aldrebes.
Tr. Exclusivamente meridional, documentado sobre todo en textos guipuzcoanos. Con los significados de 'incorrecto' e 'incorrectamente' (antónimos de egoki) es propio de la tradición bersolarística. La forma alrebes (menos frecuente) se documenta en Lizarraga de Elcano, Pello Errota, Txirrita y algunos otros textos de bersolaris. En DFrec hay 11 ejs. de aldrebes.
I .
(Adv.).
1.
(V-m-gip),
aldrebez (Añ),
alrebes
Ref.:
A RIEV
1934, 50;
Elexp Berg
.
Al revés.
"En la casi totalidad de las viviendas de aquella villa costeña [Markina] la fórmula era esta otra: aldrebes dxantzi dozuz, txotxo
"
A RIEV
1934, 50.
"
Gauza guztiak aldrebes esateittu
"
Elexp Berg. "Jertsia aldrebes jantzi dozu" Ib.
Zenbaitéi solamente konfesazekó, mututzenzaióte mia, ta al rebés bearlizáke.
LE Prog 122.
Agaitik guk izenak ditugu aldrebes, / Ni naz Berengo eta zu Gorengo Andres.
AB AmaE 263.
Baldin nik ori pintau banajok / Izango zuan aldrebes.
Ib. 205.
Bera aldrebes dabillen batek / martxa guztiya galtzen du.
Tx B I 101.
Aldrebes ba litz (ots, nik egia osoa ezagutuz siñiskizuna aukeratu al izatea).
Txill Let 135.
Andreak ere, 17 urte ditu, baina aldrebes, zazpia aurrean eta bata atzean.
Arti Ipuin 55.
Mendekantzok irteten didate aldrebes.
Arti MaldanB 220.
Illabete baño geiago pasa nuan itzik egin dabe, baña asi nintzan berriro ere itzegiten, dana aldrebes, dana atzekoz aurrera.
Uzt Sas 21.
Emazteak bezela esan nai zuan, baiñan aldrebes atera zitzaion: -- Sasien azpitik eta laiñoen gaiñetik!
BBarand 26.
Neguan indar aundia artzen dute, lokatzetan eta abar, fondoa egiteko; eta udaran, aldrebes: belozidadea artzen dute.
Albeniz 183.
2.
Mal, no como debe ser.
Kukutxuak soñua / aldrebes jo digu.
Arrantz 34.
Frantzesaren ideak / beti aldrebes, / gaur lau badin badira / biyar baterez.
Xe 213 (la versión corriente en Rentería era: Frantzesaren idea [pronunciado idia] / beti aldrebes / gaur lau baldin baditu / biar baterez).
San Migeletan giñan / aldrebes asiyak, / geroztik izan dira / modu itsusiyak.
Ud 104.
Aldrebes asko geunden bada / gauza oyek ez ikasiyan.
PE 27.
Eskutatik nô alrebes.
EusJok 112.
Baña alrebes gertatu zaio / bertso berriyak saltzeko.
Ib. 157.
Ustez mesede zubelakuan / atera zaio dañua, / sobra aldrebes juan zaiote / aurtengo kuku-soñua.
EusJok II 59.
Aldrebes samar gebiltzan bañan / egin dira ajustiak.
EusJok 26.
Beste bat nola zuzendu leike / bera aldrebes bizita?
Auspoa 95-96, 148.
Zuk biar dezun aingeru ori / dabill aldrebes antzian; / itzak ederrak ditu mingañez, / kariño fiña atzian.
Tx B I 78.
"Au izugarri gogorra ziok / --alkarri esanez--, / seguru asko Mariak / egin dik aldrebes".
JanEd II 123.
Beste erri guzietan / bezela Itziarren / gauzak aldrebes gertatu dira / ezetz uste arren.
MendaroTx 366.
Gaztia alaia berez, / egunez bezela gabez, / ta ala bear du legez; / egoki baño askoz naiago / dute ibili aldrebes.
Uzt Sas 240.
Ako sufridu eban [...] mojak ain urri ta aldrebes ikusiaz.
Onaind STeresa 86.
Arkaitz-baztarretara arrimatu ta erdi bustita, oso aldrebes ibiltzen giñan.
JAzpiroz 205.
Iru ostera onetatik, batek naiku aldrebes urten euskun.
Gerrika 165.
v. tbn. Alkain 132. BAyerbe 78.
3.
(V-gip ap. Elexp Berg; G-azp).
"A desmano. Uberarrei oso aldrebes gelditzen jakuen Elgeta eta agaittik pasau zien Bergara
"
Elexp Berg
.