1.
(
oiñ- V; oñ- V-gip; Lar, Añ, Dv (V), H (V)),
oineztarri (
oñ- V-gip, G-azp),
oiñastarri (
V, G),
oiñestarri (
V-ple-och-m),
onastarri,
oneztarri (
V-ger)
Ref.:
A (oiñastarri, oiñaztarri, oiñestarri);
Iz UrrAnz (oñaztarrixa)
ArOñ
(oiñastarrixa, oiñaztarri);
JMB At 68;
Elexp Berg (oiñeztarri)
.
Rayo.
"
Oñastarrija, [...] rayo o centella"
Ast Apol 83.
"
Oiñaztarri, oñaztarrixa, el rayo. Oiñastarrixa jausi, caer el rayo"
Iz ArOñ. "Bentanatik sartu ta atetik urten zan oiñeztarrixa. [...] Oiñeztarrixa sartu, tximistarriak jo. Oiñeztarrixa sartu zan etxe aurreko arbolan" Elexp Berg. Cf. el comentario de JMB ELG (s.v. oinazkar). En AxN se explica ez igortiriren, ez ozprinaren (451) por ez ostotsaren, ez oñaztarriren. v. oinaztar, oinaztura.
.
Tr. Documentado en autores vizcaínos y guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII. La forma más empleada es
oinaztarri, seguida de
oinastarri. Hay tbn.
onastarri en
CrIc (64);
oineztarri en Aita Emiliano, N. Etxaniz y Alzola (
Atalak 82
oñ- );
oñestarri en
EgutAr y en un ej. vizcaíno recogido por Azkue.
Tximista, turmoi ta oñaztarriak erriak ta errietakoak ondatzen dituztela.
Cb SIgn I 255.
Oñaztarri bat edo edozein gauza asko da gure bizitzia eruateko.
Mg CO 190 (CC 131 oñaztarri).
Jaiegunetan biarrian egozan Kristinaubak onastarriakaz illak izan diriala.
CrIc 64.
Luikaria egiten dabela lurpeko oñaztarrijak.
Ur Dial 120 (It oñazkar).
Oñaztarri bat gure gelara jaurtigirik.
AB AmaE 170.
Oñastarri batek illgo al tzaitu ba bidean?
Ag AL 99 (106 oñaztarri; EE 1891b, 563 oñaztarri).
Elorri-arantzea paparrean eroanezkero, oinestarriak eztau yoten .
(V-och).
A EY I 175.
Egoi-aldetik etorri ziran / ortots eta oñaztarrijak.
Enb 48.
Zure zigorbidezko oñaztarri larria.
Ldi BB 2.
Ezpaitzun Yainkoekiko oñaztarri su-ekarleak ondatu.
Zait Sof 152.
An da emen, oñeztarriak ziran oñeztarrien gañean.
AEmil AndreM 120.
Kanpantxue dauen ardien bateri ipinten doste oñestuaatik eta oñastarriaatik .
(V-gip).
Gand Eusk
1956, 224 (215 oiñaztarri).
Oñaztarriak beren suzko-printzekin.
SM EG
1958, 197.
Oñestarririk etzan jausi, baña bai euria gogotik.
EgutAr 30-1-1958 (ap. DRA
, s.v. uioldu
).
Oñaztarrien batek joa.
Larrak EG
1959 (3-6), 206.
[Esaten zuten] oiñaztarriagatik: Jupiter ari da bere suzko azkonak jaurtikitzen.
Vill Jaink 31.
Udalaitz-aldeak oiñeztarri baten argitan esnatu ziran.
NEtx LBB 65.
Oiñaztuak, danbarradak, oiñaztarriak, lurrikarak eta txingorrada aundiak izan ziran.
Ker Apoc 11, 19.
Ez zen, zeru garbitik behera amiltzen den oinaztarriaren pare, ustekabean jo ninduen erauntsi miresgarria. Ez. Neroren zoria zen.
MEIG IX 93.
v. tbn.
Oinaztarri: Azc PB 189. Oñ-: JJMg BasEsc 55. Izt C 236. Otag in FrantzesB II 128. Txill Let 50. Oñastarri: Zav Fab RIEV 1907, 542 (95 oñaztarri). Itz Berb I 356. Echta Jos 140. Akes Ipiñ 32.
azpiadiera-1.1
Mauruentzako nortzuk zirean bi oñastarri, / zerren trisketan zituelako nun nai ugari.AB AmaE 443. [Gosea ta izurria,] biak dira oinastarri / ziur ta gogorrak. Azc PB 274. [Frantzesen nagosiak] baketsua dirudi / ta urdina berbetan / eta da oinaztarria / asmo gorrietan. Ib. 218. Trumoiak ots egin dau, / eta oinastarria / dator geure ganera / ikaragarria: / Gudua!!! Ib. 272.