Harremana

    OEH - Bilaketa

    176 emaitza inola bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ezezko.
    tradizioa
    Tr. Empleado por Axular (v. infra EZEZKO KONTUAN), no vuelve a documentarse hasta Larramendi y no se hace frecuente en textos meridionales hasta fines del s. XIX; es muy frec. en el s. XX. Al Norte sólo lo volvemos a encontrar en Lafitte. En DFrec hay 40 ejs., meridionales.
    sense-1
    1. (V-ple-arr-m-gip, G-azp-goi; Lar, Añ); ezetzko Ref.: A; Iz ArOñ (éseskua); Elexp Berg; Gte Erd 34.
     (El) no, respuesta negativa; negativa. "Negación" Lar y Añ. "Dar el sí o el no, [...] ezezkoa edo baiezkoa emon" Añ. "Eseskua emun, dar la negativa. Emon dau éseskua" Iz ArOñ. "Bere begittako neskiak ezezkua emon dotsalako triste dabill" Elexp Berg. "Ezezkoa eman zidan (G-azp-goi)" Gte Erd 34. Tr. Documentado desde Larramendi, sólo lo hallamos en textos meridionales. Lo usan con eman Lizardi, Zaitegi (Sof 123), Etxaide (JJ 239), Iraizoz (YKBiz 206), Berrondo (Kijote 161), Ayesta y Albeniz, con esan D. Agirre, Labayen (EEguna 64) e Insausti (125). v. ezetz (2).
    Noazkiro, baiezkoa dionaren argia izan diteke ezezkoa ditxekanaren argi? Lar SAgust 10. Ezezko au artu zutenean. Lard 101. Andiki etxetako alaba bateri baño geiagori itz egindakoa zan gure mutil zarra, eurakandik ezezko biribillak arturikoa be bai. Ag Kr 119. Ezezkorik erantzuten badau. Ib. 127. Paularen aotik ezezkoa entzunda. Ag G 307. Ezezkoa esango zion Malentxok eta... Ib. 161. --Baimenik ba al degu edo ez? --Oraintxe artzea egin degu Gobernadore jaunaren telefonema. Ez baiezkoa ta ez ezezkoa. Lab EEguna 94. Semeak aitari erreal bikoa eskatu, bai, ta aitak ezezkoa ematea. Ldi IL 59. Nagusiak ezezkoa ematen bazion. EAEg 13-11-1936, 284. Zure ezezkoaren bildur. NEtx Nola 28. Baiezkoak ezezkoak baiño geiago bitez zure aoan. EgutAr 15-11-1956 (ap. DRA ). Joan orra ere, eta ezezko berdiña... Alt LB 55. Ez batzuen ezezkoagaiti ez besteen oztasunegaiti atzeratu bagarik. Akes Ipiñ 15. Alejandrok griñak ase nai lituzke, baña Mariaren ezpañetan beti ezezkoa. MAtx Gazt 46. Ezezkoa indartzeko inola (ere) ez, inondik (ere) ez eta antzekoak erabiltzen dira. EGLU I 345. Etxejaun orreik emon deuskue / ezezko eta gordintza. Ayesta 124. Lenbizi ezezkoa eman nion. Albeniz 225. Barojarenak, esan zituen bezala jaso genituen Egan-en, ezezkorik eta baiezkorik erantsi gabe. MEIG VIII 40.
    v. tbn. AB AmaE 277. Inza Azalp 141. Anab Usauri 42. Ldi Y 1933, 86. Ir YKBiz 206. Zait Sof 123. Etxde JJ 239. SM Zirik 126. Ugalde Iltz 63. Vill Jaink 75. BEnb NereA 220. Berron Kijote 160. BBarand 177. Ezetzkoa: JAIraz Bizia 54.
    sense-2
    2. (H).
    (Adnom. de ezetz). Negativo. "Ezezko hitza, parole de refus, parole negative" H.
    Ezezko keñuak egiten. Alz Ram 60. Gure erantzupena ezezkoa balitza. Ldi IL 156. Ezezko inperatiboak. EGLU II 423. Iñaziok [...] ezetzko lako zirkin bat egin eban. Etxabu Kontu 173. Eskatu geuntsan berba bi egin al baziran nagusiagaz multa baten gañien, eta ezezko erantzuna. Gerrika 89. Ezezko perpausak. MEIG VI 143. [Glosa] bitatik bat ezezkoan baitago: guec ajutu ezdugu . Ib. 155. Proposatu egiten dira hitzak zein hitz mordoak [...], baiezko nahiz ezezko arrazoibideak garbiroegi agertzen ez direlarik, haatik. MEIG VII 25s.
    azpiadiera-2.1
    Aspaldidanik dut ezezko susmoa.MIH 367.
    azpiadiera-2.2
    Jan baietz ta ezezko auzia darabilte kankallu bik. Ag G 188.
    azpisarrera-1
    EZEZKOA EGIN. Negar. v. EZETZ EGIN.
    Galdeka jarraiki zitzaion: "Eta beste aldietan ere ez huen hartzen?". Berriz ere ezezkoa egin zion Theresak. Mde HaurB 21.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Puruak eskeintzen dizkio ta Willik buruaz ezezkoa egiten dio.Lab SuEm 196.
    azpisarrera-2
    EZEZKOAN. (G-azp ap. Gte Erd 34). a) Negativamente, negando. v. EZETZEAN.
    Ezezkoan idatzi nien. Or BM 14. Eginalak egin nitun ezezkoan, bai itzez ta bai kartaz, baina azkenean [...] baimena eman nion. Ib. 12s. Zuk ezezkoan dirauzu. Zait Sof 31. Ondiño be gizon gaiztoa emakume gaiztoa baiño okerragoa dalakoan egongo az, eztok? Ezezkoan nago ni. Bilbao IpuiB 122. Egindako ziña, berriz bengatzeari dagokion ori, ezezkoan utziko diat. "Anulo el juramento". Berron Kijote 118. Ikertu beharrekoa da baiezkoan nahiz ezezkoan mintzatu baino lehen. MEIG III 107.
    b) "(V, msOch), en el supuesto de que no. Joan-ezezkoan, en el supuesto de que no iba" A.
    Leia adi, otoi, aitarekin eta ezezkoan pentsatuko diñat zer egin. Etxde JJ 59. Ba ote da saririk edo ordaiñik gizonaren ongi ta gaizki egiñentzat? izadiaren eta giza-bizitzaren atzera-aurrera soillak eman al lezake ordain ori? Eta ezezkoan, nora jo sari orren billa? Vill Jaink 98.
    azpisarrera-3
    EZEZKO KONTUAN (SP, que cita el ej. de Ax) "Comme dissant que non" SP. v. EZEZKOAN.
    Eta galdegiten du S. Mateo ebanjelistak, ezetzko kontuan bezala: Othe da nehor, elhorri-arantzetarik mahats edo saphar-laharretarik fiko biltzen duenik? Ax 216 (V 144).

    ezezko

    ezezko
    << ezer 0 / 0 1 ezin >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper