Euskararen Gramatika

11.7. Izenordainak

11.7a Izenordainak kategoria mota bateko hitzak dira, baina gramatikarien artean gogoeta puntua izan da gai hau, ez baita erraza zehaztea zein den kategoria hori. Batetik, pertsona izenen ordaintzat hartu izan dira, baina bestetik berez dira determinatzaileak, esan nahi baita, ez dutela besterik deus determinatzen (artikuluak, adibidez, izena determinatzen du: etxe-a), izenordainak berak baitira determinatzaileak (ni/*nia) (§ 15.2.2a, § 2.7).

11.7b Izenordainak elkarrizketa batean ageri diren pertsonen ordez erabiltzen ditugu (§ 13.1). Pertsona izenordainak, hola deitzen ditugu, diskurtsoan parte hartzen duten pertsonak izendatzeko erabiltzen ditugu, hortaz, eta badute isla zuzena adizki jokatuen morfologian.

11.7c Euskararen historian lau izenordain ageri dira: ni eta hi singularrean, eta gu eta zu pluralean. Hori ongi ikus daiteke aditzaren morfologian. Denboraren indarraz, hi izenordainak leku markatuagoa hartu du (§ 13.3.2), eta zu esanahiz aldatu da, singularraren balioa hartuz; ondorioz, zuek sortu da pluralean, zu izenordainak utzitako tokia betetzeko. Beraz, hau gertatu da: ni/hi (sing.); gu/zu (pl.) → ni/hi/zu (sing.); gu/zuek (pl.).