 227. Atzea emoten deutso Jangoikoari; ta aurrea kriatura ezerez bati. Gauza biok eginik, era biko penak merezi ditu, kastigu bikotxa dagokio. Añ GGero 364. Zugan zugatz bi ikusten ditut, or Abe baten, / O Zugatz bikotx parebagako Landerea! AB AmaE 64. Itxi ninduen biotz bikotxau bakartua. Ib. 170. [Fedea] da lubagan bikotx bat, bizitzako bidean eginik eta eregirik dagoana, galerazoteko jausi ez daiten, ez ezkerrera ez eskumara. Itz Azald 15. Abadien aurretik, errenkada bikotx naikoa bardiñean jarten dira arrantzaleak. Ag Kr 46s. Eri au, eri bikoitz edo irukoitz au sendaezina ezpada, sendagaitza bada beintzat. A Ardi 98. Eta zuri, zeure eriotz dontsuan Jesus ta Maria begira zegozkizun orri, eskar pozgarri bikoitz orregatik, il-zori neketsuan dagon N. mirabe onen anima zure ardurapean gogoz jartzen det. ArgiDL 121. Demagun kizkiñaren [='célula'] atal bat kizkin-gun [='núcleo'] gabe ta beste atala kizkin-gun bikoitza: lenengoarentzako eriotza dator eta bestearentzako aziera bikoitza. Zait RIEV 1933, 66. Urte aietan nolabait bikoitza zan Gipuzkoa Elizaz; berreun urte lenago irukoitza, izkeraz zegoen eta dagoen bezalaxe. A Y 1934, 7. Bikoitxa duk [ortz-adarra]; ara bata, zerbait moteltxoagoa, goitik. Goen ib. 187. Zer da Erri-ertia?... Itz bikoitz orrek zatirik azaldu-bearrena erti du. Ldi IL 124. Gauzen balio bikoitz ori antxiñatik ezauna izan ba-da, ze gauza barri asmau eban Marx-ek sozialismoari jakintza-usañeko oñarriak ipiñi nairik? Eguzk GizAuz 51 (ib. 34 bikotxa). Gogo-lantzea eta gizarte-azikera, laguntza bikoitz auxe, artu al izan dezaten. "Una doble asistencia". EAEg 26-10-1936, 140. Agintaritz bikoitza sortuaz. "Dando lugar a un dualismo". Ib. 17-11-1936, 317. Ene! nere aita ta aizpa arkitze bikoitz zoragarria! Zait Sof 114. Loiola-Arantzazu! / Euskal-izenak ontziburuan / bikoitz auxe eramango du. SMitx Aranz 43. Ta batez ere, bai egoki, Loiolaren gertarazte bikoitz ori: Iainko soillarena ta Giza-Iainkoarena. Or QA 157. Hartu zuen lore gorri bat, lili zuri bat gero, biak belarki batez estegi, eta lore-sorta bikoitza uhaitzeko uretara egotzi. Mde Pr 142. Epai-bularrekoa ere [...]. Laukotsu ta bikoitza izango da. Ol Ex 28, 15s. Sokrate inoiz etzan agertu batekoitz, bikoitz baizik, ao batean bi mingaineko-edo baitzan. Zait Plat 82. Medikuak esan zuen alborengo bikoitz bat zeukala. Arti Ipuin 29. Esiaren erdi aldean, ate bikotxa edegita dago. Erkiag BatB 120. Endaitz bikoitza. Ibiñ Virgil 73. Ari bikutza, eteten gaitza. EZBB I 40. Eta italierak bezala, gurean ez diren kontsonante bikoitzak ezagunak baitira han. MEIG VII 181. Tinta-txiribiri sendoetan eta xipoaren ikutuz loraketa doi-doietan, olatu eta korapiloen idazkera bikoitz, distira laburrez hariltzen ditu bere adierazpenak. MEIG IX 123 (en colab. con NEtx).
azpiadiera-1.1.1
Doble, multiplicado por dos.
Ez ote da onen bikoitz izango lerro au, emendixek beste orrenbesteko lerroa ezar bageneza? Zait Plat 65. Ezagun da, ene Sokrate, bikoitza dala. (Ageri danez, lau beserdiko alboak zortzi beserdiko azala dakarrela uste du mutilak). Ib. 64. Lauki ta bikotxa izango da. Ker Ex 28, 16 (Ur bitan ainbat, Dv bikhuna).
azpiadiera-1.1.2
(Como segundo miembro de compuestos, tras sust.). " Arrautza au gorringo-bikotxa da " Elexp Berg. "Batzuk potro bakarrak izateittuk eta beste batzuk potro bikotxak" Ib.
Gizon gogo-bikoitza, bere bide guzietan zuzika. Ol Iac 1, 8 (Ker gogo-bikotx; gogo doblatako, He gogoa partitua duen, TB dudatzen duen, Dv gogoa bi aldetara dadukan, IBe gogo biko).
azpiadiera-1.2
2. (V-arr-ple ap. A), bikotx (V-ple-ger, L-ain ap. A; Añ, Dv, H (V), Zam Voc). "Mellizo", "gemelos" Añ. v. bizki. Tr. Documentado en autores vizcaínos desde principios del s. XIX.
Daukadazan alabak dira bikotxak edo batera jaijuak. Mg PAb 95. Jakob ta Esau anaje bikotxak. MisE 59. Artu zituen txakurkume gazte bi ama batenak ta sabelaldi bateko bikotxak. GGero 71. Atzean datoz biloizak / ume gazte bi bikoitxak <bikoitžak> / Polux ta Castor. Azc PB 287 (Ur PoBasc 227 bikotxak). Arpegi bakoitxak eukazan bikoitxak / larrosatxu bi gorriak. Ib. 152. Ezeukezan umetxo bikotx biok baño. Echta Jos 355. Izatez zan naparra, Etxauri eritxon erri batekoa, bikotxa bere arreba bategaz. Ib. 355. Bisurteetan bikoitz asko yaioten dira. (V-m). A EY III 295. Seiña izateko eguna eldu yakonean, Tamar-ek sabelean bikotxak eukazan. Ker Gen 38, 27 (Urt bi haur, Ur, Ol bizkiak, Dv biritxiak, Bibl birazkakoak).
azpiadiera-1.2.1
Kastor da Polux, izar bikotxak, / Dabiltzaz beti batera.Echta Jos 354.
azpiadiera-1.3
3. (A DBols), bikotx (G-azp ap. A ).
"Par. Bikotx ala bakotx, pares o nones" A.
Beraz, zenbakiok omen dira zer guzien lengai, bakotiek mugatua adierazten baitue, ta bikoitzak mugabagea. Zait Plat 56.
azpiadiera-1.4
4. Ambiguo.
Erabateko aditza [...] besteren mirabe bihurtu da: duk, duk eta duzu-k (eta etxe polita duk beti da bikoitza!) kendu dute boterea ta agintea da-ren eskuetarik. MIH 389.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. Pareja. v. bikote.
An azeri bikoitz ankerra [=lapurtzar biak] / Uso gaixoen zain dago. Enb 65. Gaur bikoitz zoruntsuak, gurasoak gero. Ib. 146. Zarandona Otxoaz / Orra morrosko bi, / Amerikara doiaz / Itxirik lur oni. / Ondo ibilli ortik, / Bikotx eder ori. Ib. 129. Ene neskatxok! gizalaba bikoitz onena! Zait Sof 153. Alkarraz maite bizi diranak / badauke maitetasuna, / bikoitz orretan ikusten dogu / bakia ta zoriona. BEnb NereA 121.
azpiadiera-2.2
2. Diptongo.
Au-u esaten da au bikoitza bezela (diptongo). LzM EEs 1913, 196. Euzkerazko bikoitzak au, eu, ai, ei, oi, ui dira. Ib. 196.
azpiadiera-2.3
3. "(V), juntura" A. v. biko.
azpiadiera-2.4
4. "(V-arr-m), una flor" A.
azpisarrera-1
BIKOIZDUN. Que tiene un (...) doble.
Baita ere or daude itxaso-bikoizdun Kiane uretako Bospori itxasertzak eta Trakeko Salmide. Zait Sof 188. Kaleria nasai eta lerro bikoizdunetan ibili nintzan. Larre ArtzainE 217.
bikoitz
<< bike 0 / 0 bilarrauzi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper