Euskararen Gramatika

22.7.7. Kopuruari eta osotasunari lotutako adberbioak

22.7.7a Baditugu, azkenik, asko ez badira ere, kopuruari eta osotasunari loturiko bestelako adberbio batzuk ere. Horiek aipatzen den gaiari buruzko nolabaiteko hurbilketa adierazteko erabiltzen dira: ia, kasik, abantzu (Iparraldean), doi, ozta, eskas…: Baina aitonak ez du ia ezer jaten (Agirre); Gogoan duzun hura kasik ezin erran, gerla piztu gabe (Hiriart-Urruti); Soinean ordukotz zituen zapatak abantzu hautsiak zituen (Webster); Xahar-xahar bati edo bertzeri kafe bero bat emaiten zitzaion doi-doia, urrunetik ahitua zeren zen etorria, eta beharbada herrestaka (Barbier); Eta zerbait pagatzen badu ozta izango da erdia (J. M. Zabala); Egurrak eskas egin dukeenean hilen da sua (Duvoisin).

Normalean, perpaus hasieran edo perpaus amaieran doaz, besarkadurak perpaus osoa har baitezake, edo sintagma bat, edozein motatakoa: ia bost kilo patata (IS); ozta-ozta goizetik (AdbS); doi-doi goiz osoan (PS); kasik ez dut agurtu ere egin (P). Zer sintagma mota besarkatzen duen, horren hasieran ageri dira, gehienetan. Batzuetan, aldiz, amaieran, betiere besarkatzen duen sintagma amaieran, ez tartean: Ordu erdi bat ozta egin zuen (Kardaberaz); Nik ezagutu ere egiten dut ozta (Uztapide).

22.7.7b Doi-doi horren parekoa da ost-ostean ere, nahiz gutxiago erabilia: Ost-ostean joan nintzen igandean elizaraino (Agirre); […] pitin bat bere tentunera etorri zen, guztiz sendatu ez arren; eta jai egunean, ost-ostean bada ere, joan zen elizaraino (Agirre). Egungo literaturan ez da ia adibiderik ageri.

Sail honetako adberbioak errepikatzen dira, sarritan, indarra emateko edo: doi-doi, ozta-ozta, kasik-kasik…

Ezezkoetan erabiltzen ditugunean badituzte pareko baiezko esamoldeak gutxi-rekin osatuak: Ez nuen ia inor ikusi vs Inor gutxi ikusi nuen. Esanahia dela eta, nolabaiteko maila adierazten du hurran adberbioak ere, aditzarekin ageri dela: Ez dakusazu biziaz etsitu hurran dudala? (Axular).