OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
balios.
sense-1
1. (L, BN, S; SP <u->, Urt, Ht VocGr 407, Lar, Añ, Lecl, VocBN , Gèze, Dv, H), balioso (V, G, AN, Sal, R), balius (S; Gèze). Ref.: A; Lh; Lrq (balius); Gte Erd 39.
Valioso, precioso; estimable. "Bellissimus [...] baliosena" Urt III 291. "Dicta aurea, hitz ederrak [...] baliosoak, balio dutenak, preziatuak" Ib. 200. "Quantioso" Lar y Añ. "Valioso" Lar. "Talento, moneda antigua, anziñako diru balios bat, talentoa" Ib. "Précieux, utile" Gèze. "Lan baliusa egin dü (S), gaizarik baliusenak (S)" Gte Erd 39. v. baliotsu.
Tr. Documentado en todos los dialectos. Balios se encuentra en textos labortanos y bajo-navarros (tbn. en los suletinos Eguiateguy e Inchauspe, y el baztanés Echenique); balius en los suletinos y balioso en los autores meridionales. En la literatura meridional, en la que siempre ha sido menos frecuente (se emplea tbn. baliotsu), su uso es escaso en el s. XX. En DFrec hay 23 ejs. de balios, 8 de ellos meridionales.
Haur da ahal datekeien oferendarik baliosena, eta bai zure gogarakoena ere. Mat 217. Predikari iakintsuna duk laboraria, / Zeñak erein ohi baitu hain balios hazia. EZ Man I 33. Neure odol baliosaz libratu gathetarik, / Bekhatu higuñen kausaz askotan lothutarik. Ib. 86. Galarazi eztezan hain / Hazi baliosoa. EZ Eliç 63. Gauza baliosaren gainean eztenean. Harb 160. Orduko odol isurze balioso hura gatik. Ib. 309. Non hek baitira ehunetan ere handiago eta baliosago mundu hunetako atsegin, plazer, eta onhasun korporal guztiak elkharri iratxekirik baiño. Ax 507s (V 327). Emaiten deratzut anhitz egun, hain aberatsik, baliosik eta prezio handitakorik, non hetarik batek balio baitu, eta balioko baitu urthe bat. Ib. 158 (V 105). Ederraren eder hutsez / Zu bazara lorios, / Eta handik erresuman / Nahi bezain balios. Hm 54. Eta zein ere nahi den gauza, edo apurraren edo baliosaren desira enazaten eraman, baiña beha diezedan gauza guziei beha diezedan iragaiten direnei bezala. SP Imit III 27, 4. Herio hura da prezios eta balios. Tt Onsa 162. Hagitz da hau handiagoa / Ezen ez mundu gustia, / Eta hagitz baliosago, / Ezen ez zure gloria. Gç 141.
(s. XVIII) Hau da perla, eta joia balios bat diruz erosten eztena. ES 106. Errhokeria handia da gauza baliosak eta iakin beharrak utzirik, probetxu gabekoen eta kaltiarren ondoan ibiltzea. Ch I 3, 1. Badirudi hitz horiez ertxatzen zaitudala gauzarik baliosenen despendioz, txarrenen eta mezprezagarrienen erosterat. Ch III 32, 3. Horiek dire, egia da, funski izpiritual eta egiazki perfet errendatzen gaituzten moian balios batzu. He Gudu 31. Ezi soferitzia, eta zuregatik eskerniatü izatia ezinago balius düzü ene arimarentako. Mst III 19, 4. Orai hire triballia balius dük. Mst I 24, 1 (Ip baliozko). Ona Testamentu balioso ta merito andiko bat. Cb Eg III 223. Zortzi million diru, perleria balios hainitz. Lg I 334. Hobe izanen zela ur balios hura saltzea, eta haren dirua hari ematea pobreen laguntzekotzat. Lg II 218. Nik galdu dut haren grazia, lurreko gauza guziak baño baliosagoa. Mih 115. Ordenatü dü bere Elizari bere amoriuaren erhes eta bahi baliosenaren üzteko. CatLan 132. Zoiñek ere ekarri behar baitu edari balios bat beiriñazko anpola batian. AR 400. Liburu balios <-z> huntan eman diraguzu seindutarzunik gorenera heltzeko bidia. Ib. 3. Graziazko estatuan Jainkoarentzat egin nezaken akzionerik xumeena hain balios da, non merezi bai du Zeru guzia. Brtc 104. Kanpoko aktuak oro beno hanitzez gorago edo baliusago direla. Mercy 33. Benzutua harma balios huntaz. Iraultza 20. Luzaro bizia gatik / Ez badugu deus egin, / Zerukotz balios denik / Goaz esku hutsekin / Juje garratz bezain zuzen / Baten tribunalerat. Monho 104. Itxi biar ete jako lan balioso oni? CrIc 174.
(s. XIX) Baña izan liteke ona ta baliosoa obraz ez egiñagatik. Mg CC 143. Galdu danian ereztun balioso bat, ikusten dira etxeko bazterrak. Mg CO 17. [Ordikeriak] laburtzen dio bizia, orditzeko oitura daukanari. Orra zein prenda estimagarria eta baliosoa kentzen dion. Gco II 62. Zerbait iragan dadin nere arimaren zolaraino, orai balios izan dakikedan denboran. Dh 150. Espadin, bastoe eta botoe arri balijosoz betiak. Astar II 135s. Sakramentü bati jüntatürik direlakoz hanitzez baliusago dirat eziez batbederak bere bürü egin litiruanak. UskLiB 86. Balia gaiten arthoskiago dohain balios hetaz. Jaur 205. Artzañ baliusik hara biltzen da. Etch 336. Ofri dezogun Jainkoari baliosenetarik duguna. Gure amodioa da, galdegiten duena. Ib. 357. Bere arropa ere / Anitz baliosa. Bordel 107. Orra non munduan diran gauzarik baliosoenak zor zaizkaten animalitxo batzuei. It Dial 22 (Ur balijotsuenak, Dv baliosenak, Ip baliusenak). Gipuzkoako Arrobi baliosoen ugaritasuna. Izt C 48. Egin izan ziozkan Erregeri guztiz serbitzo andiak; ibillera balioso oetan desegindu zeban bere hazienda. Ib. 488. Jarraitzen diote gogoz lanbide balioso oni. Ib. 52. Askotan zerbitzu hori / balios zuentzat ongi / Izan daiteke segurki. Gy 89. Dugun bethi ohora Eskaldun herria, / Dugun bethi aitentzat izan itxikia; / Ez da baliosago Parisko hiria. Hb Esk 40. Urrez eta arri baliosez eta margaritez estalia. Echn Apoc 18, 16. Adineko idia ez da gaztea bezain balios, ez laneko, ez eta ere gizentzeko. Dv Lab 236. Birian asi zuen / errosariyua, / gauza baliyosua / eta seriyua. PE 119. Ezkutaturik dagoan arri baliosoa bezela. Zab Gabon 106. Izan dedilla alabatua Jauna, arreba udagatik / zeña da baliosua, betia <beetia>, maitagarri ta garbiya. Bv AsL 399. Fisikako kabinet balios eta preziatua. Elsb Fram 67. Mihia da gauzarik / baliosena / Edo tzarrena. Zby RIEV 1909, 106. Saindu honen bizitzeak baditu irakaspenik baliosenak gaztetasuna lazokiegi iragan dutenentzat. Jnn SBi 75. Ixilezko egitatiak Jinkoaren aitzinian baliosago eta laketgarriago ziren. Ip Hil 191. Marbre baliusez estalia da. Ib. 99. Hemen iragaten den egun bakhar bat baliosago da, munduko plazer kriminelen egoitzan eta bekhatorosen konpainian iragaten diren milla egun baino. Arb Igand 178s.
(s. XX) Biziki on eta balios izanen da haurrei ardura irakur-araztea. CatJauf IV. Koroia urrezkoa da, arri baliosoz edertua; ogei ta bost milla pezeta balio ditu. Goñi 114. Urre, zillar eta tapiz baliosuakin edertuak. Ill Pill 11. Manuela, emazte baliosa hartu zuen Migelek ezkont-egunean. Barb Sup 39. Ori da gauza baliyosua, / baña denbora gutxiko. Tx B II 150. Erditsutan badu harri xurizko aldare balios bat. JE Ber 61. Perla bat kausirik baliosa. Leon Mt 13, 46 (Lç, Ip, SalabBN prezio handitako). Kutxa harek bazituen buruetan erraztun urhezkoak eta hetarik sartuak bi haga balios, kutxa bezala urheztatuak. Zerb IxtS 40. Itsaso edo Itsasu deitu baitzuten herri balios hori. Lf Murtuts 2. Balios da zure osasuna. Mde Pr 109. Hortakotz gogotik onesten dugu liburu balios hori izan dadin inprimatua. Zerb Azk 70. Milesker handi bat zor dugu hemen azken xehetasun balios hauk eman dauzkun Lafitte jaun apez adixkideari. Ib. 6. Tarteko artan --nai bezain balioso ditela-- ez baititeke ezer bixikorik auteman. "Quantamlibet vim in rerum natura habere contendant". Or Aitork 163. Zuk bilduko duzu oraino senhar balios bat, ostatu huntarik hotel bat muntatuko baituzie. Larz Iru 16. Bon, biba zu. Gaitzeko lekukotasun baliosa ekhartzen daukuzu Antonen alde. Larz Senper 82. Zer nahi aberastasun, zur, oihal eta harri balios. Ardoy SFran 151. Donostiako erateko ura / ortik daukate jasua, / orregatik da mendi aundi ori / olako baliosua. Uzt Sas 283. Khakueta, Ehüjarrez. / Baliusak izan direla / Badakigü bethi danik. Casve SGrazi 74.
Bikario bat guziz baliosa. Etchebarne 111. Gauzak imini euren izenez / balioso izatera. FEtxeb 107. Sasi arteko zugaitz / txiki ta gozoa, / zeiñek pentsa ziñanik / ain baliosoa? Ostolaiz 72.
v. tbn. Egiat 272. JesBih 395. MarIl 129. Etcham 238. Xa Odol 211. Larre ArtzainE 39. Balius: CatS 63. Balioso: CrIc 32. Xe 383. JanEd I 85. Ud 137. BBarand 85.
sense-2
2. Válido.
Zeren penitenziak eta edozein bertze obra on batek ere, egiazko eta balios izaitekotz, behar du gogotik, amorioz, borondate onez eta libreki egina izan. 'Para ser auténtica y válida' . Ax 203 (V 136). Ni gabe adixkidegua eztüzü balius, ez iraipus. "Non valet" . Mst III 42, 1 (Ip eztizü [...] baliorik). Konturik nausijeenak, konturik naastaubeenak, ta konturik balijosuenak egin biarko ditugu Jaungoikuagaz. fB Ic I 47. Heriotzeak alabainan ematen dio testamentari bere indarra; bertzela ez da balios, testamentaren egilea bizi deno. Dv He 9, 17 (Lç balio eztuela ). Zerk gure satisfatzioniak balius egiten dü[tü]? --Gure satisfatzionek bere baliua oro errezebitzen die Jesüs Kristen mereximentietarik. CatS 89.
sense-3
3. Valeroso.
Menturaz ere beren aitzinekoetan kondaturik ere errege baliosak. "Qu'il eût compté dans le passé des rois valeureux" . Ardoy SFran 36s.
balios
<< balio 0 / 0 baliostasun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper