Euskararen Gramatika

38.1.1. Kausa-ondorioaren adierazpenak

38.1.1a Bat baino gehiago dira gertakarien arteko ‘kausa-ondorio’ erlazioa aditzera ematen duten perpaus motak, edota erlazio hori oinarri dutenak. Kausazko perpausek perpaus nagusiko gertakaria eragin duen kausa seinalatzen dute: Euria egin duelako datoz ibaiak haziak; baldintzazkoak ere (ikus 34. kapitulua) erlazio horren gainean eraikiak izan daitezke, gertakari eragilea hipotesi moduan aurkeztuta: Euria egiten badu, ibaiak haziko dira; kontzesiozkoek (ikus 39. kapitulua) kausa gauzatu dela esan bai, baina hark iradokitzen duen ustezko ondorioa bete ez dela adierazten dute: Euria egin badu ere, ez dira ibaiak hazi; helburuzko perpausek (ikus 37. kapitulua), berriz, aurrera begiratu eta lortu nahi dena seinalatzen dute perpaus nagusiko gertakariaren eragile modura, xedea delarik haren kausa: Errieta egin nien haurrei, isil zitezen; eta ondoriozkoek ere aurrera begiratzen dute, perpaus nagusiko gertakariak eragin duen ondorioa seinalatuz: Halako euri jasa egin zuen, non ibaiak hazita baitzetozen.

38.1.1b Kausa-ondorio erlazioan oinarritzen dira, bada, perpaus horiek guztiak, zein bere modura bada ere. Ikusten den moduan, kausazkoek, baldintzazkoek eta kontzesiozkoek erlazioaren lehen elementuari begiratzen diote, kausari (‘euria egin’), baina baldintzazkoek hura hipotesi moduan aurkeztuz (‘egiten badu’) eta kontzesiozkoek, esan bezala, haren betetzeak iradokitzen duen ondorioa ukatuz (‘euria egin du’, bai, baina…). Helburuzkoek eta ondoriozkoek, berriz, bigarren elementuari begiratzen diote, ondorioari, helburuzkoek hura xede gisa seinalatuz (‘haurrak isiltzea’) eta ondoriozkoek gauzaturiko gertakari moduan aurkeztuz (‘ibaiak haziak etortzea’).