1.
(V, G; Lar, Hb, H(+ h-));
arpoin (SP(h-), Urt II 82, Hb, H(h-))
Ref.:
A;
HolmerApuntV. Arpón."Dard à frapper la baleine, harpon"SP.
"Harpon, grappin"H.
Balea zauritu dugu arpoñaren kolpeaz. EZMan II 155.
Aditu nituan zure sermoiak, eta bakoitzak arpoi baten eran igarotzen zidan biotza, eta neritzan neretzat bakarrik itz egiten zenduala. AA III 533.
Baleari arpoia iltzaturik. IztC 208.
Ikusi dutenian / balia ur-mintzian, / bi arpoi sartu dizke / gogor biotzian. Arrantz 33.
(v. tbn. 14, 31, 32...)Arpoiakin ill zuten. Ib. 106.
1543garrenean, Lekeitioarrak erdi-arrapatu eta arpoiaz jo-ta zeukaten bale bat, Motrikuarrak artu zuten. EtxegItzald II 159.
Olandarrak esan dute, euskaldunetatik ikasi zutela beste aldeetako arrantzaleak balea arpoiaz jotzen. Ib. 164.
Egun ederrak pasatzen ditu / arpoia sartu artian. TxB II 97.
Arpoiarekin Terranovara / arrapatzera baliak. MendaroTx 323.
Dagigun arraun Izotz-errira / [...] amaika yoan ta bira / egiñik igaz baitira, / eskuan arpoia, soñean zira!LdiBB 138.
Jonas iretsi zun arraiari / arpoia zorrotz sartzean. OrEus 203.
Eskuetan arpoia / ta soñean zira, / itxasoz jo dezagun / jo Ames-errira. SMitxAranz 231.
sense-2
2.
(Lar, H). "Grapa, abrazadera", "manija, abrazadera de hierro u otro metal", "abrazaderas, unas planchas o listas de fierro con que se juntan en una obra piedras y maderas, arpoiak" Lar."Crampon"H, que cita a Lar.Cf. LzG: "Arpones, tubo de los goznes donde encajan los pernios de las puertas (Lagrán)".
sense-3
3.
(V, G ap. A). "Azada de dos púas redondas"A.
"Esto aperos son una especie de bieldo de hierro de varias púas (intziñ-arrastulua) y el que se llama arpoi, arpoia, es decir 'arpón' (AN-5vill)"CaroCEEN 1969, 227s.
Cf. VocNav: "Arpón, útil que consiste en un palo rematado en dos, tres o cuatro púas en ángulo agudo, que hace veces de rastrillo, o que sirve para descargar el fiemo de los carros y para laborar la tierra (Tierra Estella, Cuenca, Zona Media, Navascués, Romanzado, Barranca)"; "Arpo, especie de azada donde la hoja es sustituida por tres o cuatro púas, y que se utiliza para descargar o remover estiércol, hierba, etc. (Romanzado, Cuenca, Salazar, Erro y Zona Sur de la Montaña) [...]. En la Cuenca distinguen el arpo, que tiene cuatro púas, y el arpón, que tien dos. En algunos pueblos de la Cuenca, vgr. en Huarte, llaman también arpo a una especie de azada de dos púas gruesas, que utilizan para desterronar y desmenuzar la tierra después de removida con la laya o el golde". Cf. 2 arpa.
sense-4
4.Tipo de tenaza de ferrería.
"Otras corricas llamadas arpoias"(1736). GoiBur 232.
v. ARPOI-KORRIKA.
sense-5
5."Io pilota arpoinetik, frapper la balle par dessus le bras"Hb.
Cf. apuña.
sense-6
6."Arpoi (Korain). Zuaitzai narrazka ekartzeko sartzen zaien kate-ziria (V-gip)"Urkia EEs 1930, 48.v. kodaina (3).
azpisarrera-1
ARPOI-KORRIKA. Tipo de tenaza de ferrería.
"Otras corricas llamadas arpoacorricas"(1733). GoiBur 232.