Harremana

    OEH - Bilaketa

    965 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aldakuntza.
    sense-1
    1. (V, B ap. A; Ht VocGr (-nz-), Hb, H (L)), aldakuntze.
    Cambio. "Changement" Ht VocGr y H. v. aldaketa. Tr. Documentado sobre todo en textos de autores meridionales, fundamentalmente vizcaínos. Al Norte sólo lo emplean Archu, Mirande y Larre. En DFrec hay 70 ejs. de aldakuntza (de ellos 7 septentrionales) frente a 139 de aldaketa y ninguno de aldakunde.
    Ainbeste gizalditan jazo diran eztabaida eta aldakuntzetan, beti iraun dabela galdu bagarik euren [...] leijaltasunak. (1848). BBatzarN 167. Ilhe zama meheago eta tinkago diren bezañ behar dü xikhiro pikarraituak begiratü aireko aldaküntzetarik. "Des intempéries de l'air". Arch Gram 122. Erriaren izena / aldakuntza baga / guda au gomutateko / da Arrigorriaga. Azc PB 201 (in Ur PoBasc 225 gero mudau baga). Lora eder bat atzo zan eta gaur da zimela, / Atzo zan nire poza ta gaur jat naibagea, / [...] // Uste bagako aldakuntze au ikusitean / Zer egin daiket? AB AmaE 135.
    ( s. XX.) Geroko aldakuntza gustijen barri, be, emon biarko dabe. ForuAB 97. Prakerren izakeran aldakuntza andija egin zan apurka-apurka. Kk Ab I 46 (Ezale 1899, 324 aldakuntza andia gertau zan). Politikako aldakuntzaen menpean egon ez daiten bazkun edo komisiño bat izendatzea. Belaus LEItz 115. Aitaturiko iru igidin orrein [d, g, r] aldakuntzak itz bikoitzetan, baña itzaren bigarren atala gediñez asten danean. Eguzk RIEV 1924, 592. "Gurdi"-ren aldakuntzak bardiñak dira: gurtardatz, gurtaker, gurtaga . Ib. 593. Ganetik lorak eder, / azpitik arantzak, / ikaratu legikee / oingo aldakuntzak. Enb 36. Maite ebena beren zaintzaillak / Asieran ta gorantzan, / Bardin urrian zein urriñeko / Aldakuntz eta mudantzan. Ib. 81. Francen, batez ere, poesi gaia aldakuntza gogorra jaso bearrean dago. "Un cambio radical". Aitzol ( in Laux BBa X). Aldakuntza ederra egin dik gizahajoak. Iges egin zikan menditik, eta gaiztakeria besterik ez dik ikasi errian. Lek EunD 21. "Euskaltzaleak" eta idazle-batzar artara ziranak onetsi ditzakete [araugaiok], noski, aldakuntza txikiren bat gora beera. Ldi IL 97. Ez baitzedukan [olerkia] bukatutzat. Aldakuntzak ere baditu. Or Y 1933, 406. Gizartera aldakuntza azitxuak etorri dira-ta. Eguzk GizAuz 166. Eta... a ze nolako aldakuntzak egiztatzen diran olakoetan gizonaren bizitzan! TAg Uzt 312. Gure baiezpen eske aurkeztu izan zaigun Araudiak aldakuntza abetxek izan bitza. EAEg 30-11-1936, 422. Aldakuntza aundia ezagutu zuan gure Erriak Birjiña agertutakoan. SMitx Aranz 31. Ez da egunik, ez eta aldi-tarteen aldakuntzarik. Or Aitork 346. Aldakuntza gaitza jasan zuen Elizaren eraberritze hori zela kausa [...] Kornubitarren sinesmenak. Mde Pr 253. Hurrengo egunetan etzen aldakuntza haundirikan Joanetegiren bizi moldean egin. Arti Tobera 286. Baztanen usatzen dela [...], hitzen akabaillan, a-e vocalen aldakuntza, i-u vocalen ondotik doazilarik. AIr ( in Izeta DirG 10). Zer-diranen benetako izatea oien aldakuntza da, izatetik ez izaterako oien betiereko igarotea. Zait Plat 32. Lagunarte-bearrak, aldakuntza-bearrak ta abar piztu du zugan kanpora irtetzeko gogoa. Vill Jaink 140. Anartean bartzen toki, zorri-abia ta noiznai zaiez betea izaniko buru orrek, sekulako aldakuntza ikusgarria izan eukean. Erkiag BatB 27. Putzu aundi ori igaro ezkero, aldakuntza aundiak izango dituzte. TxGarm BordaB 153. Erabateko aldakuntza etorri da bizikeran. AZink 133. Ara elduta, zer esanik ez, beti baserriko bakartadia baño ikusi eztaben batentzat, aldakuntza gogorra. Gerrika 29. Aldakuntza horrek, usteak, sinesteak eta ospeak astindu dituen balioen trukaera izanik, ez diola Orixeri ere [...] begiramenik gorde. MIH 292. Ideia horiekin sortutako izenak, bazter guztietara zabaldu dira, ideiak zabaldu ahala, eta aldakuntza handirik gabe gehienetan. Ib. 251.
    v. tbn. Anab Usauri 103. Lab Y 1933, 194. Etxde JJ 66. Txill Let 118. Osk Kurl 120. Etxabu Kontu 105. Larre ArtzainE 317.
    azpiadiera-1.1
    Sustitución.
    Ni zinka ta biraoka asi nintzan, enebala alako aldakuntzarik egin. "Que estaba libre de aquel trueco y cambio". Or Tormes 29 (se refiere a la sustitución de una longaniza por un nabo).
    azpiadiera-1.2
    Ardo-botillak lengo esku-aldakuntza egin zuten.Anab Poli 90.
    sense-2
    2. Intercambio.
    Egunak dira urlija etxaguntzako gurasuak berba egin eustala zugaz ta Sinforosagaz aldakuntza edo trukadia egiteko, ezkondurik bere seme alabaakaz. JJMg BasEsc (ed. 1845) 256 (1.a ed., 253 trukadia egiteko).
    sense-3
    3. "Inconstance" Hb.
    sense-4
    4. Variante; versión. v. aldaera (5).
    Gipuzkoan bizi izandako bertsolari "Prantsesa"ri entzundako aldakuntza. Or Eus 118n. Aldakuntza bat da [ipuin au]. Gaia ainbat literaturetan agertzen da. Alzola Atalak 148. Frantzian gertaurikotzat irakurri neban liburu batean gai au. Aldakuntza bat da neure au, emengo jatortasunezko apaingairriakin biribilduta. Ib. 148.
    azpiadiera-4.1
    Variación.
    "Bei-lerroaren" bigarren aldakuntza. Goen Y 1934, 93.

    aldakuntza

    aldakuntza
    << alboratu 0 / 0 alde-aurre >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper