Harremana

    OEH - Bilaketa

    5756 emaitza bada bilaketarentzat

    Sarrera buruan (58)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    nekez.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos desde el s. XVI.
    Onom.: Don Arnalt Guyllem de nequessa. (1309) Arzam 355.
    sense-1
    I. (Adv.).
    azpiadiera-1.1
    1. (gral.; SP, Ht VocGr 399, Lar, Añ, Lecl, Izt 12v, VocBN , Dv, H, Zam Voc; -kh- Ht VocGr 314, H) Ref.: A; Lrq ( neke ); ContR 521; Etxba Eib; Izeta BHizt; Elexp Berg; Gte Erd 259s, 280, 283; ZestErret .
     Fatigosamente, cansinamente; costosamente, trabajosamente, difícilmente, a duras penas; penosamente; difícilmente (empleado para expresar la imposibilidad de hacer o de que suceda algo; normalmente el vb. aparece en futuro). " Nekezago, plus difficilement" SP. "Arduamente" Lar. "(A duras) penas, txit nekez " Lar, Añ. "(Qué) difícilmente, zein nekez " Añ. "Apenas, (V, G) ozta, nekez " Ib. "1. [...] Nekhez ardietsi du mendiaren erpiña, il a gagné péniblement le faîte de la montagne. Nekez irabaziak esker on, gain pénible a bon accueil (Prov.) [...]; 2. avec difficulté. Nekez dabila, il marche difficilement. [...] 3. Xutik dago, bainan nekez, [...] mais à peine. Nekez heltzen da burura, cela atteint au bout avec peine, à peine" H. " Aldatz gora nekez juan giñan " Etxba Eib.
    Beldurra dut nekes edekiko zaidala areki dudan amorioa. (Pamplona, 1565). ReinEusk2 103. Gauza hauk erraiten zituztela, nekez amatiga zitzaten jendetzeak sakrifika ez liezén. Lç Act 14, 18 (Dv, Ker, IBe, IBk, BiblE nek(h)ez; He, TB doi doia, Ol ozta ). Aita gurea bein elizara eta orduan nekez. "Con trabajo" . RG A, 46. Hek nekez bilduak laster / zintuela banatzen. EZ Noel 171. Gauza guztiak hain nekez eta hanbat gostarik erdiesten ditugularik. Ax 25 (V 14). Nekez eta phekez. Saug 187. Nekez denean egina, atsekabetzen da atsegina. O Pr 328. Ohakoan dena ikasten, nekez da gero ahazten. Ib. 655. Andere honaganat debot direnak, nekez damnatzen direla. Tt Onsa 173. Mundu hunetako egitekoak, zein nekez egiten diren. ES 391. Presuna flakoa, [...] nekhez alde batera libratzen da munduko gauzen amudiotik. Ch I 6, 1 (SP, Mst, Ip, Ol, Pi, Leon nekez ). Eskean dabilzan errumes erdi-illei nekez ta laburki ematen diete urrikarizko zerbait. Mb IArg I 117. Nola nai eskribitzen dute, argatik nekez ta gaizki irakurten da. Cb EBO 20. Artiki zituzten sareak eta hartarainokoan izan ziren arrainez betheak non nekhez bildu behar izan baitzituzten. Lg II 293. Amoriua mündian den pasionerik lanjerosena düzü [...], orobat nekezenik bentzitzen dena ere düzü. AR 371. Jainkoak [...] punitu du lohikeria eta bizio guzien artean ez da nekhezago barkhatu duenik. Brtc 221. Nekez sinistu zuen Apostoluak Jesus piztu zanik. Ub 94. Ordi batek nekez itxiko deutso edate larregijari. Zuzaeta 150s. Gaitzak buru guzia astundu diona ta itzak ere nekez baño atera ezin dituana! Mg CC 180.
    ( s. XIX) Nekez ta negarrez bizi diranak negar gabe bizi balira bezala. AA III 276. Atso agura urte asko daukenak, gustiz nekez baño ibili ezin badira. Astar II 202. Kalbarioko bidean / doianean ain nekez. Añ EL2 188 ( LoraS 20). Pariseko senbladan zük düzü fierki, / jente nekez bizien intresa etxeki. Etch 590. Oiek saldu ondoren / biurtzen naiz nekez, / arras zamaturika, / etxera, gogotzez. It Fab 128. Nekhez billdu zituenak, utzten ditu bertzentzat. Gy 119. Eskaldun gehienak nekhez bizi dire, / lanean lehertuak goizetik badire. Hb Esk 165. Batzuek aise eta bertzeak nekez. LElsb ( in BertsoB 114 ). Egiaz derratzuet, aberatsa nekhez dela sarthuren zeruetako erresuman. Dv Mt 19, 23 (Lç, He, TB, Hual, Ip, Echn, Ur, Ur (V), Ol, Leon, Or, Ker, BiblE nek(h)ez; SalabBN neke dela ). Nekez eta trabajuz aitua zaudelarik. Arr GB 109. Bada hanitz jente nekez baizik instrüitzen ahal eztenik khiristi legiaz. CatS IX. Nekezenik jasaiten zuten gauza zen, begiraleen eta bertze presundegiko jendeen elhe tzarren aditzea. Prop 1880a, 67. Laborariak nekez bilatu ogia, / zuk gozatuko duzu hiritar nagia! Elzb Po 219. Pauso ematen zuten nekez, bide txiorra gora. Apaol 75. Gure aitzinean erran zituen hitz hunkigarri hauk: "Eskual-herria nekez uzten dut". HU Aurp 69. Bear asko, ian gitxi, / beti bizi nekez. Azc PB 316.
    ( s. XX) Batek sinhesten tügü eta nekez bestek / ber jokia dükegü azkenik oroek. Xikito 9. Hiri ttipi batek daukan eremu hertsian nekez alha ditake gizon erne bat. JE Bur 48. Oitura baldin bazu [...] / tabernatikan nekez / erretiratzeko / orixe naikua da / anima galtzeko. JanEd II 119 (podría corresponder a la 2.a acepción). Elhurrez elhur, nekez, mendian zoazin. Ox 124. Jon gaxua atzetik joian, oñez ta nekez. Altuna 67. Ez dakiat lepo hezurra ez dienez hautsi, buria arras nekez, doi-doia higitzen baitu. Zub 75. Nekez bada're azalduko du / len zuen borondatia. Tx B I 260. Zure edarittegi au baño zindduagorik nekez aurkitu letteke. Otx 111. Berberak asmatu al dezazke burubide egokiagoak, taiuzkoagoak, bere elburura irixteko?... Nekez. Ldi IL 167. [Atsa] nekez ateratzen da arengandik, ongi biurkatu ondoan. Ir YKBiz 247. Euren ondasuna nekez eta izerdiz irabazi dabe. Eguzk GizAuz 120. Gizonak gizona nekhez ezagutzen ohi du. Zerb GH 1936, 225. Zuaitzik ez dagon tokian, nekez oitura onik. Munita 31. Beraz, xixtera nekez sortu da Azkainen. Zerb Azk 108. Leihorrari buruz geroago eta nekezago eta ahulkiago indarka egiten zuelarik. Mde HaurB 104. Adiskidea nekez artu, baño bein artu ezkero nekezago utzi. EgutAr 30-8-1956 (ap. DRA ). Nekez artzen nuen arnasa. Txill Let 104. Nekez aaztuko zait gaurko eguna. Ib. 60. Atari-aldera emakume eskale bat dator nekez. NEtx Antz 81. Nekez baña, ordu erdi barru lo egoan Miren Arantxa. Bilbao IpuiB 275. Nekez etorri ta bizkor juan. SM Zirik 44. Nik aldiz gerlan bilduak ditut eta zoin nekez, dituztan bilduak galon tzarrak. JEtchep 91s. Txanponak nekez datorkioz, joan, barriz, errez. Erkiag BatB 152. Odola nekez dabil eta ondoeza sortzen da. Vill Jaink 140. --Hire familian bahakie nola hizan? --Nekez! Eta hik othoi ez zakela deus sala! Larz Iru 114 (Lek ez noski ). Orduan nekez babestu al izango ditu mats-ostoak mordo zorituak. "Male" . Ibiñ Virgil 78. Ezen, nekez asma dezakegu zer behar zuten ikusi bide luze hortan. "Il est difficile" . Ardoy SFran 154. Nekez bada're gaur iritxi da / deseo nuen ametsa. Lizaso ( in Uzt Noiz 82 ). Nekez ditaike adiarazi zoin dohatsu izan garen. Xa Odol 295. Hunek aisasko gastatzen ditu / nik nekez irabaziak. Xa EzinB 89. Jendeari laket bazitzaion ere antzerki-mota hori, nekez erran daiteke, irakurlearentzat badela bertsu horietan miresteko edertasun hainitz. Lf ( in Casve SGrazi 9 ). Nekez debekatu edo alda-eratu aal izango duala, zeru-goiak erabaki-ta daukana. "Mal" . Berron Kijote 87. Ura ere nekez sartzen zitzaien zaku aieri, euriak arrapatu arren. BAyerbe 22. Nekez, baña guretu nitzen sendagille berezi bategana juatera. Gerrika 267. Nekez erdia zen behi lehentxa edo xahartuari pereka eta pereka. Larre ArtzainE 106. Nekez izango da gaur filosofiarik, filosofiaren izena merezi duenik, jakintza-oinarri sendorik gabe. MIH 89. Eredutzat daukagu Orixe prosagaietan, baina [...] nekez eta izerdiz bakarrik hurbil gakizkiokeen eredutzat. MEIG VI 98 (v. tbn. VII 95 y IX 137).
    v. tbn. Mat 175. Volt 271. SP Phil 107. Arg DevB 144. Gç 170. He Phil 109. Mih 111. Egiat 262. DurPl 115. Monho 138. LE Ong 68r. VMg 86. Gco I 452. Dh 141. fB Olg 73. JJMg BasEsc 123. MarIl 4. Bordel 105. Izt C 251. Lard 457. Laph 35. Aran SIgn 119. AB AmaE 349. Bv AsL 161. Zby RIEV 1908, 91. Elsb Fram 169. A BeinB 77. Ag Ioan 231. Itz Azald 79. Echta Jos 108. Urruz Zer 45. JanEd II 56. EusJok 75. Inza Azalp 5. Const 36. Kk Ab I 31. Barb Leg 142. Enb 197. Etcham 176. Or Eus 151. TAg Uzt 238. SMitx Aranz 23. Zait Sof 44. JAIraz Bizia 24. Or Aitork 314. Etxde JJ 213. Anab Poli 23. Arti MaldanB 215. And AUzta 123. Gand Elorri 180. Osk Kurl 137. Gazt MusIx 165. NEtx LBB 167. Etxba Ibilt 461. Lasa Poem 83. Mattin 51. Etxabu Kontu 226. Ataño TxanKan 115. Onaind STeresa 63.
    azpiadiera-1.1.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Erren, makal ta zarra, eroian zaldia, / au gaitik astiro ta nekez nekez joian. AB AmaE 305. Batek ala bertzeak, ziren tokian, zilo bat ederra utzi baitute, nekez-nekez betetzekoa. HU Aurp 104.
    azpiadiera-1.2
    2. (V, G-azp; VP 64r, Izt) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     Tarde. " Gauza nekez dator, bien les cuesta venir" Izt 114v. " Atzo nekez etorri ziñan " Etxba Eib. " Bagatoz, nekez baiña seguru " Elexp Berg. " Bi ordu nekezo allau da gaurre " ZestErret. " Nekezena asteartia " Ib.
    --Itxon zak puska bat [...]. --Baña ez daki nekez juaten banaiz asarre egingo diatena apaizak eta Don Anjelek? Apaol 39.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V, G, B; Lar, Añ, H (+ -kh- )) Ref.: A; EI 100; Elexp Berg; Gte Erd 302 .
     Difícil, trabajoso, fatigoso; penoso, doloroso. "Arduo" Lar, Añ. " Oso nekeza ei da alemana " Elexp Berg.
    Nekezago da ori, gaba eta eguna alkartutzea baño. Lar SAgust 10. Baloria gaiza goretan ta nekezetan. Egiat 206. Kantatu zuten bi orduz jokalariak, [...] batak besteari asmatu al zitzaten itz gairik nekezenak irikiaz. Izt D 168 (v. tbn. C 190). Asi zan peligroan egoten aurgite nekezagatik. Urt Gen 35, 17. Lan au berez nekeza badirudi ere, Jainkoak erraztu zion. Lard 9. Nekezagoa ta zaillagoa zan andik aurrerako ibillia. TAg Uzt 148. Azkeneraño eraman zadan / nere pasio nekeza! SMitx Aranz 132. Gaitzera bidea ez da nekeza, aldatz beera beti da erreza. EgutAr (ap. DRA ). Zein gaitz dakarren igartzea, ezta oso nekeza. NEtx Nola 28. Auxen gauza nekeza! Etxde JJ 39. Mixeri beltza aixa sortzen da, / zoriona da nekeza. Basarri 104. Batek bota ta bestiak jaso / ez berriz ain gauz nekeza. Olea 104. Itzulpenak eta moldadurak ordea errazagoak dira batzuetan [...] eta nekezagoak besteetan. (In MEIG VI 30 ). Ez da lan luzea ez nekeza. MEIG IV 134.
    v. tbn. Gco II 30.
    azpiadiera-2.2
    2. " Nekeza, se dice de una acción que está tardando mucho" Etxabu Ond.
    azpisarrera-1
    NEKEXEAGO.
    Con algo mayor dificultad.
    Nola oientzat tokatu baizan / txaluparikan txarrena, / uste zan baño nekexiago / sartu ziraden barrena. Tx B II 179.
    azpisarrera-2
    NEKEZ BADA NEKEZ.
    Con dificultad, costosamente, a duras penas. " Nekhez bada nekhez erori da bere burhasoen nahira, il a cédé, quoique avec la plus grande peine, [...]" Dv.
    Lürreko desirkünte orotarik nekez bada nekez bere bürien soltatzera. Mst I 11, 1 (Ip ahal oroz ). Tenpestaren erdian, ilhunben erdian, aitzina badoha San Migel, emeki bada emeki, nekhez bada nekhez. Laph 222. Haranbillet aita-semek bentzutu dituzte nekez bada nekez, Etxart eta Husset bi herritarrak. Herr 29-8-1963, 3.
    azpisarrerakoSense-2.1
    Nekez bazen nekez, ohetik urrundu zen. Mde HaurB 23.
    azpisarrera-3
    NEKEZ BAINO NEKEZ .
    (Intens. de nekez ).
    Ogei urteko ardura ta lan zindoak nekez baño nekez gallurtu zuan bezela, etengabeko beraldi okerrak [...] oso aisa txautu zuan Pedro Migelen aberastasuna. Ag G 258s.
    azpisarrera-4
    NEKEZ BATEAN.
    " Nekez baten, por fin, alguna vez... Putz eta abar, nekez baten eldu giñan Elusu'ra " Etxba Eib. v. NEKEZKO BATEAN (s.v. neke).
    azpisarrera-5
    NEKEZ EGON.
    Estar cansado.
    Lo sumatxua egin dau. Nekez dagolako ala loaren loaz buruaustea ta durduzia uxatutearren? Erkiag BatB 112.
    azpisarrerakoSense-5.1
    (Con egon elidido).
    Gorputza nekez, arima naiez... / urki kolorez ibaia. Gand Elorri 200.
    azpisarrera-6
    NEKEZ ETA LORREZ.
    Con dificultad, costosamente, penosamente.
    Nekez eta lorrez eldu ziran etxera zangurruba ta karramarrua. Otx 60. Nekez eta lorrez aurreratu daben ori arloteakin banantzeko gogo gitxi dauke. Eguzk GizAuz 120. Orain gizon be eztirala nekez eta lorrez bizi dira, gizonaren eskubide barik. Ib. 134.

    nekez

    nekez
    << NEKE BADA NEKE 0 / 0 NOIZBAIT BADA NOIZBAIT >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper