OEH - Bilaketa
51 emaitza ge bilaketarentzat
Sarrera buruan (1)
Sarrera osoan (50)
- alaige
- aloitu
- amil
- arkanjelu
- aske
- aspirazio
- behemente
- dag(u)enil
- deun
- deus
- donge
- 1 eraskin
- eskatu
- 1 esnatu
- espres
- ga
- gabe
- gaixo
- gaixotu
- gaixozain
- gaiztakeria
- 1 galdegin
- gehiago
- gehien
- gelditu
- genitibo
- gero
- geroenean
- gerok
- geroni
- goren
- haboro
- hizketa
- irabazi
- janzkera
- jarraile
- 1 ke
- 1 kontu
- 1 lotu
- mago
- maiestate
- manjatera
- orain
- soleimendu
- sorddes
- 1 su
- xede
- xehero
- xeheroki
- zorgabe
goiburua
sorddes.
sense-1
1.
sordeis (S; H (L, BN, S)),
sordeits (H),
sordets (BN ap. A
),
sordeix (Dv (BN), H (s.v. soriesa)),
sordeitz,
sordetx (
VocBN , H; <-ex> O VocPo
SP, H (s.v. soriesa)),
xordets (Sal, S, R),
sordei (BN; Gèze, Dv (S), H)
Ref.:
A (sordei, sordets, xordets); Lrq /śordéiś/.
(Tema nudo). Peor. "Pire" Gèze. "Peor. Gizon hori gaizto duk, beste hori sordei (BN), [...] ese otro es peor" A.
Nagoen han, nahibada, / ezi sordetx <-ex> ezpada, / haren presondegia / ene laketgia da. O Po 33. Bena orano sordeits, jüdiek Pilatari Jesüs hiltzera kondemna erazi zerien. Bp II 48. Ezdeus bat beno sordeix izanen da. Tt Onsa 112. Eta sordei dena orano, lehen etsaia untsa goithü gabe, bestiak saldoz jiten zaizkü egürükiten eztütügülarik. Mst III 20, 3 (Ip sordei). Alegeranzia desaraukuetara lerratzen, eta orano sordeitz dena [...] seindimendu gaizto galgarriak [...] gure bihotzetara berriz itzultzen. AR 101. Azkenekoz ezagütü dükezü, bena berantegi, Judas beno sordeitz zela halako gizona. Egiat 245. Elkarrengandik betiko berezirik edo, sordeis, gehiago ez jakinik elkarren berri... Mde HaurB 93.
(Tema nudo). Peor. "Pire" Gèze. "Peor. Gizon hori gaizto duk, beste hori sordei (BN), [...] ese otro es peor" A.
Nagoen han, nahibada, / ezi sordetx <-ex> ezpada, / haren presondegia / ene laketgia da. O Po 33. Bena orano sordeits, jüdiek Pilatari Jesüs hiltzera kondemna erazi zerien. Bp II 48. Ezdeus bat beno sordeix izanen da. Tt Onsa 112. Eta sordei dena orano, lehen etsaia untsa goithü gabe, bestiak saldoz jiten zaizkü egürükiten eztütügülarik. Mst III 20, 3 (Ip sordei). Alegeranzia desaraukuetara lerratzen, eta orano sordeitz dena [...] seindimendu gaizto galgarriak [...] gure bihotzetara berriz itzultzen. AR 101. Azkenekoz ezagütü dükezü, bena berantegi, Judas beno sordeitz zela halako gizona. Egiat 245. Elkarrengandik betiko berezirik edo, sordeis, gehiago ez jakinik elkarren berri... Mde HaurB 93.
azpiadiera-1.1
Eta gizun haren azkentziak hatsarrien sordei bilhatzen dira.Ip Mt 12, 45 (He gaixtoagoa [lehenbizikoa baiño], Dv lehena baino gaitzagoa).
azpiadiera-1.2
(Det.).
Marlüz zathi hirotiak zütien ausikitzen, basa fruitü txarrak jaten, ta sordeitza zena, hurik ez ihunere batzen. Egiat 159.
Marlüz zathi hirotiak zütien ausikitzen, basa fruitü txarrak jaten, ta sordeitza zena, hurik ez ihunere batzen. Egiat 159.
azpiadiera-1.3
(sordetxago Ht VocGr; sordeixago Dv). (Con suf. comparativo). "Pis, pire, gaistoago, sordetxago" Ht VocGr 403. Cf. infra
(2).
Egonago eta sordetxago <-ex-> / dukedala dakusat. O Po 48. Erran dezakegu fedea ukhatu dutela eta egin direla fedegabeak baino sordeixago. Jubilau (ed. 1826) 27 (ap. Dv ). Hamar urthe hontan bizi niz esklabo, / erdiak presuetan bestik sordeisago. Etch 78. Enikezu antsia, / Katixan satisfaziaz / baliz ere sordeiago / haren pretensionia. PierKat 53.
Egonago eta sordetxago <-ex-> / dukedala dakusat. O Po 48. Erran dezakegu fedea ukhatu dutela eta egin direla fedegabeak baino sordeixago. Jubilau (ed. 1826) 27 (ap. Dv ). Hamar urthe hontan bizi niz esklabo, / erdiak presuetan bestik sordeisago. Etch 78. Enikezu antsia, / Katixan satisfaziaz / baliz ere sordeiago / haren pretensionia. PierKat 53.
azpiadiera-1.4
(Con suf. superlativo).
(El) peor.
"
Hau sordeijena da (S)"
Gte Erd 8.
azpiadiera-1.5
+ ,
ordetx. (Tras hanbat
)
"Hamatsordei (S), amatsordei (R-uzt), hamatsordeis (S), tanto peor" A. "Hanbat xordets, tanto peor" Ib. (s.v. xordets). "Hanbat orio (L), hanbat sordetx (tx [?]), hanbat ordetx (BN-mix), tanto peor" A EY III 340. "Hanbat-sordeis /hamaćordéiś/, tant pis" Lrq.
Hanbat sordeis gudaleta iall baleza. J.B. Mazéris GH 1933, 305.
Hanbat sordeis gudaleta iall baleza. J.B. Mazéris GH 1933, 305.
sense-2
2.
(H (-y-)),
sordes (BN-baig),
sordeix (H),
sordeits (H, que cita AR),
sordets, sordetx, sorjes (L, BN; Dv, H (s.v. sordeisa)),
xordes (BN-baig)
Ref.:
A (sorjes, xordes);
Satr VocP (sordes)
.
(Como adj. pleno). (Persona) mala, vil; desagradable. "Il se dit d'une personne [...] désagréable, insupportable [...]. Elhetsu soryesa, bavard désagréable" H. " Haur sordeixa, enfant insupportable" Ib. "(Persona) desvergonzada, inmoral, sin conciencia" A. " Haur bat hor dugu xordes, eztu deusik ikasi nai; [...], ahí tenemos un niño malo [...]" Ib. " Sorjes, démesuré. Extravagant dans le mauvais sens" JE Ber voc. "De mala traza" Satr VocP. .
Oh, traidore maradikatia, / Judas beno sordeisagua! Xarlem 1360. Erakutsiz nola behar ditugun ohoratu gure erregeak, zeinen biziari ez baita behinere zilhegi aspertzea, izanikan ere soryesak. Dithurbide 74s. [Hemengo aintzindariak] bethi egundaino baino sordetsago dire. Prop 1876-77, 30. Halarik ere, nik diot, Amerikanorik sorjesenek <-ge-> Yudurik hoberenek baino gehiago balio dutela. Elsb Fram 181. Lehen sordiesa bezain, orai jarraikia da; ez du Igandearekin den gutieneko lanik hunkitzen, ez eta sekulan hutsegiten Mezarik ez Bezperarik. Arb Igand 56. Jende basak baino ere sordiesago. Ib. 107. Igandeko pausuaren hausle sordiesak. Ib. 74. Zenbeit fededun ephel edo sordetx galtzen direnen orde, hor biltzen zauzkigu fededun kartsuenak eta borthitzenak. Prop 1906, 69s. Ameriketako adixkide soryes zonbaiti igorria. Zub 63. Gure laguna hunelaxe mintzatu zen potikario sorjesari. JE Bur 96. Ez, etziren horgo portuges guziak zonbaitek dioten 'pagano' sordesak. "Honteux" . Ardoy SFran 206. Bazitazken milaka dedikatzaile horiek baino jende arruntago eta sordeisagoak. Lf CEEN 1973, 130. Mendebal huntan liburu eta kantuek basa huts, sordeis eta higuingarritzat zauzkaten [turkoak] . Lf ( in Casve SGrazi 10 ).
(Como adj. pleno). (Persona) mala, vil; desagradable. "Il se dit d'une personne [...] désagréable, insupportable [...]. Elhetsu soryesa, bavard désagréable" H. " Haur sordeixa, enfant insupportable" Ib. "(Persona) desvergonzada, inmoral, sin conciencia" A. " Haur bat hor dugu xordes, eztu deusik ikasi nai; [...], ahí tenemos un niño malo [...]" Ib. " Sorjes, démesuré. Extravagant dans le mauvais sens" JE Ber voc. "De mala traza" Satr VocP. .
Oh, traidore maradikatia, / Judas beno sordeisagua! Xarlem 1360. Erakutsiz nola behar ditugun ohoratu gure erregeak, zeinen biziari ez baita behinere zilhegi aspertzea, izanikan ere soryesak. Dithurbide 74s. [Hemengo aintzindariak] bethi egundaino baino sordetsago dire. Prop 1876-77, 30. Halarik ere, nik diot, Amerikanorik sorjesenek <-ge-> Yudurik hoberenek baino gehiago balio dutela. Elsb Fram 181. Lehen sordiesa bezain, orai jarraikia da; ez du Igandearekin den gutieneko lanik hunkitzen, ez eta sekulan hutsegiten Mezarik ez Bezperarik. Arb Igand 56. Jende basak baino ere sordiesago. Ib. 107. Igandeko pausuaren hausle sordiesak. Ib. 74. Zenbeit fededun ephel edo sordetx galtzen direnen orde, hor biltzen zauzkigu fededun kartsuenak eta borthitzenak. Prop 1906, 69s. Ameriketako adixkide soryes zonbaiti igorria. Zub 63. Gure laguna hunelaxe mintzatu zen potikario sorjesari. JE Bur 96. Ez, etziren horgo portuges guziak zonbaitek dioten 'pagano' sordesak. "Honteux" . Ardoy SFran 206. Bazitazken milaka dedikatzaile horiek baino jende arruntago eta sordeisagoak. Lf CEEN 1973, 130. Mendebal huntan liburu eta kantuek basa huts, sordeis eta higuingarritzat zauzkaten [turkoak] . Lf ( in Casve SGrazi 10 ).
azpiadiera-2.1
(H (-y-)),
sorjes (L, BN ap. A
) .
(Ref. a cosas). "Il se dit d'une [...] chose désagréable, insupportable, difficile [...]. Lan soryesa, travail difficile, long, pénible, ennuyeux" H. "(Cosa) chocante. Sorjesa baiño sorjesago " A (cf. infra SORDDESA BAINO SORDDESAGO).
Alabadere mündüko gaitz güzietarik gizonarenak dirade sordeitzenak. Egiat 265. Nehor eztela betan huntarzunik edo bertuterik handienera heltzen, ez gaizkirik sordeitsenera <-tzch-> erorten. AR 39. Hori debozione gaizki aditu ta guziz sorjes bat liteke. Dh 269. Hunen lausengu soryesa / izatu zen malurusa. Gy 177. Asko herritan nausitu zaiote plekako jokoa, gurea baino oraino sorjesagoa. Zby RIEV 1908, 85. Beharrik Jainkoaren eskuak zapatzen zun [uhina] bere aikatze sorjesean! JE Ber 79.
(Ref. a cosas). "Il se dit d'une [...] chose désagréable, insupportable, difficile [...]. Lan soryesa, travail difficile, long, pénible, ennuyeux" H. "(Cosa) chocante. Sorjesa baiño sorjesago " A (cf. infra SORDDESA BAINO SORDDESAGO).
Alabadere mündüko gaitz güzietarik gizonarenak dirade sordeitzenak. Egiat 265. Nehor eztela betan huntarzunik edo bertuterik handienera heltzen, ez gaizkirik sordeitsenera <-tzch-> erorten. AR 39. Hori debozione gaizki aditu ta guziz sorjes bat liteke. Dh 269. Hunen lausengu soryesa / izatu zen malurusa. Gy 177. Asko herritan nausitu zaiote plekako jokoa, gurea baino oraino sorjesagoa. Zby RIEV 1908, 85. Beharrik Jainkoaren eskuak zapatzen zun [uhina] bere aikatze sorjesean! JE Ber 79.
sense-3
3.
sordeitz.
(Sust.). Mal, daño.
Min helgeiaz lotsa denak soegin balezo bere sordeitza ediren liro uste zian beno txipiago heltü dela ta handiagorik ikhusi diala. Egiat 251.
Min helgeiaz lotsa denak soegin balezo bere sordeitza ediren liro uste zian beno txipiago heltü dela ta handiagorik ikhusi diala. Egiat 251.
azpisarrera-1
SORDDESA BAINO SORDDESAGO.
"Sordeia beno sordeiago (S), de mal en peor" A. "Sordeia baino sordeiago gauntza orai, gaizki baino gaizkiago gaude (S)" Zait Sof II 157.
azpisarrera-2
SORDDESEAN.
"Sordesian, malhumorado; que le salen mal las cosas (BN-baig)" Satr VocP.
azpisarrera-3
SORDDESEAN ERE.
En el peor de los casos.
Doktor berriek diote, antizipaturik ere orena eta kanbiaturik kolazionia apairiala, sordexian ere, eztatekiala bekatu beniala baizi. Tt Arima 61.
Doktor berriek diote, antizipaturik ere orena eta kanbiaturik kolazionia apairiala, sordexian ere, eztatekiala bekatu beniala baizi. Tt Arima 61.
azpisarrera-4
SORDDESEKO
(Tras gen.) Peor que.
Ez dela, Europan, nihun ikusi gaztelarren sorjesekorik oheen xehatzeko. JE Ber 29.
Ez dela, Europan, nihun ikusi gaztelarren sorjesekorik oheen xehatzeko. JE Ber 29.
azpisarrera-5
SORDDESENA.
"Au pis aller, au plus" H (que cita AR). v. SORDDESEAN ERE.
Sakramendia asthian behin, sordetxena egunian behin, bena komunione ispirituala anitz aldiz egunian egin dieitezu. AR 241s.
Sakramendia asthian behin, sordetxena egunian behin, bena komunione ispirituala anitz aldiz egunian egin dieitezu. AR 241s.
sorddes
-
sorddes....
-
1. sordeis (S; H (L, BN, S)), sordeits (...
-
Eta gizun haren azkentziak hatsarrien so...
-
(Det.). Marlüz zathi hirotiak zütien a...
-
(sordetxago Ht VocGr; sordeixago Dv). (C...
-
(Con suf. superlativo). (El) peor. " Hau...
-
+ , ordetx. (Tras hanbat ) "Hamatsordei ...
-
2. (H (-y-)), sordes (BN-baig), sordeix ...
-
(H (-y-)), sorjes (L, BN ap. A ) . (Ref....
-
3. sordeitz. (Sust.). Mal, daño. Min he...
-
SORDDESA BAINO SORDDESAGO. "Sordeia beno...
-
SORDDESEAN. "Sordesian, malhumorado; que...
-
SORDDESEAN ERE. En el peor de los casos....
-
SORDDESEKO (Tras gen.) Peor que. Ez dela...
-
SORDDESENA. "Au pis aller, au plus" H (q...
<< soleimendu 0 / 0 1 su >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
