(-ll- G), katramil, katranbila ( -ll- Lar, H (G)), katrabila (-ll- H) Ref.: A e Iz To (katramilla).
Enredo, complicación; intriga, conspiración; quebradero de cabeza. "Cábala, negociación artificiosa" , "maraña, enredo", "trabazón" Lar. "Enchevêtrement, entortillement, embrouillement" H. "Quehaceres, quebraderos de cabeza" A. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos a partir de mediados del s. XIX, aunque aparece ya en el dicc. de Larramendi. Hay katranbilla en Iztueta y Donce ; katramil en G. Mujika, T. Alzaga (Burr 45), Loramendi y en EuskOl (1931, 26); katramila no ambiguo en EG (1955 (1-2), 6), Berrondo y Villasante, y det. en Alzaga y Txillardegi. En DFrec hay 6 ejs. de katramil(a) y 1 de katramail .
Katranbilla itsusi onen bidez sortu zan [...] guda portitz bat. 'Por estos feos quebraderos de cabeza' . Izt C 282. Tertulianok onelako ekuskarien naspilla ta katranbillak agertzeko bakarrik liburu oso bat bete zuan. Donce 11. Au nere burua. Izan ere, egun abetan, etxe ontako katramillakin ez nago ezertarako. Alz EEs 1924, 89. Baña, Pernando, zer esan nai dute orain darabilzkizun sorgin-antzeko katramil oiek? Muj PAm 43. Zeinbat katramil (quebraderos de cabeza), / arraun ta makil! Loram 87. Katramil beltza dabilkigu / aspaldi ontan astoakin. / Berriz ez nai ni ijitoakin / tratoan sarturen. EuskOl 1931, 26. Katramilla bat nun, antxe nintzan leporaño sartuta. EG 1955 (1-2), 6. Doai berezia zizuan eskola-katramilletatik berealako batean bere burua aske ipintzeko. Ib. 6. Eiza salerosteak edo eraman-ekartzeak Agintariei katramillak eta lana emango lizkieke-ta. "Complicaciones y dificultades" . EAEg 5-1-1937, 729. Mozkorra nagoela, [...] iñoiz ez bezin garbiro ikusten ditut nere katramillak. Txill Let 95. Eroak iruditu zaizkit gizonak, eta beren kezkak eta katramillak oro arrigarri. Ib. 128s. Bete egin zitzaion irudimena liburuetako gai aietaz: [...] eta aiñ sarturik itxatxi zitzaion irudimen-barruan, egitazkoa zala iñondik ere uste-ametsezko katramilla ura guzia. "Toda aquella máquina de aquellas soñadas invenciones" . Berron Kijote 32s. Lavieuxville jaunak bazuen katramilarik aski gauzak bere lekuan jartzeko. Vill ( in CatLav XII ). Nola dan erreminta / txarran katramilla. Insausti 187. Aspaldidanikakoa dugu katramila eta saltsa. MEIG VII 29.