1 makar.
Tr. Documentado en textos meridionales desde finales del s. XIX.
Etim. De bekar, derivado de begi .
1.
(G-azp-to-bet-nav, AN-gip-5vill-araq, B; Lar, VP 61r, Añ (G), Dv (G), H (+ -kh-)),
makarra (AN-ulz),
makarre,
malkar (AN-araq)
Ref.:
A; Iz Ulz (makarra), Als , To ; Satr VocP.
Legaña.
"Lagaña"
Lar, Añ.
"Pitaña, pitarra"
, "ojos de breque, begi andi makarrez beteak" Lar.
"
Makarrik eztu begietan, il y voit clair, il n'a pas de chassie aux yeux"
H.
"
Makarra batzuk, unas legañas"
Iz Ulz.
Cf. VocNav: "Macarra, [...] legaña (Pamplona)". v. bekar.
Begi gorri aietan / jarririk makarra, / eguerdia baño len / dirudi kottorra.
JanEd I 62.
Alboko guztiari / dago ostikoka; / badariyo makarra, / adurra ta kaka.
Ib. 71.
Obeto egingo zenduan begietako makarrok be garbitu bazenduz.
Ag Kr 69 (v. tbn. G 221).
Paulinok makar aundirik / etzuan bi begietan.
EusJok II 150.
Begiko makarra baino gutxiago ikusi nai zuten.
(AN-larr)
"No le podían ver"
.
A EY III 347.
Mari-begibakarra ken zan besteko makarra.
Or Eus 100.
Lendabaiziko lana / kendu makarrak.
Yanzi 217.
Odei beltzen makarra, obenen laiñoa.
"Legaña"
.
Or Poem 534.
Egiña, urre uts; loa, makarre uts.
(G-goi).
EZBB
I 85.
Begietako miña edo makarrak sortzen bazaizkizu gauean.
Ostolaiz 62.
v. tbn. A Txirrist 251. Alkain 127.
2.
Defecto, fallo.
Cf. Inza Eusk 1926 (III-IV), 13: "Norberak eztu bere makarrik ikusten (G-bet), no vemos nuestros propios defectos" (tbn. en EY III 218).
Zer gaitz, zer makar degu gaurko euskaldunak?
Or SCruz 144.
Baditu orraatik, itzuri-bear zenbait. Erraztasunak aizatuak diran makarrak.
TAg Y
1933, 23.
Makar sistrinak dira oek, barrengo edertasunaren ondoan.
Ib. 23.
Makar aundirik etzun gizona, / jan-edanean txit xûrra.
"Defectos"
.
Or Eus 422.
Narrio edo makarren bat luken ardi edo idirik.
Ol Deut 17, 1 (Dv baia, Ker, BiblE akats).
Ez ezazu beldur izan amaren makarren batek iñoiz itsusituko zaitunik.
'Audacia'
.
Zait Sof 49.
Ez du irabazi onek, ez lakarik, ez makarrik.TAg Uzt 181.
Inconveniente.
Familia azi ta / gaude erdi bakar, / irugarren adiñak / badu naiko makar.
Zendoia 147.
MAKARDUN.
"Chassieux" H.
MAKAR GABEKO.
Egun aretan eguzki ere / makar-gabeko jeki da.
"Limpio"
.
Or Eus 389.
MAKAR GORRI.
Begi batetik itsu dala alegia eta bestetik makar-gorria ta sufre-koxkorrak darizkiola.
"Bermellón"
.
Berron Kijote 64.
MAKAR-JARIO
(G-bet, AN-gip ap. A; Lar, Añ (G), H). "Lagañoso, makartsua, makarjario" Lar (Añ makar-darioa). "Chassieux" H. "Makar-jario bat, un legañoso" A.