Euskararen Gramatika

15.2.1. Mugatzailearen beharra

15.2.1a Mugatzaileen saila osatzen duten lehenbiziko multzoa osatzen du artikuluak. Euskal artikulua -a da, artikulu zehaztua alegia. Baina zenbait kasutan, ikusiko dugunez, bat zenbatzailea ere artikulua da (Leizarragak testuinguru berean arkumea bezala eta ardi bat bezala erabiltzen ditu, adibidez), artikulu zehaztugabea. Horien pluralak -ak eta batzuk dira. Bataren eta bestearen balio parekoa horiek astoak dira eta horiek asto batzuk dira perpausetan ikus daiteke. Esaterako, jende asko espero genuen, baina azkenean ikasle batzuk bakarrik etorri dira eta horiek asto batzuk dira perpausetan ageri den batzuk horrek aski balio desberdinak ditu. Lehenbiziko perpausean bakarrik da zenbatzailea, eta ikasle asko, zenbait ikasle… sintagmen parekoa da. Ez, ordea, bigarrenean, hor parean direnak -ak eta batzuk baitira. Horregatik diogu artikuluaren balioa dutela zenbaitetan bat eta batzuk berez zenbatzaile diren hitzek.

Arruntena da izena beti artikuluarekin agertzea. Hori da egoera neutroa, ez-markatua. Baina batzuetan ez du ez artikulurik ez erakuslerik. Segidan jartzen ditugu kasu horiek.

15.2.1b Izen sintagman zenbatzaileren bat azaltzen denean (ikus 16. kapitulua): Gizon askok parte hartu zuen biltzarrean; Ez dakit zergatik egiten duzun horrenbeste lan; Bost liburu irakurri behar dituzue ikastaroan zehar.

Hala ere, kontuan izan zenbatzaile zehaztuak mugatzailearekin elkar daitezkeela: Irakurri ditut bost liburuak.

Kantitatea, neurria, adierazten duten izen sintagmak ere zenbatzailea daramatenez, mugagabeak ditugu: Bost kilo sagar erosteko agindu dit amak; Lau metro oihal beharko duzu soineko hori josteko.