Euskararen Gramatika

40.3. Barneko eta kanpoko moduzkoak

40.3a Aipatu dugu goraxeago sailkapen semantikoari jarraituz moduzko perpausen multzoan sartu ohi diren adibideen artean ‘xehetasun eta ñabardura ugari’ aurkituko ditugula. Mendeko perpausen sail guztietan gertatzen da hori, eta moduzkoetan ez besteetan baino gutxiago. Xehetasun eta ñabardura horiek ezaugarri sintaktiko desberdinei loturik joan ohi dira sarritan.

40.3b Adberbioen atalean (§ 22.1.3), esan dugu jokabide sintaktikoari dagokionez bi adberbio mota bereiz daitezkeela: batzuek aditz sintagma modifikatzen dute (zeharo, ondo, honela eta abar), eta horrelakoez ‘barneko adberbioak’ direla esaten da, perpausaren barneko adberbioak; beste batzuk, ordea, perpaus osoari dagozkio (zorionez, tamalez eta abar), perpaus osoa modifikatzen dute, perpausetik kanpora daude, eta ‘kanpoko adberbioak’ direla esan ohi da gramatiketan. Egoera hori aurkitzen dugu moduzko adberbioetan, bai eta moduzko perpausetan ere⁴²⁵. Azter dezagun astiroxeago.

⁴²⁵ Atalaren hasieran esan dugu moduzko perpausak, eta oro har adberbio sintagma guztiak, gehienetan ez direla aditzak eskatutako osagaiak izaten. Baina begira diezaiogun ondorengo adibideari: Joseba ondo/guztiek espero zuten bezala portatu zen. Adibide horretan esan daiteke portatu aditzak nahitaez eskatzen dituela azpimarratutako osagaiak: zentzu handirik ez luke izango Joseba portatu zen bezalako batek; perpaus osatu gabea izango litzateke; edo besterik ezean nolabaiteko ‘ondo portatze’ bat ulertuko genuke azpian —zentzu adierazgarrian—, portatu aditzak ‘nola’ adierazten duen osagai bat behar baitu osagarri modura. Berdin gertatzen da Eskatu zenidan bezala/ondo tratatu nituen gonbidatuak bezalako batean ere: tratatu aditzak eskatutako nahitaezko osagai bat dago hor, eta osagai hori eman daiteke mendeko moduzko perpaus baten bidez edo beste sintagma batzuen bidez. Alde horretatik, aditzaren argumentu izango genituzke.