Harremana

    OEH - Bilaketa

    176 emaitza inola bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    horrela.
    sense-1
    (G, AN, L; Urt I 129, VP 72r, Lar, Añ, Dv, H); orrelan (V; Añ (V)); horla (V-gip, G, L; Urt I 8, Lar, Añ, Dv, H (o-)); orlan (Lar, Añ (V)) Ref.: A (orrela, orla); Etxba Eib (orrela, orla).
     Así, de ese modo. "(De esa) suerte" Lar. "Assí, de esa suerte" Añ. "(A ese) paso" Lar, Añ. v. hola. Tr. De uso gral. al Sur; es algo más escaso en las tradiciones labortana y bajo-navarra, y no se documenta en textos suletinos. Hay (h)orla en autores septentrionales, alto-navarros y guipuzcoanos (entre éstos gralmte. en bersolaris o textos populares). En dialecto vizcaíno orrelan es la forma más usual, si bien hay orrela en Añibarro (LoraS 175), Arrese Beitia (AmaE 11), Enbeita (162), Erkiaga (Arran 74), San Martin (Zirik 12), B. Enbeita (Nerea 212) y F. Etxebarria (46). La forma orlan se encuentra en Zavala (Fab RIEV 1907, 93) y CatLlo (75). En DFrec hay 441 ejs. de (h)orrela (todos menos uno meridionales) y 5, dialectales vizcaínos, de orrelan.
    Semea, zer dok orrelan? Mondr 43. Hori horla lizatela nizin neure beldurra. E 223. Eztute publikanoek-ere horrela egiten? Lç Mt 5, 47 (Dv horrenbat). Donzellea, zegati zaoz / enegaz enojadurik, / zurekin ene aitasuna / horrela anzi jakinik? Lazarraga 1142v. Nondik zatoz gizon hona orla zeuori bakarrik? Ber Trat 113r. Norat zoaz horrela harmaturik? Ax 317 (V 211). Bana zer hobe, zuk gorreti / badagidazu horla beti? O Po 1. Horrela minzo zarenean. SP Phil 156. Eztut nahi horla deit dadin. ES 158. Baña zergatik orrela dabiltzan, berak dakite. Lar Fueros 225. Jangoikoak orrela zeatzen dituen animak. Mb IArg I 232. Ainbat da sartzea edo sartutea [...] eta orrelan besteak. Cb CatV 113. Galdegin zion zerk bada horrela damustatzen zuen. Lg I 360. Bátak árla, bérzeak órla. LE Matr1 353. Ori orrelan bada konfesiñoe donga asko egingo dira? Mg CO 7. Ama benedikatua horrela munduaren bazter guzietan ohoratua ikhusteaz. Dh 265. Niri iduritzen zaidak gauza itsusia / orrela ibiltzea, otso indartia. It Fab 261. Horla zirelarik berotzen. Gy 147 (200 horrela). Aurrerantzian orrelan bizi bazara. Ur MarIl 91. Iñola ere ez da ori orrela egingo. Lard 26. Zuk orla pentsatzia. Bil 154. Nola ezta legortuko orla gixagaixua! Iraola 67. Horrela baizik ez dezake Eskualdunak iraun. JE Bur 212. Aitona, ez bedi orrela betillundu. Ag G 190. Ze pizti dira Jainko-Semia / orrelan josten dabenak? Enb 103. Orrela sendatu du gure aundimiña. Or Aitork 177. Eztogu orrelan ezer aurreratuko geure eginbearretan. Erkiag Arran 139. Ori orrela izatekotan. Zait Plat 87. Bainan horrela har nezazue, hori da naizen guztia. Xa Odol 345. Ni aita-amen da senideen ondoan bizi nintzan [...]. Baiña pentsatzen nuan orrela etzitekeala. JAzpiroz 157. Okerbidetik ibili zela horrela jokatzean. MEIG VI 79.
    v. tbn. (Para autores septentrionales): Mat 130. Volt 135. Harb 249. He Gudu 36. MarIl XIV. Jaur 152. Hb Esk 237. Dv LEd 113. Laph 83. Jnn SBi 96. Lap 22 (V 13). Arb Igand 86. HU Zez 22. Iratz 125. Mde Pr 225. Ardoy SFran 352. Lf in Casve SGrazi 17. Etchebarne 19. Horla: Arg DevB 237. INav 59. Gç 178. Ch III 53, 2. He Mt 24, 46. Brtc 70.
    azpiadiera-1.1
    (V-gip ap. Etxba Eib ; Añ, H); horla (H (o-)); orlan (Añ (V)).
    Así pues. "Ergo, luego, según eso" Añ. "Con que, de suerte que, ergo" Ib. "Horrela, hola, orrela, orla bada, ainsi donc" H. "Orrela, bixar ikustekotan gelditzen gara, ez da ala?" Etxba Eib.
    Horrela oren bat ezin beillatu duzue enekin? "Est-il ainsi que". Lç Mt 26, 40 (He bada, Ip, SalabBN, Ker zer, Dv zer bada, Ur onela, Ur (V), Leon, IBk, IBe beraz, Ol zer, ba, Or zer gero). Horrela Santa Monica hain beroki [...] hari izan zen [...] non [...] egin baitzuen bere nigar minen ume. SP Phil 402s. Beraz orrela, nor da Jesu Kristo? "Pues, según eso". Iraz 17 (CatBurg 17, Cb CatV 25 y Añ CatAN 22 orrela beraz, CatBus 15 orrelan bada). Ta orrela nere betiko kaltearen billa dabiltzan etsaiai sinistu bear diet nik? Cb Eg II 119 (Dv LEd 215 horrela). Oen ondorengoz [...] bete zan berriz Mundua, ta orrela gera guziok alkarren señideak. Ub 13s. Etsi bearko degu orrela gure salbazioaz? Gco II 26. Orlan pekatu andiya da seiñari bautismoa galerazotia? CatLlo 57. Eta orrela beraz zu zaitugu gure illobatxoa? Arr GB 133. Orrela beraz, Jesukristo osoa dago hostian eta kalizan? Legaz 45. Horrela bazen hainitz erasia jenden artean. Jnn SBi 72. Eta orrelan bere Legeko aginduak betetea geure eskuan dago. KIkV 57. Orrela ba, Xalbaten senide guziak etxetik suntsitu ziran. Etxde JJ 97. Orrela, gaitzaren beratziurrenean [...] anima [...] zintzo ua gorputzetik atera zan. "Ergo". Or Aitork 235. Apurretik egin oi da mordoa, ta orrelan ba... aurrera, mutil. Erkiag Arran 159. Orrela, joan nintzan plazara. BBarand 177. Horrela, euskal idazle genuen Silvain Pouvreau. MEIG IV 50.
    v. tbn. Añ LoraS 175. Munita 151. NEtx LBB 15. Berron Kijote 17. Orrelan: Gerrika 240. Horla: RomBasc 27s. Gy 227.
    azpiadiera-1.2
    "¿Assí? ¿de esa suerte?, orrela, orla, [...]? Lat. siccine" Lar.
    azpisarrera-1
    EDO HORRELA. O así.
    Bertsoetatik etxeratu nintzan, gaixo txar baten bidez edo orrela. Uzt Sas 23. Kilometro ta erdi edo orrela egongo ziran basarri ortara. Albeniz 21. Eman nion orduan Superiora zan edo agintea zeukanari. Sor Jerusalen edo orrela zan. Insausti 159.
    v. tbn. TxGarm BordaB 52. Ostolaiz 110.
    azpisarrera-2
    ETA HORRELA. Y así.
    Izkera berriak eman ziezten: batari griegoa, besteari latiña, ta orrela. Cb EBO 7. Ta gezurretan badabill, esaten dio, Ernanikua bada, Tolosakua, ta orla. Sor Bar 105. Gaur jarriko diyote arri bat, biyar bestia, urrengo egunian ladrillu bat eta orla. Iraola 84. Batzuek Vitori aldera, besteak Bizkai aldera, eta orrela. Salav 73. Jostaketarik gogokoena makutsean jarri ta lasterka ibiltzea genduan: Katalan-soroko aldapa zeiñek bizkorrago igo eta orrela... AZink 42.
    v. tbn. Sor Bar 89. MMant 36. JAzpiroz 124. Insausti 233.
    azpisarrera-3
    HORRELA ETA GUZTI ERE. Aun así, así y todo.
    Eta orla ta guzti're etzaude niganako ezere zorretan. Bil 159.
    azpisarrera-4
    HORRELAKO.
    azpisarrerakoSense-4.1
    a) (V, G, AN, L; Lar, Añ, Lecl, Dv; horlako V-gip, G, L; Urt II 469, Lar, Añ, Dv; orrelango V; Añ (V), Izt 47r). Ref.: A (orrelako, orlako); A Morf 179; Etxba Eib (orrelakua, orlakua); Gte Erd 57. Tal, que es de ese modo. "(No hay) tal [...], ezta orrelakorik [...], orlakorik" Lar y Añ. "Zure eran bost orrelako egiña zaude" Lar (s.v. tiempo). "Comme cela" Lecl. "De esa clase", "tal (como ese)" A. "Orrelakorik ez dot ikusi bizixan" Etxba Eib. Tr. Documentado desde el s. XVI, es de uso gral. al Sur. Al Norte es más escaso, excepto en el s. XIX. No lo usan los suletinos. En cuanto a la distribución de variantes, en textos vizcaínos aparecen tanto -lako como -lango; hay -lako en Micoleta, Zuzaeta (46), Astarloa (II 147), J.J. Moguel (BasEsc 137), Uriarte, Arrese Beitia (AmaE 354), Kirikiño (Ab I 75), Enbeita (36), Bilbao (IpuiB 223), Erkiaga (Arran 107), San Martin, Alzola (Atalak 123) y T. Etxebarria (Ibilt 486); -lango en Cardaberaz (CatV 112), Moguel, Arrese Beitia, Azkue (BeinB 41), Agirre (AL 12), Iturzaeta (Azald 101), Echeita (Jos 347), B. Enbeita (NereA 262), Erkiaga (BatB 169) y Ayesta (78); hay además orrelanko en EusJok II 110 y, salvo errata, orrelaiko en Enbeita (173). Mirande, además de horrelako (Pr 151), emplea horlango (Pr 168) y horlako (Pr 177). Para horrela/horla, v. supra. En DFrec hay 291 ejs. de (h)orrelako, todos menos uno meridionales.
    Nik ere atera deroit orrelako karta zar bat faldrikerati. (Zudaire, 1539). ReinEusk 79. Horlako lausenguz utzi nazazu. E 203 (171 horrelako). Khen ezak lurretik horrelakoa. "Un tel homme". Lç Act 22, 22 (He, IBk, IBe hori, TB holako gizon bat, Dv horrelako gizona, Ol orrako ori). Horlako gloriatze guzia. Lç Iac 4, 16. Egia da, orrelako gauza batzuek guk ekarri ginduzen. (Sumbiolla, 1597). ConTAV 5.2.5. Nola errezebitu dun orlako jauna hire gorputzean. (Areso, 1608). ReinEusk 120. Horrelako edo hunelako gauza. EZ Man II 178. Alegera zaitezte horrelako Iauna izaiteaz. Harb 325. Zeren ez lezake ez gizon horrek horrelako ausartziarik har baldin Iainkoak permititzen eta esku emaiten ezpalio. Ax 304 (V 202). Ezteutsut esan zedegidizula ekarri orrelako konparaziñoirik? Mic 12v. Datuetako, kartetako eta bertze horrelako iokoak. SP Phil 368. Ezta au puesto orlako gauzak egiteko. UrdanAuz 53. Horlakoak ixillik eta errenkura gabe pairatzen baitutzu. Ch III 49, 5. Ez da iñoiz ikusi, ez da ikusiko ere orrelako argirik. Lar SAgust 4. Froga ondikozko horrelakoez. He Gudu 43. Neke orrelakoetatik Eliz-jaunak ateratzeagatik. Mb IArg I 54. Munduan ez litzateke gizonik orrelango kartilla bat egingo leukeanik. Cb CatV 67. Orlango dibersinuetan. Mg CO 68 (207 orrelango). Zenbat orrelako ikusten ezta eragabeko gastuetan? Gco I 445. Behar gare gauza guzietan konportatu horrelako Aita baten haurrei dohakoten bezala. Jaur 182. Zer egon-tokia horlako batentzat! Gy 105 (96 horrelako). Ez dezute orrelakorik egingo. Lard 180. Ez daukagu emen orrelako urritasunik. Ur Dial 101s. Baldin gertatzen bada / orrelakoren bat. Bil 65. Gorputzaren aldetik datozi lur iraultzea, haitzurtzea eta bertze hainitz horrelako. Arb Igand 83. Orrelangoak eztakie nortzuk garean. Echta Jos 347. Bai, orrelako zerbait izan bearko du. A Ardi 33. Nere ama orrelakoa dek, eta orrelakoa izango dek. Alz Ram 41. Utrillo, Cézanne edo orrelakoren batena izango zuan. SM Zirik 16. Erlijioso batzuek, kanonigo eta orrelakoak. Uzt Sas 349. Zer on erran ditaike horrelako aitez? Xa Odol 341. Kendu lurretik orrelako ori. Ker Act 22, 22. Bazala neskatx bat oso langillea ta polita ta oso famili onekoa [...], ta orrelako kontuak. JAzpiroz 158. Horrelako zerbaiten bila. MEIG IV 112.
    v. tbn. (Para autores septentrionales): Dh 56. JesBih 449. MarIl 44. Dv Lab 250. Jnn SBi 63. HU Zez 12. Mattin 141. Horlako: He Mc 7, 8.
    azpiadiera-1.1
    (Seguido de adj.).
    Gizona, etzaiteala orrelako lotsatia. Or BM 8.
    azpiadiera-1.2
    (En la expr. ez horrelakorik). (Nada de) eso.
    Hain handia ezen baitirudi asko izanen dela fidantzia hura bera [...]. Ez horrelakorik. Ax 133 (V 87). --Zillegi da [...] gorrotoa biotzean gordetzea? --Ez orrelakorik. Ub 178. Larga guztiari, ta igesa artu? Ez orrelangorik, ez. Mb PAb 204s. --Etsi bearko degu orrela gure salbazioaz? --Ez orrelakorik. Gco II 26. Baña ez orrelakorik, Jainko nerea, ni ez naiz etorri ilturai iges egiteko. Lard 430. Bazter baten sartu? / Ez orrelangorik, ez. AB AmaE 178. Ez, jainkoarren, ez horrelakorik! Ez zuen Theresa joaten utziko. mde HaurB 78.
    v. tbn. It Fab 56. Ur MarIl 20. KIkG 25.
    azpiadiera-1.3
    (En la forma horrelakorik, usado como exclamación).
    "Arre" ta "arre", ta astoa atzera. Egundaño orrelakorik! Muj PAm 68. Azkenez, Vichy-uraren buruz, orrelakorik... Anab Usauri (ed. 1986) 85. Orrelakorik! Zirikatzalle parea sartu zaiguna gaur etxean! NEtx Antz 43. Erriaren uberan sartuta bizi al izan zan amaikatxo urte aunditan. Orrelakorik! Zait Plat 99.
    azpisarrerakoSense-4.2
    b) Fulano.
    Ezterrazula, horrelakoa da hordilari bat. SP Phil 355 (He 357 hunelako, Echve Dev 402 iñor).
    azpiadiera-2.1
    Tal cosa (indeterminada).
    Bereala asiko dira besteak, batak emango dabela onelako, besteak orrelako. Izt C 239.
    azpisarrera-5
    HORRELAKOETAN. En tales ocasiones, en esos casos.
    Ala ba, orrelakoetan, Erriak bialdu bear du batzar-erabakien edeski osoa. (1919). ForuAG 279. Orrelakoetan, ba, ero-antzera oiu dagi nereganaturik. Zait Sof 19. Aiek etziran, orlakoetan oi danez, galestien saldu. Munita 65. Buruera bat bakarra otu yakon. Orrelangoetan oi danez, ez goiko ez beeko. Erkiag Arran 63. Izar ori bart oso gorri agertu zan eta orrelakoetan berri illunen bat sortu oi da. NEtx LBB 75. Salaberria, orrelakotan / gizon ernia zerade. Uzt Sas 295. Pilaturik dauzkagun txarteletara jo ohi dugu horrelakoetan. MEIG VIII 33.
    azpisarrera-6
    HORRELAKOXE. Precisamente tal, de ese modo. v. HORRELAXEKO (s.v. horrelaxe).
    Beia bear badezu geienaz ere orlakoxia billatuko dezu beste bat ere. Sor Bar 105. Orrelakoxe jargoi eder bat. AB AmaE 105. Ik beti orrelangoxe detua ta ekiña. A BeinB 63. Kristiñau guztijak orrelakoxiak ixan biar laieukiek. Kk Ab I 10. Orrelakoxea bear du. Ldi IL 77. Orrelakoxe aztarnak azaldu dira. JMB ELG 100. Ogenlariak orrelakoxeak dira. Ol Ps 73, 12 (Ker orrelakoxe). Orrelakotxe senar bat. Etxba Ibilt 471. Bizi-naia ere orrelakoxea dugu. Vill Jaink 146. Orrelakoxe oiturak ziran / ordun erri txikietan. Insausti 79. Horrelakoxe zerbait. MEIG IV 93.
    v. tbn. JanEd I 75. Noe 37. Urruz Zer 95. Alz Txib 98. NEtx Antz 81 (78 orrelakotxe). Erkiag BatB 21. Uzt Sas 200.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Seguido de adj.).
    Orrelakoxe nekosoa zan gure gaztearoko udaberria. AZink 29.
    azpisarrera-7
    HORRELA-HORRELA.
    (Con reduplicación intens.). "Orrela-orrela, tal cual" VP 74r.

    horrela

    horrela
    << horixe 0 / 0 horretarainotu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper