Euskaltzaindiaren Arauak

urtu, ur(tu), urtzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

urtu, ur(tu), urtzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTU BEHARREAN, URTU BEHARREZ. A punto de derretirse. Onetan egoan gure Mañasitxu, auspez bera, armiñez gaixoa, larritasunik baltzenagaz, urtu bearrean. Ag Kr 208. Nik, ordea, gaixo onek, ori dan ori ikusirik, etxe barnean, negar egiten dut, urtubearrez. Zait Sof 19. Zergatik diardun atergabe eiagoraz urtu bearrean. 'En qué incesante lamento siempre te consumes por Agamenón'. Ib. 16. Barnea zauri, heldu naiz min-minez urtu beharrez. Iratz 100. Negar aundiz, makurtuaz illdakuengana, parka eskatuaz laztantzen zittuan urtu biarrian. Etxba Ibilt 489. Kaxilda, mutillaren errukiz urtu bearrean zegoen. NEtx LBB 143. Burmuinak urtu-bearrean ari ziran entzule bizkor atzarriak. Zait Plat 40. Erraldoiak, begira zegokiola, bihotza urtu-beharrean zuen. MEIG IX 104.

adib: urtu 3 da/du ad. Irud. Jo eta jo, muinak urtu dizkiote. Begira zegokiola, bihotza urtu beharrean zuen. Etxeak saldu, diruak urtu, orain guztiontzat kalte. Euskararen mugak urtzen hasiak ziren aspaldidanik. // garun iz. Buruko muinen multzoa. Ik. burmuin. Garunak behar bezala hazi ez zitzaizkidalako, adimen urriaren jabe naiz. Buruko garunak urtu beharrean dabil, jo eta su gogoetan. Lo gutxi eta asko irakurri, garuna lehortu zitzaion. Garunik gabeko gizona.

urtu beharrean 5: Elkar (“Gu hirurok malkotan urtu beharrean geundela, igogailua goraka hasi zen, gutaz gupidaturik, seguru asko”), Berria (“Berotan urtu beharrean ibili da oñatiarra Qatarren eta Omanen”), EiTB 3 (“Eta dantzan hasten dira pozik, urtu beharrean. Ahotsa jaisten dute”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtu beharrean 8: Asisko Frantzizko 2 (“Espiritua Jainkoagan tinko, gozamenez urtu beharrean zegoen aita santua doinu zoragarri harekin, munduz aldatu zuela pentsatzeraino.”), Aitor Arana 2 (“Bere izeba berriz besarkatu zuen biak kanpai baten ondoan zeudela, negarrez urtu beharrean.”), Karlos Zabala (“Gavard atseginez urtu beharrean egongo zen, usain sendoko gona lizun horien erdian, eta ipurdikoak jotzen ere hasiko zen ezker-eskuin, hurbil-hurbiletik estutu izan balute”), Patxi Zubizarreta (“Negarretan urtu beharrean, hobe huke zerbait egitea erabakiko bahu”), Anjel Lertxundi (“Burmuinak urtu beharrean eta haztamuka”), Pako Aristi (“Urtu beharrean... blai eginda nagok!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urtu sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

'urteko umea'; 'urteko adarra'.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-e+u-.