OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bike.
tradizioa
Tr. Documentado desde principios del s. XVII. Los labortanos y bajo-navarros usan bikhe; pike es la única forma documentada al Sur; Maister emplea phike .
etimologikoa
Etim. Del lat. picem .
sense-1
(B, L-ain; -kh- L, BN; SP, Ht VocGr 405, Arch VocGr, VocBN , Hb, Dv, H, Foix ap. Lh), pike (gral.; IC 447v, VP 76r, Lar, Añ, H; pikhe S; phike S), pika (V-m-gip; Izt 92r), piki (Añ (G, AN)), bikhi (S). Ref.: A (bike , pika , pike); Bon-Ond 147; Lrq /phike/; Lh (bikhe); Etxba Eib (pikia); Iz UrrAnz (pikía).
Pez (sustancia resinosa); cola. "Pez, resina" Lar y Añ. "(Sabe a la) pega, pike usaia dakar" Lar. "Alquitranado, [...], breaz, pikez, likale sukorrez gaindua, bustia" Ib. "(Artesanía del damasquinado), pez, compuesta de polvo de almazarrón, resina y aceite, que sirve para sujetar las piezas en que ha de trabajarse. Pikan ipiñirazu orratz au, urria ezarri deixoran" Etxba Eib. v. ui.
Eman nuke <emanoke> eztena eta bikia surtan. Volt 270. Sufre, bikhe iratxaki, bolbora soñutiak / Eta artifiziozko khar ezin iraungiak. EZ Man I 103. Iduri bekizu ikusten duzula hiri ilhunbetsu bat sufrez eta bikez erretzen. SP Phil 55. Bikhe urthu eta sufre / Da ene janharia. Gç 166. Lüxuriusak, eta plazeren maithazaliak phike hurtüz, eta sofre ürrintzüz flambatü izanen dira. Mst I 24, 3. Pikea ukitzen duenak pikez ateratzen da zikindua. FamInst 924. Infernuko pike beltza (182). LE-Ir. Nortzuk dirian alako gorputzezko Aingerubak, sutan sartuta, erreetan ez dirianak; basatzan ibilita, loituten ez dirianak; pikiagaz lo eginda, garbi jagiten dirianak. fB Olg 180. Pikea ta ariya. Echag 75. Infernuko sue galda, azufrea, plomue, pikea eta Demonioren konpañie. GoldSerm 220. Batzuek berriz, buztinaren orde, bikhea ezartzen dute. Dv Lab 384. Artu zuen iizko saskitxo bat, eta estali zuen betunez eta pikez. "Bitumine ac pice". Ur Ex 2, 3 (Dv naslikaz eta bikhez, Bibl mundrunaz eta bikez; Ol luiz ta lekedaz, Ker lika ta uiaz). Pikea bai, bañan beste gauzarik etzan gelditu. Zab Gabon 67. Beti tormentatzen idukiko dituan pikez eta suz burutik oñetaraño jantziak. Arr Orac 105 (ap. DRA). Argitik ilhuneraino / Bethi leku berean / Bikhe, trukes, ezten eta / Martilluen artean. Elzb Po 211. Zaagia bezala beztua / Daukala pikez barrua. Urruz Urz 27. Erlen jabea noizbeit / zaiote ohartzen; / Lasto, bikhe'ta sofre / ahur bat du hartzen. Zby RIEV 1908, 768. Arthiki zituzten sainduak olio eta bikhe irakiturat. Jnn SBi 101.
(s. XX). Erraziaz egiten da pikia. Mdg 130. Atunetara baño len azpiak ondo garbitu ta pike-koipetsu edo karena barria emoteko legorrera jasota eukiezan. Ag Kr 37. Batzuei pikez igortzirik su zemaieten. J.M. Tolosa EEs 1913, 162. Pike irakiña, argizari ta berun (plomo) urtua. Ib. 178. Etzen mugitu: bikeari bezala alkiari lotua zen. Zerb Ipuinak 332. Zapatain andana bat aberastu ere zen, beren bikhe guziak ixtant batez saldurik. Barb Sup 31. Artzen du, jarioa zedukan zagia; / ardorik ezin eden, pikez itsatsia. Or Eus 286. Nola jaun erretorak goizean goiz horrat ekarri zuen, gordeka eta erresaka; eta nola ogi bihiak bikez lotarazi zituen [bultuaren] ezpainen artean! Lf Murtuts 7. Aitaxo zapetain bat zen inguru guzian aiphatua, marteilu eta bikhearekin batean, alharazten zuelakotz zalhu bere mihia. GAlm 1954, 14. Ezpañak pikez yosiak bezala. Begiak yasotzeko ere indarrik ez. Or QA 65. Pikea baino moskorrago iarten zuten txaloak gutxi-etsiz eta erdeinatuz. Zait Plat 109. Eskurik esku iraulka erabilliarren [lur apatza], ezta iñoiz birrintzen atzartean itsatsi baizik, pikea bezala. Ibiñ Virgil 87. Paper azkar, larruki, larru-faltsu eta denetan behar zena,
kolatzeko bike, haixtur, zapagailu tornua eta denak. Larre ArtzainE 159.
(Como primer miembro de compuestos).
Erbiari igortzen dio, kopetaren erdi erdira, bikhe ophil bat. Barb Sup 30. Meaketan pike-tximika zuten arkazteak. Or Mi 42. Erre-âla pusketan naigo du erori; / pike-tanta piztua an-emendik dari. Or Eus 287. Lizunkeri beltzen pike-ibai irakiñera. Or Aitork 55. Iriña iraurri eta ereiñotzak pike-garrean kixkal itzatzu. Ibiñ Virgil 56.
Naiz arrantzale izan ez, / itxas-ondoan geienez, / murgiltsu pike-lumerez. Inzag Y 1933, 419.
azpisarrera-1
BIKEZ BIKE (pikez pike Lar). "Pez con pez" Lar. Cf. DAut: "Pez con pez, frase adverb. que vale totalmente desocupado, desembarazado u vacío".
Pikez pike ta tantarik bage dago deabruzko zatoa. Mb IArg I 294.
azpisarrera-2
BIKEZKO.
De pez.
Desonestak pulunpatuko dire bikhezko eta sufrezko tulunbio irakituetan. Ch I 24, 3. Bigarrena badoa Buxeriarat haragiketa, bikezko begi batekin, iduri okerra. Barb Leg 143.
bike
<< bikarigo 0 / 0 bikoitz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper