1 marka.
Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur; hay ejs. desde Leiçarraga. La forma general es marka . Hay merka en Leiçarraga, Voltoire, Etcheberri de Ziburu y Haramburu, y ambas formas en INav . En DFrec hay 70 ejs. de marka .
1. (V, G, S; Urt I 213, Lar, , VocBN , Dgs-Lar 11, Dv, H), merka (Urt I 213) Ref.: A; Lrq; Etxba Eib; Elexp Berg .
Marca, señal; huella; característica, rasgo. "Carácter" Dgs-Lar 11. " Herriko markaz yoa, frappé du sceau de la commune. Paper markatua, papier timbré" H. " Izan dan toki guztietan laga dau markia " Etxba Eib. " Antiajuak markia eitten doste surrian " Elexp Berg.
Sklaboék hartzen baitzuten merka bat bere esku eskuinean. Apoc 13, 16 ( TB, Ur (V), BilbE marka; He karaktera, Dv hatza, Ip, Ur señale, Ol xaki, Ker ezaugarri ). Baptismoa da gure Kristinotasunaren merka. ABC I 7r (v. tbn. Ins A 3r merka, ref. al signo de paréntesis). Señale edo marka zaharren idokitez. Etchart 1.1v. Egiazko Eliza hunen ezagutzeko markhak eta seiñaleak zein dira eta zenbat? Mat 67. Zein merka dadukate etxe hunetan? "¿Cuál es la tablilla y enseña de casa?" . Volt 155. Zauriaren merka. EZ Man I 111. Batre berthuteaz prezatzen direnak, humil dira eta debot: merka ona eta laudatzekoa! Harb 420s. Sendatuz gero ere, gelditzen da komunzki seinalea, gelditzen da marka. Ax 613 (V 394). Hunela merka haui goardia ematen diozutela iakinen duzu ea zein partetarik zaren. INav 83 (56 marka ). Hura da ungi mintzatzeko hautetsien marka eta zigillua. Ch III 54, 18 (Leon marka; SP sigillu, Mst, Ip señale, Pi ezaugarri ). Gelditzen da justuen ariman ohorezko marka bat bezala. CatLav 212 (V 107). Langille onaren marka. He Gudu 121. Arkitu zien biotzaren gañean ostiaren marka edo señale modu bat. Mg CC 206. Anziñako denboran ongi gorde bear ziran gauzai eraztunarekin ipintzen zitzaten marka. AA I 569. Illagatik ez dezute pitzatuko zuen aragirik, ez dezute ere egingo zuen gañean irudirik, ez markarik. Ur Lev 19, 28 (Dv seinalerik edo ozkarik ). Zuin dira egiazko Elizaren karakterak edo markak? CatS 32. Gauza eman da kobrantzarik ez, / olian markak jarriyak. Xe 234. Ageri du kanibet sista bat hetsia; lehenagoko operazionearen marka omen. HU Aurp 185. Daukaz begiak / itzal-argiak / eta laster ilteko / marka guztiak. Azc PB 108s. Apezak burua xilo: / koroa duke marka! Etcham 52. Harri hotarik bakotxak badauzkala ere xixelaz askaturikako bi marka, noizbait burdinazko bi erhaztun gotor kokatzen baitzitzaizkioketen han. JE Ber 23. Hurbil beitziren algarri / marketatik du ageri. (BN). A EY IV 41. Jainkoak nai izan du aurrerapenak gizonaren beraren marka eraman dezan, onen askatasunaren eta onen auleriaren marka. Vill Jaink 180. Bai maiak eta bai kuadruak, esku-markak agirian dituzte. NEtx LBB 102. Nolaz ikusi dezakezu nondik datorren zuk diozun argi-marka ori? Berron Kijote 217. Marka horietarik segurtatzen da [zur] bat haizkora horrekin pikatua den ala ez. Etchebarne 47. Baiña azaltzen zana / alako errudun, / bizitzako markakin / gelditzen zan mundun. Insausti 303. Ertiak [...] jorratu eta zatitu ondoren, bere marka ezartzen dio betirako. MEIG IX 123 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Arg DevB 33. Tt Onsa 26 (-kh-). INav 56 (83 merka). Cb Just 85. Mih 122. Mercy 13. CatLan 53. Prot 69. LE Prog 102. Brtc 205. Añ MisE 205. fB Olg 24. JesBih 407. Jaur 165. Gy 189. ChantP 166. Arr May 69. AB AmaE 173. CatJauf 45. Imaz Auspoa 24, 158. Kk Ab II 168. Or Mi 49. Mde HaurB 73. Erkiag BatB 92. Lasa Poem 61. Larre ArtzainE 322. Albeniz 235.
(H).
Prueba, muestra, testimonio. Tr. Documentado en textos septentrionales.
Iautsi bada baiño lehen Iesus Krist iuiatzera, / merkak bidalduren ditu munduaren gaiñera. EZ Man I 63. Hetaz ez mintzatzea iduritzen zait lizatekela ezagutza gabeko marka, zeren zordun bainaiz hekien alderat. ES 123. Gizonen arintasunaren marka bat da bere burua halako gogoeta banoez enganatzerat ustea. Ch III 30, 3 (SP kutsua ). Huts egitea bilkhuak, marka da kongregazioneaz estimu guti egiten dela. JesBih 427. Perfekzionerako lehia saindua, da graziazko estatuan dela markarik segurena. MarIl 27. Eskuan daokaten zigor urrezko bat, duten podorearen marka bezala. Gy 305n. Haren arropak aphezguako handitarzünaren markak. CatS XII. Hortaratuak balinbagare Frantzian, hanbat gaixtoago! Zahartzen eta zartzen ari girelako marka. HU Zez 78. Buru puska bat bazuelako marka da. HU Aurp 173. Hortaz duzun sofrikarioa marka eta froga da zonbat maite nuzun. Ardoy SFran 119.
v. tbn. He Gudu 49. UskLiB 88. Jaur 118. ECocin 48.
Sinhetsi enkantarik, markarik, eskuturik, supersteziorik. Harb (ed. 1690) 476 (tal vez con el sdo. de 'señal, signo que presagia').
"Marque, au jeu ce qui sert à marquer les points" H.
Marca (gramatical).
Ume, markarik gabea, izan daiteke gizakia eta gizakien haurra. MEIG VI 175. >Beste horrenbeste gertatzen da, hain zuzen, -ko eta -ren kasu-markekin. Ib. 174. Nongotasunaren marka -(en), ez da axalean ikusten. MEIG VII 107.
2. " Marra, merka, xedea, marque, but" SP.
3. "Marca, medida fija" Lar.
4. "Petit bâton fendu en deux portions égales, sur lesquelles on fait des coches qui doivent se correspondre et servent à compter le nombre de livres, de litres, etc... que l'on prend chez le boulanger, l'aubergiste, etc. Vendeur et acheteur garde la moitié de la marque" H.
5. Tipo de imprenta. Cf. NeolAG s.v. marrka.
Zenbateko onetan bere, utsuba da euskera-markerea, marka biarrekuak oindiño eztaukaguzalako. AG 200.
6. (V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg .
Marca, registro, récord. Tr. Documentado en textos meridionales desde finales del s. XIX. Cf. MARKA HAUTSI, MARKA ONDU, MARKA URRATU.
Desiatzen zan oiek / plazan ikustia; / nai zuten marka on bat / an erakustia. Ud 121. Ondo bagera, balitzake atzoko markak berdintzea. Urruz Urz 56. Aspaldiko urtietan egin / dituzu marka bikañak. EusJok 54. Arraien pasa gabe / eskuñeko anka, / zeñek luzeagoa / plazan egin marka. EusJok II 18. Esango leuskizu nok daukon markarik aundiyena 100, 200, 400, 1000, 5000 metroan. Kk Ab II 155. Esan oi zuten zala / marka izugarriya. MendaroTx 391. Pagailletako marka / Uitziko Sukuntzak dauka. Ain zuzen ere ogei minutu ta erditan. Or Eus 231n. Bai al-zerate zuek irurok orrenbesteko marka egiteko gai? TAg Uzt 48. Gorputza dute indartsua ta / ankak ere bai ariñak, / orain baño len marka ederrak / badaduzkate egiñak. Uzt Sas 228. Junior zure marka / orain izana da. FEtxeb 141. Nere marketara sekula allegatuko ez diranak. Albeniz 263.
v. tbn. Auspoa 39, 121. Insausti 99.
7. Marca comercial. Cf. MARKAKO.
Beriala igarriko dautzu zein markakua dan [automobila] . Kk Ab II 154. Solingen markako labaiñak. Osk Kurl 103. Erlojua zer markakoa eta zer gisakoa zen? Izeta DirG 35 (v. tbn. 91). Lejarreta markako / motor apalez. Zendoia 96. Soka sisala markakoa bikaiña erosi. Insausti 111.
8. Cosa increíble, asombrosa, enorme. " Marka pasau dala geo! " ZestErret. Cf. infra HAU MARKA, MARKA IZAN.
9. Hierro de marcar.
[Behi markatzailea] ibiltzen zen etxez etxe, burdinazko marka bat bizkarrean. Etchebarne 45.
HANKA-MARKA.
Huella.
Ganadu asko berriz / gustatzen zaienak, / anka-marka baziran / eta ardienak. Uzt Sas 92.
HAU MARKA (V-m, G-azp-bet) .
(Interj. para expresar asombro). Cf. MARKA IZAN.
Zirrara eman diot nik nere buruari: au marka! Une batean, beste bat nintzala otu zait. Txill Let 96.
MARKA APURTU.
Superar la marca, batir el récord.
Joxe Manuel Agirre / Endañetakoa [...] / lengo marka guziak / apurtutakoa. Insausti 100.
MARKA-HARI.
"Cordel de carpintero para marcar" Iz ArOñ .
MARKA HAUTSI.
Batir la marca, superar el récord (sdos. prop. y fig.). v. MARKA ONDU, MARKA URRATU.
Onenen marka iru minutuz / orrek daduka ausiya. EusJok 162. Larraun guzian ezin urratu / baitzun iñork aren marka. "Batir su record" . Or Eus 230. Nork ausi zezakean, naiz arrantzalerik oituena izan, ariek egin zuen marka? TAg Uzt 234. Oraiñarteko marka guziak / autsi ditu [mixio] aurtengoak. Basarri 15. Egi ontan etzeok olako zugaitzik. Onek daukan ostaje ta itxurarekin, orain arteko markak autsiko dizkik! Ataño TxanKan 42. Lengo marka guztiak / autsitzen ditula [Perurenak] . Insausti 274. Aldatzek amabi kilometrotan eginda zeukan marka austea. Albeniz 99. Ez zuen [komerigile] hark inongo mugaz gaindi hegan egin nahi izan, ezta ere inoren markarik hautsi. MEIG III 53.
v. tbn. Auspoa 39, 121. Zendoia 126.
MARKA BORRATU.
Superar la marca.
Antziñako gizonak / uste onak indarrez; / egin zituzten markak borratzen / dituzte orain errez. MendaroTx 392. Olidenek zuan borratu marka / Errekartetxok egiña. Ib. 330. Gaur nola ez dijoa iñor Iruntxiberriren marka ori borratzera, 1962-ko Ekainaren 17-an egindako marka? Albeniz 77.
MARKA EBAKI.
Superar la marca, batir el récord.
Marka danak aspaldi / zituan ebaki, / alako arriak ditu / bizkarrera jaiki. Insausti 274.
MARKA-EGUN.
Xakiegun (marka-egun) aundia zen. 'Jour de grande ferrade' . Or Mi 48.
MARKA EMAN.
Dar prueba (de), dar testimonio (de); probar, mostrar.
Zer amoriozko eta errespektüzko marka eman dezakeogü Birjina Seindiari? CatLan 77. Marka eman ezagük / photere badiala ordian. 'Montre-nous' . Xarlem 1151. Hitz horrez marka emaiten düzü aphezak Jinkuari galtatzen dütian gaiza orotan enzüna izateko düzün desira. UskLiB 30s.
(Con determinantes).
Bere afekzionearen eta bere estimuaren markak, hanbat-moldez ematen dioztenari. He Gudu 76. Bere Ama hunari marka berhezi zonbaiten emaitia, beraien zeluaz. Mercy 28. Denbora guzietan eman ditu markak / ekarri zaituela bere bihotzean / eta kuraiestatu aflikzionean. 'Preuves' . Monho 160. Eman daukun bere karitatearen marka espantagarri hortaz. Jaur 153. Eman liezen maite zütielako marka bat. Ip Hil 145.
v. tbn. Mih 68. MarIl 16.
Boroganza haren denboran, ukhenen duie begira edo soeiña pietatezko marka emaitez eta mundiaren exenplu hon izatez. Mercy 20.
MARKA IZAN.
Ser algo asombroso (tbn. en sdo. peyorativo). " Markia da gero beti berandu ibili biarra " Elexp Berg. "Handia izan. Nabarmentzekoa edo harrigarria den zerbait [...] gertatzen denean erabitzen da esapide hau. Marka da mutil horri gertau zaiona " ZestErret. " Marka dek pa, beti igual ibilli berra! Okerren bat gertatzen denean erabiltzen da" Ib.
Gaur gazte onek autsi banindu / ura izango zan marka. Uzt LEG II 87.
Cf. HAU MARKA.
Ortzemugaren atzetik nebilak gizona, gautegun eta ezin inondik inola iritsi! Hau duk marka, hau! PPer Harrip 48. Au dek marka, au! Zendoia 150.
MARKA JARRI.
Establecer un récord.
Gaur jende guzia markak jartzera eta markak borratzera dedikatzen da. Albeniz 77.
MARKAKO.
De marca.
Ezagutzen dogunez, markako ardaua eskatu deutsa urrengo, mutillak. Erkiag BatB 156. Ardo markakuak ta / ondoren txanpañak. Olea 161.
MARKA ONDU.
Superar la marca, batir el récord. " Oiñ arteko onenan markia ondu dau zure semiak " Etxba Eib. v. MARKA HAUTSI.
Galdubagatik orrek juanda / gero markak ditu ondu. EusJok 53. Orrelako markarik / dituanik ondu, / oraindiokan beste / bat ez da izandu. MendaroTx 427. Ia zenbatek ontzen diguten / Aldazek egin dun marka. Basarri 94. Ia ontzen dezuen uriko gizonen marka. NEtx LBB 167. Bera're jardun izan zan sarri / gure markak ia ondun. Insausti 279.
MARKA TAPATU.
Batir la marca.
Berrogei urtera nua, / buru dana kalbotuta, / orduan erretiratzen naiz / zuri ori jokatuta; / eta bestela oraindañoko / marka danak tapatuta, / ekusirikan ofiziua / txarra dala au zartuta. EusJok 40. Alan bere tapau ditu / goizekoen markak. EusJok II 118.
MARKA URRATU.
Superar la marca, batir el récord (sdos. prop. y fig.). v. MARKA HAUTSI.
Berueteko Txortxik marka dizu urratu: / artalde ta aaria gal --larogei bat buru--. Or Eus 35. Ogeita bat laurdena gutxitan / or nonbait egin lezake; / leengo marka ara iñork ez urra; / bildur bage ba goazke. Ib. 231. Badirudi hemen [Aita Zabala] bere marka guztiak urratu beharrean aritu zaigula. MEIG III 84.
MARKAZ FUERAKO (G-azp).
Fuera de serie, extraordinario.
Alimentua komeni zaigu / piska bat ardo zarretik, / baño Paulinok eztu eraten / markaz fuerako zurrutik. Tx B I 167. Markaz fuerako kañoi aundiyak. Tx B III 22. Mundu txar ontan lau eun bizi bar ta ola ibilli barra latza dun geo! Au markaz fuerakoa dun, neska! (AN-gip). PPer FLV 1987, 188.
" Batzuk lotsagabe ibiltzen dira neskatxekin (AN-gip), oiek markatik kanporakoak dira (G-azp, AN-5vill)" Gte Erd 251.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper