Azpisarrerak (sarrerak) (15)
batzuk.
Etim. De bat + suf. -zu . v. FHV 542.
(V, AN-gip, B, R; Lar, Añ, H),
batzu
(L, BN-baig, S; SP, Urt I 39, Gèze, Dv, H),
batzuek
(V-gip, G, AN; Lar, Añ, Dv, H),
batzuak
,
batziak
,
batziek
. Ref.: A (batzu, batzuk); BU Arano 219; Etxba Eib (batzuk, batzuek); Holmer ApuntV ; Elexp Berg (batzuk).
Unos; algunos. "Batzu dira, quelques uns sont. Batzuk ou batzuek diote, quelques uns disent" SP. "Varios" Lar y Añ. "Fáculas del sol, eguzkian agiri diran argi-izpi batzuek" Lar. "Batzu, quelques uns, certains [...]. Sur la côte et en Guip., on dit batzuek soit au passif soit à l'actif; c'est une faute" Dv. "Batzu, batzu badira, il y en a quelques uns. (V), batzuk badira. (L), batzuek: badire batzuek [...]. O dit au génit. plur.: Batzuren gatzontzian ere harrak sortzen dirade" H. "Batzu (Lc, BN-baig, Sc), algunos (paciente)" A. "Batzuek (G, AN), batzuk (V, B, R), unos, varios (agente y paciente)" Ib. "Senar-emazte batzuk, un matrimonio. Senar-emazte batzuek, varios matrimonios. Mis informantes en Arano --madre e hija-- no están de acuerdo en esto. La hija no veía diferencia entre batzuk y batzuek, y decía, en la segunda acepción, senar-emazte mordoxka't. Mi inf. de Madrid, en cambio, apreciaba aquella diferencia" BU Arano 219. v. batzak, BATAK (s.v. bat). Tr. De uso gral. excepto en los roncaleses. Los autores septentrionales de los ss. XVI-XVII distinguen formalmente los casos absoluto y ergativo; hay dos sistemas: batzu / batzuk es el de Leiçarraga (Dechepare usa batzu para el caso absoluto, pero no hay ejs. de ergativo), y batzuk / batzuek el de Axular y Etcheberri de Ziburu; Pouvreau utiliza ambos. A partir del s. XVIII comienza a utilizarse tbn. batzuek para el caso absoluto, y así Etcheberri de Sara emplea esta forma para los dos casos; Chourio usa batzuk y batzuek indistintamente para ambos; Haraneder batzu, batzuek / batzuek, y Baratciart batzu (12), batzuk (9), batzuek (100) / batzuk (8), batzuek (6). Durante el s. XIX sigue esta confusión, pero desde finales de dicho siglo se va imponiendo un nuevo sistema, que es general (aunque no sin excepciones) en el XX: batzu / batzuek.
Al Sur no hay diferenciación formal, al menos hasta época reciente: en los textos guipuzcoanos, desde el s. XVIII, se encuentra batzuek para ambos casos, y en los vizcaínos --ya desde Capanaga-- generalmente batzuk. Sólo hallamos la forma batzu, para el caso absoluto, en Lazarraga (en el que no hay ejs. de ergativo). Hay batzuk tbn. en los guipuzcoanos Iztueta, Xenpelar (351), y Zabala (Gabon 66), y en el s. XX su uso crece notablemente en éstos. Por otra parte, tbn. algunos vizcaínos (en su mayoría modernos) emplean batzuek, así Añibarro (EL2 63), Agirre (AL 27), Enbeita (79), Kirikiño (Ab II 181), Eguzkitza (GizAuz 63), B. Enbeita (NereA 66), Akesolo (Ipiñ 22), San Martin (Zirik 5), Gandiaga (Elorri 78), Erkiaga (Arran 53), T. Etxebarria (Ibilt 453), F. Etxebarria (21) o Ayesta (30).
El navarro Beriain emplea batzuk en caso absoluto y batzuek en ergativo y (en alguna ocasión) en abosoluto.
Aunque en el s. XX autores cultistas como Lizardi, Zaitegi u Orixe (Aitork 149) introducen la var. batzu para el caso absoluto, ésta suele alternar en el mismo con batzuk y batzuek. Algo más adelante, algunos autores como Anabitarte emplean sistemáticamente batzuk (absoluto) frente a batzuek (ergativo), como señala el propio autor en nota (Aprika 5), aunque la mayoría sigue sin hacer diferenciación (M. Atxaga, p. ej., emplea batzuk para absoluto (6) y ergativo (34), del mismo modo que batzuek (28 y 61)).
Para otros casos de la declinación, batzutan se documenta sobre todo en los autores septentrionales más antiguos; a partir del s. XVIII, aunque no desaparece en el Norte, su uso es relativamente escaso; tbn. se encuentra batzutan en autores guipuzcoanos del s. XX. La forma batzuetan es a partir del s. XVIII la más empleada tanto al Norte como al Sur; antes aparece, siempre tras sust., en Axular y Pouvreau (Phil 301), frente a batzutan usada con el sdo. de 'unas veces' (v. infra BATZUETAN).
Batzuen es casi la única forma para el genitivo: batzuren sólo se encuentra en Leiçarraga (junto a batzuen), Oihenart (Pr 72) y unos pocos autores del s. XX, como Otxolua (37) o Mirande (HaurB 61). Para el dat., tbn. dominan las formas con -e- (batzuei, batzueri, batzuer); sólo hallamos batzuri en CatLan (100), Arrese Beitia (AmaE 355), Echeita (Jos 121), Azkue (Ardi 64), Orixe (SCruz 97), Otxolua (68), Eguzkitza (GizAuz 130), Zaitegi (Sof 123), B. Enbeita (NereA 169), San Martin (Zirik 59), Basarri (169) y Uztapide (Sas 283) y batzui en J.J. Moguel (BasEsc 40), Astarloa (II 86), Arrese Beitia (AmaE 211), Azkue (Ardi 47) y Kirikiño (Ab I 34). Batzuez es tbn. la forma más usada, aunque batzuz, siendo minoritaria, no es escasa: aparece, desde Etcheberri de Ziburu, en textos septentrionales, y tbn. al Sur tbn. en el s. XX (Inza Azalp 110, ArgiDL 127, Etxde AlosT 53, Osk Kurl 38).
Respecto a las formas determinadas, en Micoleta encontramos batzuok, batzuak en correlación con besteok, besteakaiti, respectivamente, frente a batzuk. En CatLan se diferencia formalmente batzü de batziak, batziek, opuestos siempre estos últimos a bestiak, bestek; en Tartas (Onsa 5) hay tbn. batziak opuesto a bertziak. Batzuak se documenta en Olaechea (<batuac> 167), fray Bartolomé, Txirrita (B I 93), Yanzi (153), N. Etxaniz (LBB 366), Berrondo (Kijote 12), Ataño (TxanKan 216), M Manterola (10), Tx. Garmendia (BordaB 39) y Ostolaiz (17), pero sin ningún carácter "determinado" que lo oponga a batzuk o batzuek.
En J.J. Moguel aparece batsuk (51, 90, 138, 140, etc.) junto a un más frecuente batzuk; más que de una var. con suf. -tsu (cf. supra Etim), parece tratarse de un reflejo de la confusión occidental de sibilantes.
Igorten darauritzut heuskarazko kopla batzu ene ignoranziaren araura eginak. E 7. Eta egun hetan iauts zitezen Ierusalemetik Profeta batzu Antiokera. Lç Act 11, 27. Gizona da Filosofoen araura, animal razoin duen bat. Batzuk eratxekiten dute, mortal. Lç ABC I 7v. Eta erautzen die edozein batzuen fedea. Lç 2 Tim 2, 18 (Dv fedea galarazi baitiote zenbaiti ). Hark tableta batzuren eskaturik skriba zezan. Lç Lc 1, 63. Kantaetaz etozela gizon batzu. Lazarraga A, 1154v (v. tbn. batzu en caso absol. A 1146v, A 1141v, A 1139v). Dama batzuen oñetara. Ib. A1, 1159v. Urregorrizko letra batzugaz. Ib. A1, 1159r. Nola atzo Parisko konseler bat beste batzuekin Endaian izatu dir[en]. CartEsp 463. Erraten baititu orazio batzuk. Ber Trat 60r. Non ari baitzira gizon batzuek labeari su ematen. Ib. 110v. Ezpalute joan nai, batzuek <batcuce> soberbias, bertzek arloterias. Ber Doc 108v. Esan dit zatozela egun batzuetan egotera. CartAzp 125. Sujet batzuk presentatzen darozkitzut humilki. EZ Man I 7. Halaberki diuskuzu orhoit gaiten konjia / Batzuek berzeak bezain eztutela handia. Ib. 21. [Penak] puxantza guztiei zaizte edo batzuei ematen. Ib. 96. Ur hetarik batzuk dira gazi, eta bertzeak geza. Ax 215 (V 143). Gimnosofista zerizten iende batzuek hain gaitzesten zuten alferkeria [...]. Ib. 32 (V 19). Indietako herri batzuetan. Ib. 33 (V 19). Ekarguzu pastel batzuk. Mic 13r. Batzuok, zerren besteok dira Italiarik etorriak. Ib. 13r. Daukanean gizonak kriadu asko batzuak besteakaiti, eztaude gauzarik egiten artez. Ib. 14v. Batzuk dauke zer geiago begiratu beste batzuk baño. Cap 88. Batzu amorioaren beroz eramiten dire saindu bat gana. SP Imit III 58, 3. Nondik saindu batzuk hain bertze perfekzione ardietsi dute? SP Imit I 11, 2. Batzuk begiratzen dira tentazione handietarik. Ib. 13, 8. Batzuek hain tinketz hura besarkatzen dute. Ib. 22, 3. Eta hura ürrin hon batzieki, harriz egin hobi berri batetan ezari. Bp II 52.
(s. XVIII) Zeren hekien lekhuan hartu baititugu bertze batzuek hitzkuntza arrotzetarik. ES 399. Batzuek deitzen dute Labourt, eta bertzek Labort. Ib. 160. Guziak hitzkuntza batez, eta hitz batzuez berez mintzatzen ziren. Ib. 384. Baiñan badire bertze batzuk zeiñen spiritua argitua baita. Ch III 4, 5. Badire presuna batzuk zerukotz desira beroak dituztenak. Ib. 49, 2. Presuna batzuek ni bere bihotz guziaz maitatuz ikhasi tuzte ene ganik Jainkozko gauza handiak. Ib. 43, 4. Iende batzuek haren kontra gaizki eta iniustuki mintzatzen badire. Ib. 46, 4. Nola kanpoko pratika horiek ez baitdire, edo saiñdu perfet izateko disposizione batzu baizen. He Gudu 30. Batzuek bekhatuaren esklabo dire [...]. Bertze batzuek nahi lukete bada esklabotasun hartarik ilkhi. Ib. 161. Baduzu egiteko etsai batzuekiñ. Ib. 99. Andre batzuek orrelakoak dira. Cb Eg III 369. Mundura batzuek biurtu bear dute. Cb Eg II 130. Erri askotan esatendira V-agaz, beste batzuetan B-agaz. Oe 167. Badakit ene manamenduak dorphegiak zaizkotela batzuei. Lg II 149. Zeren baitira gezür batzü. CatLan 98. Bi suertekato dira, batziak spiritualak, eta berziak korporalak. Ib. 138. Batziek emaiten dagüte lehenago ezgindien grazia seindüzen gitiena, berzek emendatzen düte deia errezebitü gindiena. Ib. 119.
(s. XIX) Berba ederrak, zeintzubekaz konfesore batzuk engañau oi dituben. Mg CO 66. Golpe batzuk bularrari emonda. Ib. 39. Emazteak denbora apur batzuek obra onetan igarotzea. AA I 587. Batzuek ez ditue ezertan artzen birauak. AA II 114. Janhariak hartu behar direla botikariko edari batzu bezala. Dh 54. Aita seindu batzuk eta bertzek eman dute asko induljentzia. Ib. 91. Gauza guzietan prestugune batzuek eta bertzek galdetzen duten bezala gobernatzeko. Ib. 65. Marte gerragina ondreetako gizonak pelietan zirian alkar ill artian ezpataka alkarregaz; edo otsuakin, ta artzakin, batzubak ill artian. fB Olg 142. Bat edo biren esanak nik iminiko ditut, ta beste batzuk izentau. Ib. 89. Batzuk ifini diote ibai oni izen berria. Izt C 119. Emongo deuadaz atsegin labur batzuk. Ur MarIl 20. Batzuk dauke lana ona ta aragi txarra, beste batzuk aragi ona ta lana. Ur Dial 71. Batzuer zaie eman tamaiño larria, / Bertzer indarra handia. Gy 227. Garagar-buru batzuek bota zitzatela. Lard 160. Natanael zeña batzuek diote Bartolome zala. Ib. 474. Batzuek diote azia maiz eta maiz aldatu nahi dela. Dv Lab 46. Labe batzu badira idortegiak edo etubak deitzen direnak. Ib. 75. Ozka batzuek egiten dira basatearen muthurrean. Ib. 387. Hortan huts handia egiten da toki batzuetan. Ib. 65. Hazteria eta hezkabia eztira har mota batzü baizik. Ip Dial 36. Lephoan bazituen handitxo batzu. Laph 241. Juaitetik ezin gibelarazi zuten español batzuek. Ib. 58. [Aingiruak] dira izpiritu bienabenturatu batzuk. CatAe 40 ( CatSal 41 batzu, CatR 41 banak ). Eskuak sakelan eleketa zauden batzuek hor galdatzen diote zer den berri. HU Aurp 163. Bertze iturri batzu iretsi ditu lurrak. HU Zez 16. Persona batzuk eta irakasbide batzuk daukela liberalen izena. Itz Azald 53. Otsoak eroaten dituz ardi batzuk. Ib. 140.
(s. XX) Atsegin handi baita herritar batzuentzat, eta Eskual-herriarentzat ospe, holako jaun batzu ager zaizkioten buru. JE Bur 140. Badira oraindik orrelako batzuek. Ag G 93. Gonadun Meternik batzuek bezela egin zituzten egiñalak. Ib. 40. Beste aldean, egur batzuk sutan. Ib. 9. Beste batzuk [...] neskatxen diru zorroari begiratzen diote. Ib. 34. Goiz batzuetan Ibar-ondoko Zumardira jexten da. A Ardi 137. Baña eztogu uste burrukaldi ta zartada batzuk baño geiago jazo leitekenik. Kk Ab I 35. Dirurik atara barik ez batzuk ez bestiak. Ib. 16. Kausera kruxpeta batzu baititut hemen. Barb Sup 21. Asko landetako mamu edo marika batzuek ez baitzuzketen nahiko bele-fiken iziarazteko ere. Ib. VII. Txipiroi batzuek jaten ari nintzala. Lab EEguna 77. Utziko al didazute kaña batzu artzera yoaten. Ldi IL 26. Gure baratzatxora egonaldi batzuek egitera bazentoz. Ib. 89. Arauditzako zuzenbide batzuk argitaratu zitun. Ib. 147. Gauza oietako batzuek, ordea, ez zuten len bezela ertza bakarrik koskatua. JMB ELG 32. Asturtar-antzeko suarri-pikotx eta ziri batzuek billatu ginduzten. Ib. 58. Txartaka batzuk baitaude. Or Eus 302. Batzuk ein zuten igesi. Ib. 306. Batzuek bildur dira. Ib. 63. Mutil batzuek ikasi ziten. Ib. 307. Zorri batzu bezala lehertzeko. Zerb Azk 33. Pompadour eta holako perreka batzuek zabilkaten Frantzia ondikotz! Ib. 55. Illabete batzutan ibilliko gaituk elkarrekin. Txill Let 85. Nik paper mutur batzueri eman ditut ene arrangurak. JEtchep 76. Batzu, uztarpeko, bestetzu, beren buruen iabe egin ditu. Zait Plat 34. Espartin xahar batzu oinetan. Etchebarne 59. Bertze batzuk giltzain erraiten dute. Ib. 65. Bertze batzuek deitzen dutena. Ib. 104. Ostiko batzuk egin omen zituan da kito. JAzpiroz 24. Laster asten naz goguan artzen jazoera batzuk. Gerrika 16. Kaletarrak ere euskaldun gara, batzu behintzat. MIH 35. Batzuek ez dute loria eta handitasuna baizik ikusten. Ib. 66.
Unos; algunos. "Batzu dira, quelques uns sont. Batzuk ou batzuek diote, quelques uns disent" SP. "Varios" Lar y Añ. "Fáculas del sol, eguzkian agiri diran argi-izpi batzuek" Lar. "Batzu, quelques uns, certains [...]. Sur la côte et en Guip., on dit batzuek soit au passif soit à l'actif; c'est une faute" Dv. "Batzu, batzu badira, il y en a quelques uns. (V), batzuk badira. (L), batzuek: badire batzuek [...]. O dit au génit. plur.: Batzuren gatzontzian ere harrak sortzen dirade" H. "Batzu (Lc, BN-baig, Sc), algunos (paciente)" A. "Batzuek (G, AN), batzuk (V, B, R), unos, varios (agente y paciente)" Ib. "Senar-emazte batzuk, un matrimonio. Senar-emazte batzuek, varios matrimonios. Mis informantes en Arano --madre e hija-- no están de acuerdo en esto. La hija no veía diferencia entre batzuk y batzuek, y decía, en la segunda acepción, senar-emazte mordoxka't. Mi inf. de Madrid, en cambio, apreciaba aquella diferencia" BU Arano 219. v. batzak, BATAK (s.v. bat). Tr. De uso gral. excepto en los roncaleses. Los autores septentrionales de los ss. XVI-XVII distinguen formalmente los casos absoluto y ergativo; hay dos sistemas: batzu / batzuk es el de Leiçarraga (Dechepare usa batzu para el caso absoluto, pero no hay ejs. de ergativo), y batzuk / batzuek el de Axular y Etcheberri de Ziburu; Pouvreau utiliza ambos. A partir del s. XVIII comienza a utilizarse tbn. batzuek para el caso absoluto, y así Etcheberri de Sara emplea esta forma para los dos casos; Chourio usa batzuk y batzuek indistintamente para ambos; Haraneder batzu, batzuek / batzuek, y Baratciart batzu (12), batzuk (9), batzuek (100) / batzuk (8), batzuek (6). Durante el s. XIX sigue esta confusión, pero desde finales de dicho siglo se va imponiendo un nuevo sistema, que es general (aunque no sin excepciones) en el XX: batzu / batzuek.
Al Sur no hay diferenciación formal, al menos hasta época reciente: en los textos guipuzcoanos, desde el s. XVIII, se encuentra batzuek para ambos casos, y en los vizcaínos --ya desde Capanaga-- generalmente batzuk. Sólo hallamos la forma batzu, para el caso absoluto, en Lazarraga (en el que no hay ejs. de ergativo). Hay batzuk tbn. en los guipuzcoanos Iztueta, Xenpelar (351), y Zabala (Gabon 66), y en el s. XX su uso crece notablemente en éstos. Por otra parte, tbn. algunos vizcaínos (en su mayoría modernos) emplean batzuek, así Añibarro (EL2 63), Agirre (AL 27), Enbeita (79), Kirikiño (Ab II 181), Eguzkitza (GizAuz 63), B. Enbeita (NereA 66), Akesolo (Ipiñ 22), San Martin (Zirik 5), Gandiaga (Elorri 78), Erkiaga (Arran 53), T. Etxebarria (Ibilt 453), F. Etxebarria (21) o Ayesta (30).
El navarro Beriain emplea batzuk en caso absoluto y batzuek en ergativo y (en alguna ocasión) en abosoluto.
Aunque en el s. XX autores cultistas como Lizardi, Zaitegi u Orixe (Aitork 149) introducen la var. batzu para el caso absoluto, ésta suele alternar en el mismo con batzuk y batzuek. Algo más adelante, algunos autores como Anabitarte emplean sistemáticamente batzuk (absoluto) frente a batzuek (ergativo), como señala el propio autor en nota (Aprika 5), aunque la mayoría sigue sin hacer diferenciación (M. Atxaga, p. ej., emplea batzuk para absoluto (6) y ergativo (34), del mismo modo que batzuek (28 y 61)).
Para otros casos de la declinación, batzutan se documenta sobre todo en los autores septentrionales más antiguos; a partir del s. XVIII, aunque no desaparece en el Norte, su uso es relativamente escaso; tbn. se encuentra batzutan en autores guipuzcoanos del s. XX. La forma batzuetan es a partir del s. XVIII la más empleada tanto al Norte como al Sur; antes aparece, siempre tras sust., en Axular y Pouvreau (Phil 301), frente a batzutan usada con el sdo. de 'unas veces' (v. infra BATZUETAN).
Batzuen es casi la única forma para el genitivo: batzuren sólo se encuentra en Leiçarraga (junto a batzuen), Oihenart (Pr 72) y unos pocos autores del s. XX, como Otxolua (37) o Mirande (HaurB 61). Para el dat., tbn. dominan las formas con -e- (batzuei, batzueri, batzuer); sólo hallamos batzuri en CatLan (100), Arrese Beitia (AmaE 355), Echeita (Jos 121), Azkue (Ardi 64), Orixe (SCruz 97), Otxolua (68), Eguzkitza (GizAuz 130), Zaitegi (Sof 123), B. Enbeita (NereA 169), San Martin (Zirik 59), Basarri (169) y Uztapide (Sas 283) y batzui en J.J. Moguel (BasEsc 40), Astarloa (II 86), Arrese Beitia (AmaE 211), Azkue (Ardi 47) y Kirikiño (Ab I 34). Batzuez es tbn. la forma más usada, aunque batzuz, siendo minoritaria, no es escasa: aparece, desde Etcheberri de Ziburu, en textos septentrionales, y tbn. al Sur tbn. en el s. XX (Inza Azalp 110, ArgiDL 127, Etxde AlosT 53, Osk Kurl 38).
Respecto a las formas determinadas, en Micoleta encontramos batzuok, batzuak en correlación con besteok, besteakaiti, respectivamente, frente a batzuk. En CatLan se diferencia formalmente batzü de batziak, batziek, opuestos siempre estos últimos a bestiak, bestek; en Tartas (Onsa 5) hay tbn. batziak opuesto a bertziak. Batzuak se documenta en Olaechea (<batuac> 167), fray Bartolomé, Txirrita (B I 93), Yanzi (153), N. Etxaniz (LBB 366), Berrondo (Kijote 12), Ataño (TxanKan 216), M Manterola (10), Tx. Garmendia (BordaB 39) y Ostolaiz (17), pero sin ningún carácter "determinado" que lo oponga a batzuk o batzuek.
En J.J. Moguel aparece batsuk (51, 90, 138, 140, etc.) junto a un más frecuente batzuk; más que de una var. con suf. -tsu (cf. supra Etim), parece tratarse de un reflejo de la confusión occidental de sibilantes.
Igorten darauritzut heuskarazko kopla batzu ene ignoranziaren araura eginak. E 7. Eta egun hetan iauts zitezen Ierusalemetik Profeta batzu Antiokera. Lç Act 11, 27. Gizona da Filosofoen araura, animal razoin duen bat. Batzuk eratxekiten dute, mortal. Lç ABC I 7v. Eta erautzen die edozein batzuen fedea. Lç 2 Tim 2, 18 (Dv fedea galarazi baitiote zenbaiti ). Hark tableta batzuren eskaturik skriba zezan. Lç Lc 1, 63. Kantaetaz etozela gizon batzu. Lazarraga A, 1154v (v. tbn. batzu en caso absol. A 1146v, A 1141v, A 1139v). Dama batzuen oñetara. Ib. A1, 1159v. Urregorrizko letra batzugaz. Ib. A1, 1159r. Nola atzo Parisko konseler bat beste batzuekin Endaian izatu dir[en]. CartEsp 463. Erraten baititu orazio batzuk. Ber Trat 60r. Non ari baitzira gizon batzuek labeari su ematen. Ib. 110v. Ezpalute joan nai, batzuek <batcuce> soberbias, bertzek arloterias. Ber Doc 108v. Esan dit zatozela egun batzuetan egotera. CartAzp 125. Sujet batzuk presentatzen darozkitzut humilki. EZ Man I 7. Halaberki diuskuzu orhoit gaiten konjia / Batzuek berzeak bezain eztutela handia. Ib. 21. [Penak] puxantza guztiei zaizte edo batzuei ematen. Ib. 96. Ur hetarik batzuk dira gazi, eta bertzeak geza. Ax 215 (V 143). Gimnosofista zerizten iende batzuek hain gaitzesten zuten alferkeria [...]. Ib. 32 (V 19). Indietako herri batzuetan. Ib. 33 (V 19). Ekarguzu pastel batzuk. Mic 13r. Batzuok, zerren besteok dira Italiarik etorriak. Ib. 13r. Daukanean gizonak kriadu asko batzuak besteakaiti, eztaude gauzarik egiten artez. Ib. 14v. Batzuk dauke zer geiago begiratu beste batzuk baño. Cap 88. Batzu amorioaren beroz eramiten dire saindu bat gana. SP Imit III 58, 3. Nondik saindu batzuk hain bertze perfekzione ardietsi dute? SP Imit I 11, 2. Batzuk begiratzen dira tentazione handietarik. Ib. 13, 8. Batzuek hain tinketz hura besarkatzen dute. Ib. 22, 3. Eta hura ürrin hon batzieki, harriz egin hobi berri batetan ezari. Bp II 52.
(s. XVIII) Zeren hekien lekhuan hartu baititugu bertze batzuek hitzkuntza arrotzetarik. ES 399. Batzuek deitzen dute Labourt, eta bertzek Labort. Ib. 160. Guziak hitzkuntza batez, eta hitz batzuez berez mintzatzen ziren. Ib. 384. Baiñan badire bertze batzuk zeiñen spiritua argitua baita. Ch III 4, 5. Badire presuna batzuk zerukotz desira beroak dituztenak. Ib. 49, 2. Presuna batzuek ni bere bihotz guziaz maitatuz ikhasi tuzte ene ganik Jainkozko gauza handiak. Ib. 43, 4. Iende batzuek haren kontra gaizki eta iniustuki mintzatzen badire. Ib. 46, 4. Nola kanpoko pratika horiek ez baitdire, edo saiñdu perfet izateko disposizione batzu baizen. He Gudu 30. Batzuek bekhatuaren esklabo dire [...]. Bertze batzuek nahi lukete bada esklabotasun hartarik ilkhi. Ib. 161. Baduzu egiteko etsai batzuekiñ. Ib. 99. Andre batzuek orrelakoak dira. Cb Eg III 369. Mundura batzuek biurtu bear dute. Cb Eg II 130. Erri askotan esatendira V-agaz, beste batzuetan B-agaz. Oe 167. Badakit ene manamenduak dorphegiak zaizkotela batzuei. Lg II 149. Zeren baitira gezür batzü. CatLan 98. Bi suertekato dira, batziak spiritualak, eta berziak korporalak. Ib. 138. Batziek emaiten dagüte lehenago ezgindien grazia seindüzen gitiena, berzek emendatzen düte deia errezebitü gindiena. Ib. 119.
(s. XIX) Berba ederrak, zeintzubekaz konfesore batzuk engañau oi dituben. Mg CO 66. Golpe batzuk bularrari emonda. Ib. 39. Emazteak denbora apur batzuek obra onetan igarotzea. AA I 587. Batzuek ez ditue ezertan artzen birauak. AA II 114. Janhariak hartu behar direla botikariko edari batzu bezala. Dh 54. Aita seindu batzuk eta bertzek eman dute asko induljentzia. Ib. 91. Gauza guzietan prestugune batzuek eta bertzek galdetzen duten bezala gobernatzeko. Ib. 65. Marte gerragina ondreetako gizonak pelietan zirian alkar ill artian ezpataka alkarregaz; edo otsuakin, ta artzakin, batzubak ill artian. fB Olg 142. Bat edo biren esanak nik iminiko ditut, ta beste batzuk izentau. Ib. 89. Batzuk ifini diote ibai oni izen berria. Izt C 119. Emongo deuadaz atsegin labur batzuk. Ur MarIl 20. Batzuk dauke lana ona ta aragi txarra, beste batzuk aragi ona ta lana. Ur Dial 71. Batzuer zaie eman tamaiño larria, / Bertzer indarra handia. Gy 227. Garagar-buru batzuek bota zitzatela. Lard 160. Natanael zeña batzuek diote Bartolome zala. Ib. 474. Batzuek diote azia maiz eta maiz aldatu nahi dela. Dv Lab 46. Labe batzu badira idortegiak edo etubak deitzen direnak. Ib. 75. Ozka batzuek egiten dira basatearen muthurrean. Ib. 387. Hortan huts handia egiten da toki batzuetan. Ib. 65. Hazteria eta hezkabia eztira har mota batzü baizik. Ip Dial 36. Lephoan bazituen handitxo batzu. Laph 241. Juaitetik ezin gibelarazi zuten español batzuek. Ib. 58. [Aingiruak] dira izpiritu bienabenturatu batzuk. CatAe 40 ( CatSal 41 batzu, CatR 41 banak ). Eskuak sakelan eleketa zauden batzuek hor galdatzen diote zer den berri. HU Aurp 163. Bertze iturri batzu iretsi ditu lurrak. HU Zez 16. Persona batzuk eta irakasbide batzuk daukela liberalen izena. Itz Azald 53. Otsoak eroaten dituz ardi batzuk. Ib. 140.
(s. XX) Atsegin handi baita herritar batzuentzat, eta Eskual-herriarentzat ospe, holako jaun batzu ager zaizkioten buru. JE Bur 140. Badira oraindik orrelako batzuek. Ag G 93. Gonadun Meternik batzuek bezela egin zituzten egiñalak. Ib. 40. Beste aldean, egur batzuk sutan. Ib. 9. Beste batzuk [...] neskatxen diru zorroari begiratzen diote. Ib. 34. Goiz batzuetan Ibar-ondoko Zumardira jexten da. A Ardi 137. Baña eztogu uste burrukaldi ta zartada batzuk baño geiago jazo leitekenik. Kk Ab I 35. Dirurik atara barik ez batzuk ez bestiak. Ib. 16. Kausera kruxpeta batzu baititut hemen. Barb Sup 21. Asko landetako mamu edo marika batzuek ez baitzuzketen nahiko bele-fiken iziarazteko ere. Ib. VII. Txipiroi batzuek jaten ari nintzala. Lab EEguna 77. Utziko al didazute kaña batzu artzera yoaten. Ldi IL 26. Gure baratzatxora egonaldi batzuek egitera bazentoz. Ib. 89. Arauditzako zuzenbide batzuk argitaratu zitun. Ib. 147. Gauza oietako batzuek, ordea, ez zuten len bezela ertza bakarrik koskatua. JMB ELG 32. Asturtar-antzeko suarri-pikotx eta ziri batzuek billatu ginduzten. Ib. 58. Txartaka batzuk baitaude. Or Eus 302. Batzuk ein zuten igesi. Ib. 306. Batzuek bildur dira. Ib. 63. Mutil batzuek ikasi ziten. Ib. 307. Zorri batzu bezala lehertzeko. Zerb Azk 33. Pompadour eta holako perreka batzuek zabilkaten Frantzia ondikotz! Ib. 55. Illabete batzutan ibilliko gaituk elkarrekin. Txill Let 85. Nik paper mutur batzueri eman ditut ene arrangurak. JEtchep 76. Batzu, uztarpeko, bestetzu, beren buruen iabe egin ditu. Zait Plat 34. Espartin xahar batzu oinetan. Etchebarne 59. Bertze batzuk giltzain erraiten dute. Ib. 65. Bertze batzuek deitzen dutena. Ib. 104. Ostiko batzuk egin omen zituan da kito. JAzpiroz 24. Laster asten naz goguan artzen jazoera batzuk. Gerrika 16. Kaletarrak ere euskaldun gara, batzu behintzat. MIH 35. Batzuek ez dute loria eta handitasuna baizik ikusten. Ib. 66.
(Tras gen.).
Algunos.
Cf. BATZUEN BATZU.
Tr. De uso corriente en la tradición meridional, ya desde Capanaga. Hallamos ejs. seguros de su uso con gen. pl. en Ubillos, Aguirre de Asteasu (III 517), Astarloa, Lardizabal (52), Xenpelar (161), Arrese Beitia (AmaE 364), Iturzaeta, Kirikiño, Orixe (Tormes 127), Eguzkita (GizAuz 32), Mirande (Pr 315), Munita, Bilbao (IpuiB 107) y Akesolo (Ipiñ 30); en la mayoría de ellos alterna con gen. indet.
Ea edugi dabeenz egiatzat gizoneen batzuk eta andraren batzuk daukeela adiskidetasun deungea. Cap 106. Nafarroako hitzen batzuek ekartzea, egokiak diranean eta besterik eztanean. Lar Carta a Mb 280. Dollorren batzuek egiten badiezte zenbait txarkeri. Mb IArg I 296. Euskeraren gauzaren batzuen gañean. Cb EBO 26. Gero deitu zituan besteren batzuek. Ub 77. Haren ondorengoen batzuek. Ib. 68. Arkitzen badira emen onelako kristau argal ta errukarriren batzuek, ar beze nere konseju au. Mg CC 160. Gizonen batzuben besuetan daruela eleixara. Mg CO 292. Jartzen da Jaunaren beldur santuan bizi diran gizon, eta mutill presturen batzuen aldean. AA III 471. Besteren batzubenak [...] ziriala. Astar II 158. Artikuluben batzuk. Ib. 5. Edo oraziñoren batzuk esan. Añ EL2 84. Gauza andiren batzuek Jesusen kontra esan zituztelako antzean. Lard 446. Gusto labur engañagarriren batzuek balitzake. Arr GB 142. Borondateagaz eginik egiteren batzuk [...] edo beste erabagien batzuk. Itz Azald 60. Zaparrada gogorren batzuk artu omen dituzte. Ag Kr 33. Zerorrek neurtitz berriren batzuk egin omen dituzu. A Ardi 111. Atara ta emon eutsozan ba, diruben batzuk. Kk Ab I 17. Beste zereginik gabeko aundikiren batzuk. Ldi IL 34. Emen ere erri lurretako piñuen batzuek zeuzkatela-ta. Munita 114. Beste tokiren batzuetan. Ib. 89. Beti aztuten jakozan Erramoneri, edo erdian edo azkenean, berbaren batzuk. Bilbao IpuiB 74. Erosi ei zetsezen pasadisuan zoiazen motxallaren batzuri txerrikumeren batzuek. SM Zirik 59. Ori gizon petralen batzuek beren alde asmatutako txatxukeria den. NEtx LBB 132.
v. tbn. Batzu: Berron Kijote 124. Batzuk: Cb CatV 2. fB Olg 112. Añ EL2 168. JJMg BasEsc 244. CatLlo 53. Izt C 69. Mok 20. Tx B I 224. Enb 135. Otx 174. Or Eus 268. TAg Uzt 219. Etxde AlosT 72. Zait Plat 54. Erkiag BatB 186. Alzola Atalak 65. Uzt Sas 236. Berron Kijote 224. Batzuek: Gco II 13. Aran SIgn 202. Apaol 46. Moc Damu 36. Goñi 37. Ag G 165. Urruz Zer 32. Inza Azalp 148. Muj PAm 37. Tx B I 225. Lab EEguna 112. JAIraz Bizia 30. Lek SClar 108.
Ea edugi dabeenz egiatzat gizoneen batzuk eta andraren batzuk daukeela adiskidetasun deungea. Cap 106. Nafarroako hitzen batzuek ekartzea, egokiak diranean eta besterik eztanean. Lar Carta a Mb 280. Dollorren batzuek egiten badiezte zenbait txarkeri. Mb IArg I 296. Euskeraren gauzaren batzuen gañean. Cb EBO 26. Gero deitu zituan besteren batzuek. Ub 77. Haren ondorengoen batzuek. Ib. 68. Arkitzen badira emen onelako kristau argal ta errukarriren batzuek, ar beze nere konseju au. Mg CC 160. Gizonen batzuben besuetan daruela eleixara. Mg CO 292. Jartzen da Jaunaren beldur santuan bizi diran gizon, eta mutill presturen batzuen aldean. AA III 471. Besteren batzubenak [...] ziriala. Astar II 158. Artikuluben batzuk. Ib. 5. Edo oraziñoren batzuk esan. Añ EL2 84. Gauza andiren batzuek Jesusen kontra esan zituztelako antzean. Lard 446. Gusto labur engañagarriren batzuek balitzake. Arr GB 142. Borondateagaz eginik egiteren batzuk [...] edo beste erabagien batzuk. Itz Azald 60. Zaparrada gogorren batzuk artu omen dituzte. Ag Kr 33. Zerorrek neurtitz berriren batzuk egin omen dituzu. A Ardi 111. Atara ta emon eutsozan ba, diruben batzuk. Kk Ab I 17. Beste zereginik gabeko aundikiren batzuk. Ldi IL 34. Emen ere erri lurretako piñuen batzuek zeuzkatela-ta. Munita 114. Beste tokiren batzuetan. Ib. 89. Beti aztuten jakozan Erramoneri, edo erdian edo azkenean, berbaren batzuk. Bilbao IpuiB 74. Erosi ei zetsezen pasadisuan zoiazen motxallaren batzuri txerrikumeren batzuek. SM Zirik 59. Ori gizon petralen batzuek beren alde asmatutako txatxukeria den. NEtx LBB 132.
v. tbn. Batzu: Berron Kijote 124. Batzuk: Cb CatV 2. fB Olg 112. Añ EL2 168. JJMg BasEsc 244. CatLlo 53. Izt C 69. Mok 20. Tx B I 224. Enb 135. Otx 174. Or Eus 268. TAg Uzt 219. Etxde AlosT 72. Zait Plat 54. Erkiag BatB 186. Alzola Atalak 65. Uzt Sas 236. Berron Kijote 224. Batzuek: Gco II 13. Aran SIgn 202. Apaol 46. Moc Damu 36. Goñi 37. Ag G 165. Urruz Zer 32. Inza Azalp 148. Muj PAm 37. Tx B I 225. Lab EEguna 112. JAIraz Bizia 30. Lek SClar 108.
BATEN BATZUK.
v. bat.
BATZUEN BATZUK
(batzun batzuk V-gip). Algunos. "Zuetaiko batzun batzuk igual eztie konforme egongo" Elexp Berg. v. BATEN BATZUK.
Urreratu ziran batzuen batzuk zaragira euren ontziekaz. Kk Ab II 40. Baña neure alegiñak arren, batzuren batzuk baño ezin ixan dodaz imiñi. Otx 7. Batzun batzuk dardaretan. "Todavía tiemblan algunos" . Or Eus 234. Batzuen batzuk lagundu nai izan zioten. AEmil AndreM 67. Aingeru pare amesgarri onen ibillera ta leku kutunen barri ondo bai ondoago ekien batzuen batzuek. Erkiag Arran 26. Baiña gizonaren okertzerik eta gaiztotzerik makurrena jotzen dute batzuen batzuek. Vill Jaink 177. Batzuen batzuek esan nai izan duten bezela. Berron Kijote 36. Egiak izan ta ere / batzuen batzuk zapuztuaziak. Ib. 129. Astinaldi ederra eraman dute batzuren batzuek. MIH 201.
Urreratu ziran batzuen batzuk zaragira euren ontziekaz. Kk Ab II 40. Baña neure alegiñak arren, batzuren batzuk baño ezin ixan dodaz imiñi. Otx 7. Batzun batzuk dardaretan. "Todavía tiemblan algunos" . Or Eus 234. Batzuen batzuk lagundu nai izan zioten. AEmil AndreM 67. Aingeru pare amesgarri onen ibillera ta leku kutunen barri ondo bai ondoago ekien batzuen batzuek. Erkiag Arran 26. Baiña gizonaren okertzerik eta gaiztotzerik makurrena jotzen dute batzuen batzuek. Vill Jaink 177. Batzuen batzuek esan nai izan duten bezela. Berron Kijote 36. Egiak izan ta ere / batzuen batzuk zapuztuaziak. Ib. 129. Astinaldi ederra eraman dute batzuren batzuek. MIH 201.
BATZUETAN.
(V, G, L-côte, B; SP, Ht VocGr,
Lar, VP 9r (-ts-), Añ, Lecl, H; batzutan V-gip, G, L, AN; SP, VocS,
VocBN, Dv, H). Ref.: A; Iz Ulz (batzutén); Etxba Eib; Elexp Berg (batzutan). A veces, unas veces; algunas veces. "Batzutan edo batzuetan, quelques fois" SP. "Parfois" VocS. "(Algunas) veces" Lar y Añ.
Tr. De uso general, documentado ya en Leiçarraga.
Baina aitzitik gerthaturen da batzutan, Iainkoak maitén dituenak, sarrienik mundu hunetarik retiraturen baitituke. Lç Ins D, 6r. Batzuetan eskatzen dio barka drazkigun bekatuak, berze batzuetan digun bakea. Ber Trat 44r. Eta batzutan asetzen eta iraungitzen dela badirudi ere, berriz berehala gosetzen eta pitzten da. Ax 384 (V 251). Denpora andian daukala deseo au edo batzuetan. Cap 100. Onek serbietan nau maiordomutzat [...] ta batzuetan dispenserutzat. Mic 14v. Halaz batzutan / Batzen bazaitut, / Baten lekutan, / Neke biga itut. O Po 46. Deabrupetik nauk batzuetan / Ene furian altxatzen. Gç 178. Ordea hitzak batzuetan dira egiatiak, eta bertze batzuetan gezurtiak. ES 382. Batzuetan amorez ta erregaloz; besteetan ikaraz ta bildurrez. Cb Eg II 71. Batzuetan lurra arrailatu du gaixtaginen bizirik iresteko. Brtc 148. Haren kausa da bethi ürgülia, eta batzütan gormandiza, edo abarizia. CatLan 115. Personarik begiratubenak bere arrapetan ditubala batzubetan diabrubak. Mg CO 252. Gure griña ta pasioak nai due batzuetan berez bekatu ez dan gauzaren bat. AA III 619. Batzuetan aserretasuna da gauza ona. Gco II 46. Eta batzutan, oi, zein laster, guziak galdu beharko dituzte. Dh 200. Batzubetan Jaungoikoak berak berez egiten ditu gauza arrigarrijak. fB Ic III 291. Osagillaak jan eragiten dabe batzubetan maijan jarri baño len sabela arinduteko. Ur Dial 11. Azpiko usainak goiti igaiten dira zilho hekietarik eta bazkak khutsatzen dituzte guti edo aski, batzuetan hainitz. Dv Lab 218. Batzuetan zegoan tokian bertan belauniko jarri [...] eta esaten zuen. Arr GB 51. Bedustarrek bere haziendak batzietan harat eramaiten zütien alhatzera. Ip Hil 192. Alferkeria pixka bat ere lotzen zauku batzutan. HU Zez 184. Isillik egon oida geienean, bera ezpalitz legez agertu gura izaten dau batzuetan. Ag Kr 80. Erakutsiaren ariaz, balakuz, lausenguz, indarrez batzuetan, har arazten zioten azkenean. JE Ber 176. Sorgiñ atsoak batzutan beso gorriok zerura yaso, ta besteetan lurrera yalki. Or Mi 80. Idazle berak, batzutan errez bestetan gaitz, gaiak zer eska, egitea. Ldi IL 110. Erresumin bizia eman oi du, ta sukarra ere bai batzuetan, lan ortan luzaroan ari bazera. Munita 94. Asieran erantzun egiten nion nik batzutan. Txill Let 68. Bere bidean doha (ura) batzuetan azkar eta gizen, bertze batzuetan ezti. Herr 21-2-1957 (ap. DRA ). Gizon jatorra, lan gosea, zailla, zuurra, pixka bat zakarra ere bai batzuetan. Alzola Atalak 115. Batzutan nortzen ere dituzte Zuzentasuna, Bakea, Egia. Lf ( in Casve SGrazi 8 ). Lotsa andiko gizona zan, naikoa gogorra batzutan. Etxabu Kontu 12. Batzuetan, haatik, zaharrak zaharregiak dira (azeari, esate baterako), eta beste batzuetan elkarren etsai agertzen zaizkigu zahartasuna eta jatortasuna. MIH 107.
v. tbn. Ch III 49, 4. CatLav 60 (V 39). He Gudu 115. LE Prog 100. Añ LoraS 124. Dh 156. Astar II 188. Izt Po 142. MarIl XIV. Hb Egia 59. Sor Bar 104. Ud 121. Elzb Po 191. Arb Igand 117. HU Aurp 70. Itz Azald 111. CatJauf 78. Echta Jos 144. Goñi 115. Iraola 15. Urruz Zer 106. Muj PAm 61. FIr 170. Ir YKBiz 138. JMB ELG 84. TAg Uzt 162. Mde Pr 313. Anab Poli 14. Txill Let 37. Akes Ipiñ 32. JEtchep 74. Ugalde Iltz 48. Arti Tobera 22. Osk Kurl 83. Vill Jaink 71. Erkiag BatB 50. Larz Senper 24. NEtx LBB 21. Xa Odol 47. Uzt Sas 337. Lf in Casve SGrazi 9. Berron Kijote 53. JAzpiroz 213.
Batzutan: SP Phil 207. Ch II 9, 5. Lg II 169. Egiat 239. Arch Fab 205. JE Bur 164. JanEd II 105. Lh Yol 42. Inza Azalp 68. Const 32. Tx B I 232. Etcham 172. Otx 33. Ir YKBiz XI. SMitx Aranz 234. Etxde JJ 176. Mde Pr 341. Anab Poli 123. Arti Tobera 273. Basarri 13. And AUzta 48. Zait Plat 131. Osk Kurl 16. Uzt Sas 298. Berron Kijote 87. BAyerbe 42. FEtxeb 204.
Baina aitzitik gerthaturen da batzutan, Iainkoak maitén dituenak, sarrienik mundu hunetarik retiraturen baitituke. Lç Ins D, 6r. Batzuetan eskatzen dio barka drazkigun bekatuak, berze batzuetan digun bakea. Ber Trat 44r. Eta batzutan asetzen eta iraungitzen dela badirudi ere, berriz berehala gosetzen eta pitzten da. Ax 384 (V 251). Denpora andian daukala deseo au edo batzuetan. Cap 100. Onek serbietan nau maiordomutzat [...] ta batzuetan dispenserutzat. Mic 14v. Halaz batzutan / Batzen bazaitut, / Baten lekutan, / Neke biga itut. O Po 46. Deabrupetik nauk batzuetan / Ene furian altxatzen. Gç 178. Ordea hitzak batzuetan dira egiatiak, eta bertze batzuetan gezurtiak. ES 382. Batzuetan amorez ta erregaloz; besteetan ikaraz ta bildurrez. Cb Eg II 71. Batzuetan lurra arrailatu du gaixtaginen bizirik iresteko. Brtc 148. Haren kausa da bethi ürgülia, eta batzütan gormandiza, edo abarizia. CatLan 115. Personarik begiratubenak bere arrapetan ditubala batzubetan diabrubak. Mg CO 252. Gure griña ta pasioak nai due batzuetan berez bekatu ez dan gauzaren bat. AA III 619. Batzuetan aserretasuna da gauza ona. Gco II 46. Eta batzutan, oi, zein laster, guziak galdu beharko dituzte. Dh 200. Batzubetan Jaungoikoak berak berez egiten ditu gauza arrigarrijak. fB Ic III 291. Osagillaak jan eragiten dabe batzubetan maijan jarri baño len sabela arinduteko. Ur Dial 11. Azpiko usainak goiti igaiten dira zilho hekietarik eta bazkak khutsatzen dituzte guti edo aski, batzuetan hainitz. Dv Lab 218. Batzuetan zegoan tokian bertan belauniko jarri [...] eta esaten zuen. Arr GB 51. Bedustarrek bere haziendak batzietan harat eramaiten zütien alhatzera. Ip Hil 192. Alferkeria pixka bat ere lotzen zauku batzutan. HU Zez 184. Isillik egon oida geienean, bera ezpalitz legez agertu gura izaten dau batzuetan. Ag Kr 80. Erakutsiaren ariaz, balakuz, lausenguz, indarrez batzuetan, har arazten zioten azkenean. JE Ber 176. Sorgiñ atsoak batzutan beso gorriok zerura yaso, ta besteetan lurrera yalki. Or Mi 80. Idazle berak, batzutan errez bestetan gaitz, gaiak zer eska, egitea. Ldi IL 110. Erresumin bizia eman oi du, ta sukarra ere bai batzuetan, lan ortan luzaroan ari bazera. Munita 94. Asieran erantzun egiten nion nik batzutan. Txill Let 68. Bere bidean doha (ura) batzuetan azkar eta gizen, bertze batzuetan ezti. Herr 21-2-1957 (ap. DRA ). Gizon jatorra, lan gosea, zailla, zuurra, pixka bat zakarra ere bai batzuetan. Alzola Atalak 115. Batzutan nortzen ere dituzte Zuzentasuna, Bakea, Egia. Lf ( in Casve SGrazi 8 ). Lotsa andiko gizona zan, naikoa gogorra batzutan. Etxabu Kontu 12. Batzuetan, haatik, zaharrak zaharregiak dira (azeari, esate baterako), eta beste batzuetan elkarren etsai agertzen zaizkigu zahartasuna eta jatortasuna. MIH 107.
v. tbn. Ch III 49, 4. CatLav 60 (V 39). He Gudu 115. LE Prog 100. Añ LoraS 124. Dh 156. Astar II 188. Izt Po 142. MarIl XIV. Hb Egia 59. Sor Bar 104. Ud 121. Elzb Po 191. Arb Igand 117. HU Aurp 70. Itz Azald 111. CatJauf 78. Echta Jos 144. Goñi 115. Iraola 15. Urruz Zer 106. Muj PAm 61. FIr 170. Ir YKBiz 138. JMB ELG 84. TAg Uzt 162. Mde Pr 313. Anab Poli 14. Txill Let 37. Akes Ipiñ 32. JEtchep 74. Ugalde Iltz 48. Arti Tobera 22. Osk Kurl 83. Vill Jaink 71. Erkiag BatB 50. Larz Senper 24. NEtx LBB 21. Xa Odol 47. Uzt Sas 337. Lf in Casve SGrazi 9. Berron Kijote 53. JAzpiroz 213.
Batzutan: SP Phil 207. Ch II 9, 5. Lg II 169. Egiat 239. Arch Fab 205. JE Bur 164. JanEd II 105. Lh Yol 42. Inza Azalp 68. Const 32. Tx B I 232. Etcham 172. Otx 33. Ir YKBiz XI. SMitx Aranz 234. Etxde JJ 176. Mde Pr 341. Anab Poli 123. Arti Tobera 273. Basarri 13. And AUzta 48. Zait Plat 131. Osk Kurl 16. Uzt Sas 298. Berron Kijote 87. BAyerbe 42. FEtxeb 204.
BATZUK ALA BESTEAK.
Los unos y los otros.
Batzuk ala bertzeak [Korsak eta Iberiarrak] hark uste zirela / Europa guziaren arbaso bezala. Hb Esk 11. Eskualdunek eta Bretonek elkhar iduri dute, ezen batzu ala bertzeak osoki bihotzdunak dire. Arb Igand 35. Batzuen ala bertzen etsai dire bardin. HU Zez 121. Hoberenak lehenbizikoan kokatzen dira, lerroan, xarrenak azkenean. Mutikoek laster ikasten dute, begira, zointarat behar dituzten batzu ala bertzeak berezi. JE Bur 172. Erregek zuen bidali [...] aipatu ditugun leihor berrietarat, Elizaren menerat bil zitzan hango jendeak, eta orozbat portuges itsasturiak berak urrats xuxenean zitzan atxik. Eskualdun sainduaren fede suharrak harritzeko da zer ongiak egin zituen batzuei ala bertzeer. JE Ber 68. Ondore onik ez du izanen / hola elgarri haitzeak; / umildurikan hurbil gaitezen / batzuek ala bertzeak. Mattin 67.
Batzuk ala bertzeak [Korsak eta Iberiarrak] hark uste zirela / Europa guziaren arbaso bezala. Hb Esk 11. Eskualdunek eta Bretonek elkhar iduri dute, ezen batzu ala bertzeak osoki bihotzdunak dire. Arb Igand 35. Batzuen ala bertzen etsai dire bardin. HU Zez 121. Hoberenak lehenbizikoan kokatzen dira, lerroan, xarrenak azkenean. Mutikoek laster ikasten dute, begira, zointarat behar dituzten batzu ala bertzeak berezi. JE Bur 172. Erregek zuen bidali [...] aipatu ditugun leihor berrietarat, Elizaren menerat bil zitzan hango jendeak, eta orozbat portuges itsasturiak berak urrats xuxenean zitzan atxik. Eskualdun sainduaren fede suharrak harritzeko da zer ongiak egin zituen batzuei ala bertzeer. JE Ber 68. Ondore onik ez du izanen / hola elgarri haitzeak; / umildurikan hurbil gaitezen / batzuek ala bertzeak. Mattin 67.
BATZUK-BATZUK
(Vc, Gc ap. A; Añ). Algunos. "Varios" Añ. "Unos cuantos" A.
Gura badozu esango deutsudaz batzuk batzuk. Mg PAb 120. Geureak bazirean / batzuk-batzuk illak. FrantzesB I 126. Batzu batzuen lepotik barre egingo zuela bere ustean. Urruz Zer 92. Ingeles batzu batzuk pulunpatu, ta Provenzatar batzu batzuk ingelesari eldu, besoetan estutu ta aiekin murgildu! Or Mi 9. Eta, batzuk batzuk, erantzunbearrik geiena duten nagusiak, nola bizirik utzi? Or QA 92. Ondorengo orrialdetan batzu-batzun izenak sarritxo azalduko baitzaizkigu. Etxde AlosT 14. Batzu batzuek arpegi alaiez, barre zabalak egiten zituen. Erkiag BatB 100. Batzu-batzuri jipoi ederrak eman ere bai. JAzpiroz 128.
Gura badozu esango deutsudaz batzuk batzuk. Mg PAb 120. Geureak bazirean / batzuk-batzuk illak. FrantzesB I 126. Batzu batzuen lepotik barre egingo zuela bere ustean. Urruz Zer 92. Ingeles batzu batzuk pulunpatu, ta Provenzatar batzu batzuk ingelesari eldu, besoetan estutu ta aiekin murgildu! Or Mi 9. Eta, batzuk batzuk, erantzunbearrik geiena duten nagusiak, nola bizirik utzi? Or QA 92. Ondorengo orrialdetan batzu-batzun izenak sarritxo azalduko baitzaizkigu. Etxde AlosT 14. Batzu batzuek arpegi alaiez, barre zabalak egiten zituen. Erkiag BatB 100. Batzu-batzuri jipoi ederrak eman ere bai. JAzpiroz 128.
BATZUK ETA BESTEAK.
Unos y otros.
Gertha ere daiteke batzuen eta bertzeen abisua ona den. Ch I 9, 3. Batzuen eta bertzeen izpirituak sobera ziren berotuak. Lg II 271. Batzuek eta bertzeak auhenetan, nigarretan daudez. Brtc 123. Oñez dabiltzela jaten dabe bazkaria; ta onelan batzuk eta besteak egiten dabe berea. Añ LoraS 100. Batzuei eta bertzei bihurtuko dioten justiziaren zuzentasunaz. Jaur 108. Galdetzen zutelarik batzuei eta bertzei ian Jesus Haurra etzen hekiekin. Jnn SBi 20. Banazka mintzo zelarik batzuez eta bertzez. HU Aurp 109. Batzuk eta besteak ebiltzan beti gogo-argiaz. Echta Jos 167. Batzu eta bertzeak aiphatzen ginintuelarik. JE Bur 76. Batzuer eta bertzer entzun dut. Ox 180. Batzuk eta bertzeek agurrak bihurtu ondoan heien artean. Zub 54. Batzuen eta bertzen erranetarik iduri luke. Zerb Azk 89. Batzu eta besteak ari zitzaizkon galde eta galde. Ardoy SFran 239. Etsenplu eman dugu / batzuer ta bertzer. Xa Odol 118.
Gertha ere daiteke batzuen eta bertzeen abisua ona den. Ch I 9, 3. Batzuen eta bertzeen izpirituak sobera ziren berotuak. Lg II 271. Batzuek eta bertzeak auhenetan, nigarretan daudez. Brtc 123. Oñez dabiltzela jaten dabe bazkaria; ta onelan batzuk eta besteak egiten dabe berea. Añ LoraS 100. Batzuei eta bertzei bihurtuko dioten justiziaren zuzentasunaz. Jaur 108. Galdetzen zutelarik batzuei eta bertzei ian Jesus Haurra etzen hekiekin. Jnn SBi 20. Banazka mintzo zelarik batzuez eta bertzez. HU Aurp 109. Batzuk eta besteak ebiltzan beti gogo-argiaz. Echta Jos 167. Batzu eta bertzeak aiphatzen ginintuelarik. JE Bur 76. Batzuer eta bertzer entzun dut. Ox 180. Batzuk eta bertzeek agurrak bihurtu ondoan heien artean. Zub 54. Batzuen eta bertzen erranetarik iduri luke. Zerb Azk 89. Batzu eta besteak ari zitzaizkon galde eta galde. Ardoy SFran 239. Etsenplu eman dugu / batzuer ta bertzer. Xa Odol 118.
(
Batzu eta beste
).
Batzu eta bertze kantuz hari ziren. Jnn SBi 97. Eta baratx-baratx gaitzak utzi ginituen batzu eta bertze. Prop 1903, 139.
Batzu eta bertze kantuz hari ziren. Jnn SBi 97. Eta baratx-baratx gaitzak utzi ginituen batzu eta bertze. Prop 1903, 139.
Ezagutzak eginez batzu ta bertzeri.
Etcham 215.
Los unos y los otros.
v. BATZUK ALA BESTEAK.
Iragaiten zelarikan bada eskualdunen eta nafartarren eremuetarikan, batzuek eta bertzeak bere meneko [...] eragin nahi izan zituen. ES 113. Biztu izan zen gerla berri bat filistindarren eta israeldarren artean. Batzuk eta bertzek bildu zituzten bere indar guziak. Lg I 276. Oro bat diot ortz eta agiñetan sortzen dan zikinkeriaz. Ar oiek zulatzen dituzte geienetan batzuek eta besteak. "Los unos y las otras" . It Dial 37 (Ur batzuk eta bestiak, Dv batzuek eta bertzeak, Ip batak eta bestiak). [Mila urthe] gerlan iragan ondoan, bakhea zuten egiñ. / Batzuen eta bertzentzat hobe zaiteken hori. Gy 39. Batzuek eta besteak elkarrekin itzketa luzeak eginda, jarri ziran Jerusalen-era joan, eta emengo Apostolu eta ikasle bikañenakin ezda-baida au ikusteko eta erabakitzeko. Lard 510. Zoinak amodio berean sartzen baitzituen Frantsesak eta Españolak, eta batzuer eta bertzer Jainkoa nahi baitzioten ezagutarazi. Laph 117. Lorerik ederren, / Ostorik onenak / Batzuk ta besteak / Nabill biltzeko. AB AmaE 116. Lurreko gauzakin ikustekorik gabekoak diralako zerukoak, ain aundia da batzuen eta besteen tartea. Inza Azalp 113. Batzuena ta besteena entzun-bearra dago. Or SCruz 7. Astakeri ta gaiztakeri asko egin ebezan batzuk eta besteak. Eguzk GizAuz 15. Erriak eta artzaiak ondo konpondu ditezke ta ortan alegiñak egin bear dituzte; batzuek eta besteak, guztiak alkarren onari begiratuta. Munita 129. Irurak [irudiak] gotiko jatorrak. Gure koplak bezela? Batzuek eta besteak, denak, elkarrekin sortuak? Lek SClar 116. Hasi zitian kalapitak, artzain eta bakeroen artean, phazka-lekuen gainetik. Batzuk eta bestek, phazka-leku berak nahiz. Larz Iru 58.
Iragaiten zelarikan bada eskualdunen eta nafartarren eremuetarikan, batzuek eta bertzeak bere meneko [...] eragin nahi izan zituen. ES 113. Biztu izan zen gerla berri bat filistindarren eta israeldarren artean. Batzuk eta bertzek bildu zituzten bere indar guziak. Lg I 276. Oro bat diot ortz eta agiñetan sortzen dan zikinkeriaz. Ar oiek zulatzen dituzte geienetan batzuek eta besteak. "Los unos y las otras" . It Dial 37 (Ur batzuk eta bestiak, Dv batzuek eta bertzeak, Ip batak eta bestiak). [Mila urthe] gerlan iragan ondoan, bakhea zuten egiñ. / Batzuen eta bertzentzat hobe zaiteken hori. Gy 39. Batzuek eta besteak elkarrekin itzketa luzeak eginda, jarri ziran Jerusalen-era joan, eta emengo Apostolu eta ikasle bikañenakin ezda-baida au ikusteko eta erabakitzeko. Lard 510. Zoinak amodio berean sartzen baitzituen Frantsesak eta Españolak, eta batzuer eta bertzer Jainkoa nahi baitzioten ezagutarazi. Laph 117. Lorerik ederren, / Ostorik onenak / Batzuk ta besteak / Nabill biltzeko. AB AmaE 116. Lurreko gauzakin ikustekorik gabekoak diralako zerukoak, ain aundia da batzuen eta besteen tartea. Inza Azalp 113. Batzuena ta besteena entzun-bearra dago. Or SCruz 7. Astakeri ta gaiztakeri asko egin ebezan batzuk eta besteak. Eguzk GizAuz 15. Erriak eta artzaiak ondo konpondu ditezke ta ortan alegiñak egin bear dituzte; batzuek eta besteak, guztiak alkarren onari begiratuta. Munita 129. Irurak [irudiak] gotiko jatorrak. Gure koplak bezela? Batzuek eta besteak, denak, elkarrekin sortuak? Lek SClar 116. Hasi zitian kalapitak, artzain eta bakeroen artean, phazka-lekuen gainetik. Batzuk eta bestek, phazka-leku berak nahiz. Larz Iru 58.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
