Tr. Jokalari es la var. más usual, especialmente en el s. XX; jokari es más frecuente en textos antiguos (la hallamos tbn. en algún autor moderno como J. Etchepare); jokolari, que Axular y Pouvreau emplean con el sdo. de 'jocoso' (para el de 'jugador' usan iokari ), es usada por autores septentrionales y vizcaínos; hallamos jokulari en Iztueta, Arrese Beitia, Inchauspe, Zaitegi y Alzola. En DFrec hay 26 ejs. de jokalari y 6 (4 septentrionales) de jokolari .
sense-1
1.
(gral.; Lar, Añ, Dv (G), H (+ -kh-)),
jokari (gral.; SP, Arch VocGr (y-), VocBN (y-); -kh- Ht VocGr, Arch VocGr 207, Dv, H),
jokolari (V, G, AN, L; Añ, Dv(V), H(i.3-)),
jokulari (V-gip, S),
xokalari (Sal),
xokulari (Ae)
Ref.:
A(jokalari, jokolari, jokulari, jokari);
AAezk 298 (xokulari);
Lrq(jokülari);
IzArOñ;
EtxbaEib(jokolarixa);
GketxLoiola;
ElexpBerg(jokularixa);
GteErd 192
. Jugador, aficionado al juego, a apostar.(Se dan como referentes a la primera acepción todos los testimonios de lexicógrafos que traducen "jugador" o "joueur")."Tahur"Lar.
"
Zalduna baña jokolari amorratua
"EtxbaEib.
Edale zen, iokari zen, arnegari zen. Ax 222 (V 147).
Iokariaren lasterra, gora behera; goratzea hegi erdirano, beheratzea ondarrerano. OPr 269 (en Mg PAb 172 jokalari).
Othe da gogorik iokariena baino tristeagorik. SPPhil 369 (tbn. He 372).
Iokalariak bere urhia [...] oro galdu dianian. TtOnsa 69.
Gizon nagi, jokalari, edale. CbEg III 376.
Jokolari itsu batek bere arimiaren kaltian jokatuten dau. MgCO 58.
Aita gaiztoa / tabernan dago, / pikaro jokularia. IztPo 121 (164 jokalari).
Yokolari ezin unhatuak. HbEgia 136.
Jokalari ona ta / ardo-eralia. Xe 254.
Alper jokulari ta baita barregarri. ABAmaE 298.
Jokalari maltzurren leize-zulo. AgG 324.
Gizon zuzena eta langilea, bainan jokolaria bi zangoetako erhi puntetaraino. ZerbIpuinak 329.
Jokalari ez izanik, zertan txautu kristauak dirua?Mok 7.
Egundo ez naiz izan jokolarixa. SMZirik 102.
Yokalari porrokatua baizen eta kartetan aunitz zakiena. IzetaDirG 28.
Sortzetik / jokalariya naiz-eta. UztNoiz 29.
Yokalarien boltsak bi zulo. (AN-5vill). InzaNaEsZarr 1490.
Xokalarien alosak (edo xakolak), ez du lotzeko lanik. (Sal). Ib. 2403.
Naikue berandu zan berez jokolaria eztana jokuan asteko.Gerrika 215 (ib. 43 jokulari).
Jokalari aundiak egon baziran egun artan nere aldetik, ederra artuko zuten.Albeniz 71.
v. tbn. Mb IArg I 140. fB Olg 203. Zab Gabon 27. Alz Bern 73. JAIraz Bizia 111. Lek SClar 137. Vill Jaink 85. Olea 118. Jokolari: CrIc 163. Añ MisE 140. fB Ic II 235. Astar II 78. LuzSerm 278. Yokari: FamInst 780.
azpiadiera-1.1
(Urt, Lar),
jokari (H),
jokolari (H),
jokulari (V-gip ap. Elexp Berg; H (S)). Jugador, participante en un juego, competición."Arenarii, jokaláriak, [...] zezen jokalariak, abrejokalariak, dagajokalariak
"Urt II 284.
"Chamarillón, jugador principiante, jokalari asiberria
"Lar.
"Jugador de cartas"ElexpBerg.
Iokari batek, nahiz hari dadilla dostetan [...] guztiarekin ere atsegin hartzen du irabazteaz. Ax 510 (V 328).
Jokalari biak kantatu zutela guziz ongi. IztD 169 (hablando de una competición de bersolaris).
Eta beitzen jokülarien gelan Ama Birjinaren üdüri bat. IpHil 86.
Tiroin batek bertzeari baderamako [untzia] , bi jokharik elgarri pilota bezala. Prop 1898, 32.
Nahasten dira denak, jokari eta ikusliar. JEBur 30 (29 jokolari).
Jokalari bakoitzari bere zuaitza izendatzeko. AgG 101.
Arek dirua kentzen dautsela jokolarijei, berak jokatu barik. KkAb I 93.
Fotoak ederrak dira eta jokolariak ez batere nola nahikoak. Herr 14-5-1959, 4.
Bi jokolari andana. JEtchep 103.
Xiberoko jokülari hoberenen ikhustea. Herr 17-8-1961, 3.
Jokalari bakhoitzak intzaur bat botaten zuan. OskKurl 77.
Kartajokulariak. AlzolaAtalak 78.
Ezpat-yokalariak. BerronKijote 26.
Batera iru [pelota] partidu txandaka jokatzen egoten ziran, tanto bakotxeko aldatuaz jokalariak.EtxabuKontu 180.
Bost mila jokolariz goitiko [mus] xapelketa haundia. LarreArtzainE 281.
v. tbn. AA III 374. EusJok II 21. EusJok 78. Tx B I 26. Anab Usauri 55. TAg Uzt 179. Bilbao IpuiB 267. And AUzta 133. NEtx LBB 166. Jokolari: Uzt Auspoa 10, 100. MMant 73. Jokulari: Zait Plat 94. Jokari: EusJok 77.
azpiadiera-1.1.1
"
Yokolaririk hoberena kartarik gabe (BN). [...]. Esto se dice cuando al dueño de casa no le ha correspondido café o algo así"A EY III 327. Yokalaririk oberena, pillotarik gabe. (AN-5vill)'Axuririk ederrena txintxarri gabe'
.InzaNaEsZarr 1761.
sense-2
2.+ jokolari (T-L).Actor.v. 1 jokatzaile (2). Teatroan oihala altxatzen dute [...]. Baina jokolari bat ere ez ageri. Egunaria 13-2-1960 (ap. DRA
).
Nehork ez zuen orduan teatroaren usaiarik, ez idazlariek, ez jokalariek. LfELit 311 (312 jokolari).
Jokalariak oro: Santagaraztarrak. CasveSGrazi 4.
Bazakiten orduan jokalariek zintzurraren ongi idekitzen eta bozaren klartzen naturalki. LarreArtzainE 237.
v. tbn. Larz Senper 8.
sense-3
3.jokolari (SP, A). Festivo, jocoso. Hitz alferrak, arinak, iokolariak, dostailluak. Ax 396 (V 258).
Zenbait hitz iokolariz eta dostailluz alegeratzeko. SPPhil 340 (He 343 hirri egiteko).