Jatorrizko forma

ogi, ot-.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'jangaia'. 2 Batez ere Ipar. 'garia' / AS: ogi-zuhaitz Artocarpus communis.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa erantsiz, adieren arabera: (1) ogi-apurra, ogi-azala, ogi-bihotza Ipar., ogi-birrina Bizk., ogi-koskorra, ogi-mamia, ogi-saltzailea, ogi-txigorgailua, ogi txigortua; (2) ogi-irina.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

ogi-zuhaitz.

Forma baten adiera(k)

1 jangaia; 2 (Ipar. batez ere) garia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-APUR (V-gip, G-goi; Urt II 74, Añ; ogi-anpur Añ), O.-PAPUR (G-azp; H; o.-papor SP, s.v. paporra), OTAPUR (Lar H, Mg PAbVoc 236, Izt 72v, Bera), OTTAPUR, TTAPUR, ATAPUR. Ref.: VocZeg 287; Iz ArOñ (apur, ogi-mamiña); Etxba Eib; Elexp Berg. Miga de pan. "Ogi paporra, miette de pain" SP. "Miga del pan, [...] ogi apurra, anpurra" Añ. Lizarraga de Elcano, además de atapur (LE-Ir (309)), emplea otapur sg. el voc. final de BOEanm. Cf. VocNav: "Atapurres de pan, migas de pan y plato de migas cocidas. Aparece en un pedimento a las Cortes de Navarra del año 1817 [Cuenca y Montaña]"; "tapurras, migajas [Aézcoa]"; "tapurres, migajas [Cuenca, Pamplona, Montaña. // Migajas que se echan en la sopa o en el vino [id.]". Jaten dute bederen haurren ogi papurretarik. He Mc 7, 28 (v. infra OGI-PORROSKA). Txakurtxoak ere jaten dituzte beren nagusien maietik erortzen diran ogi apurrak. Ur (G) Mt 15, 27 (BOEanm 1309 ttapur, Samper ottapur, Arriand otapur, Ker, IBk, BiblE ogi-apur). Txakolin-txiztil batzuk eta ogi-apur bi. A BeinB 72. Paparrean geldituriko ogi-apur apurtxo batzuk eskuekaz iñarrosten. Or Tormes 69. [Liburu ontan] ez dago galtzekorik, ez otapurrik; dana da mami, dana da iaki. Ibiñ EG 1954 (5-8), 118. Otapurrak utzi ta ogi osoa iatera euskera iristen ez dan bitartean, galduak gera. EG 1954 (5-8), 126. Ogi-apur ta jaki-ondakiñ billa [ebiltzan oilloak]. Erkiag Arran 121. [Txoriei] ogi-apurrak emanez pasatzen zuan denborarik geiena. Salav 74. v. tbn. VMg 34s. Echve Dev 140. Lard 404. Altuna 24. Ir YKBiz 307. Anab Poli 130. Uzt Sas 69. Ogi-papur: Lg I 201. Sorarrain EG 1954 (5-8), 85. Otapur: Mde HaurB 36

adib.: ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. Ogi puska batzuk jan. Gizajoa, ogi puska baino hobea da. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi bihotza (Ipar.): ogi mamia. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak // papur iz. Apurra. Ogi papurrak. Mahai azpiko papurrak biltzen.

ogi(-)apur 41: Argia 2, Elkar 18, Deia, Berria 12, EiTB 8.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)apur 64: Berria 4 (“Europako Legebiltzarreko buruaren iritziz, palestinarrek esker onekoak izan behar dute: burua makurtu behar dute jaten ematen dietenen aurrean, bestela ez dute-eta ogi apurrik jasoko”), Asisko Frantzizko (“Behin, Frantzisko dohatsua anaiekin mahaian eseria zegoela, bi txoritxo, arra eta emea, etorri ziren; eta ondoren, beren kumeei jaten emateko, egunero etortzen ziren santuaren mahaira ogi-apurrak beren gogara biltzera”), Anjel Lertxundi (“Sorbaldan zeraman xal gerezi-kolorearen ertzak lotu zituen amak katekorratz batez, eta mahaiko ogi-apurrak biltzen hasi zen, nik jarritako trantzetik irteteko”), Elizen arteko Biblia (“Aldi hartan bertan, Habakuk profeta Judean zegoen. Orduantxe, eltzekoa egosi eta ontzi batean ogi-apurrak prestatu berriak zituen, eta sorora zihoan igitariei eramatera”), Jose Morales (“Zorua ogi-apurrez beterik zegoen, eta tabako-errautsa ageri zen zamauan barreiaturik”), Lopez de Arana (“Platera ogi-apur batez garbitu ondoren zotz bat hartu eta alde egin zuen”)…; ogi(-)papur 21: Anton Garikano, Xabier Montoia, Anjle Lertxundi, Jon Alonso, Alberto Barandiaran, Pako Aristi, Gotzon Garate, Mikel Hernandez Abaitua, Itziar Otegi, Fernando Rey, Julen Gabiria, Harkaitz Cano, Patziku Perurena, Monika Etxebarria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ogi(-)birrin aztertzean azpisarrera gisa jasotzeko proposatua.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-apur.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, ogi sarreran.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa ogi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi eta apur sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Forma arautuaren azalpenaz oharra

formatuz aldatzeko eskatuz, eta arrail 2 sarreran eskaintzeko, adib. gisa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-AZAL (V-gip, G-goi, S; Volt 68), O.-AXAL (L, BN, S; Ht VocGr 344, Lecl, H (s.v. ogia)), OTAZAL (L, BN, S; Mg PAbVoc 236, Izt 72v). Ref.: Lh (ogi-axal, otazal); Iz ArOñ (ogi-mamiña); Etxba Eib; Arin AEF 1980, 65; Elexp Berg. Corteza del pan. "Berakatz sopendako, ogi-azalak" Etxba Eib. "Ogi-azala gazuretan beratu, eta arekin lotu. Odola tiatzen do (G-goi)" Arin AEF 1980, 65. "Ogi-azalak ez ei dau gizentzen" Elexp Berg. Pette xikiro maithena, / ogi-axal batengatik / hirian bazarraitana. "Un peu de pain". Gy 253. Emotzu ogi axalak xiorturik. ECocin 14. Ogi axala mehe pikatua. Ib. 3. Abek ez dira galletak, abek dira ogi azalak. Iraola 46. Berela asi ziren ogiazalari ozkaka. Or Mi 89. Oilo-salda, ogi-axal gogorño batzuekin. JE Ber 35. Labean astiro erregorritzen dan ogi-azalaren antzera. TAg Uzt 191. Umeak ogi-azala eskatzen dutenean esan ohi da. In EZBB I 54. v. tbn. Jnn SBi 366. Const 20

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ogi azal : EuskHizt (adibide gisa, azal eta ogi hitz-sarreretan), Casve EF (ogiazal); Lh DBF (ogiazal); PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, DRA.

adib.: ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen.

ogi azal 2, Berria (“Baina... kaloria gutxiago ez badu ere, ogi azala edo ogi xigortua jatea, elikagai deshidratatuak direnez, gehiago kostatzen da, listu ugariago jariatu behar baitugu horiek digeritzeko”). // LB: 6, EPG: 5, ETC: 22

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)azal 5: Jose Morales (“Morroiak labana zeukan esku batean, eta ogi-azal bat eta arrain gazitu puska bat bestean, britxkatik zerbait ateratzera joan zen batean handik hartu baitzuen, bidenabar eta egokieraz baliaturik”), Julen Gabiria (“Edozelan ere, ez duzue pentsatu behar koldarra zenik, zeren hurrengo gauean bueltatu egin zen, esku batean ogi-azal bat eta bestean makila bat zuela; baina kotxea alde eginda zegoen, eta ez zuen beste kotxerik ikusi gehiago”), Koro Navarro (“Behartsuen umeak baino ez zituen jada eramaten, eta gutxitan jaten zuen koilarakada bat janari bero, aldiz, ogi azal lehorrekin konformatu behar izaten zuen.”), Juan Garzia (“Larrugorririk bizi izan zen zabortzan, eta ogi azalak, oliba ustelak eta arrain idorraren hezurrak biltzen zituen bere zorroa betetzeko”), Irene Aldasoro (“Ogi-azal eta ogi-pusketa guztiak bilarazi zizkion astearteko ogi-budinerako baliatzeko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: ogiak azala kiskalita zuen: el pan tenía la corteza quemada; Adorez: ogi-azal: iz. corteza de pan, cantero de pan; Labayru: 0.

ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. To, ogi zati bat, eta ez ezak egin zaunkarik. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak. azal 3 iz. Zenbait janariren kanpoko estalkia. Ogi azalak. Urdai azala. Gaztaren azala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Ezabatzekoa da ogi 2 adiera.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-azal.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, ogi sarreran.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa ogi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ogi eta azal sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-BIHI (L, BN, S; Volt 80 (-qu-), Urt IV 416, Ht VocGr 334, Lecl, Dv (s.v. bihi), H; bii AN-5vill, B), OGI-BIGI (B, R; VocB). Ref.: A (ogi-bii, ogi-bigi); Lrq; EAEL 76; Izeta BHizt2. Grano de trigo; trigo. Cf. OGI-META. Tr. Documentado en la tradición septentrional. [Haziaren] buruz lurrak fruktu ekharten du, behin belhar, gero buru, gero ogi bihi bethea buruan. Lç Mc 4, 28 (He, TB, HeH ogi bihi; Dv ogi, BiblE ale). Erein zuen bere landan hazi ona, ogi bihi garbia. Ax 120 (V 79). Ogi-bihi, ogi eta bianda. Urt Gen 45, 23 (Bibl ogi-bihi; Dv bihi, BiblE gari-ale). Ogi bihi bat bakharrik / aski da nere asetzeko. Gy 98. [Harrek] zer kalteak ez dituzte egiten ogi bihian! Dv Dial 33 (Ip ogi bihi; It gari ale, Ur gari garau). Zenbat buru ekhartzen ditu landako ogi bihiak? Dv Lab 39. Bertzen alorrean sartu zira ogi-bihi gordin batzuen jateko. Lf Murtuts 8. Bildüren dü ogi bihia bere bihitegietarat. Ip Mt 3, 12 (TB ogi-bihi; Echn, Leon ogia, He, Dv, SalabBN bihia, Ur, Samper, Hual, Ol, Or, IBk, IBe garia). Ogi bihiaren gaineko xoria duzu hori (L). "Ése vive en grande". A EY III 349. Arnegiko menditik galdu izan dira bi behi: [...]. Biak ogi bihi kolore, biak xintxekin. Herr 12-9-1957, 3. San Frantses egunean ereina den ogi bihia pizu ta nasai etortzen. EZBB II 99. v. tbn. EvS y Leon Io 12, 24. Dass-Eliss GH 1924, 467. Ox 75. Barb Leg 126. JE GH 1933, 123.

adib.: ogi 5 iz. Batez ere Ipar. Garia. Ogia erein, bildu. Ogi jorra. Ogi bihia. Ogi burua: galburua. Ogi irina. Ogi metak. Lur guztiak ogi alor eta mahasti bilakatuak.

ogi(-)bihi 3: Argia (“Erdi Aroan Baiona zen Nafarroako erregeen portuetatik bat eta merkantziak jaisten ziren gabarretan Akamarren, ibai bazterrean oraindik ere miresten ahal den Port Biduze izeneko moilan: Salieseko gatzak ederki kontserbatzen zituen Amikuze oihan komunaletan hazi urde azpiak, ardi eta behi haragiak, arto eta ogi bihiak, baratzekariak, oihalak, baserrietan ekoitzi teilak eta brika gorriak”), Berria (“Maiz bere alabidetik ardiak mugiaraziko dituzte, zeren hastapenean, 5 egun erdi goserik egon ondoan, ez dute bat-batean sobera lurrean den ogi bihirik jan behar”), UEU (“Ezin sinhetsia da bihien kurtsa gehienetan egina dela sekulan ogi bihi bat ez erain ez bildu ez duten gizon batzuez”)

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)bihi 13: Herria 5 (“Ogi-bihia aspalditik aipatua da, janari hornitzaile premiatsuena da”), Jean Baptiste Etxarren 5 (“Behereko bi ziloetatik ogi bihia burrustan ateratzen baitzen, han behar zen beti norbait zakueri kasu egiteko”), Itxaro Borda (“lurrera erortzen den ogi bihia hiltzen ez baldin bada, bakarrik geratzen da; aldiz hiltzen baldin bada, fruitu anitzez burutzen da!”), Janbattitt Dirassar (“Nihauren baitan egin nuen ene arrangura guziekin, ene burua bakartasunak joa eta itoa senditurik ere, ogi bihi metaren gaineko xoria nintzela!”), Elena Touyarou (“Saran, negua bortitza abiatzen zen eta ogi bihiaren salneurria beti goiti ari, baina kezkagarriena Konbentzioak igorri ordezkari baten jitearen abisua izan zen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur oso erabilia da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OGI-BIRRIN Migaja de pan. v. OGI-APUR. * Ogi-birrin bat egozten eban lurrera. EEs 1928, 12. Bere etxeko leioan ipintzen ebazan ogi-birriñak txorientzako. ZArg 1955, 286.

LB: 37 “Eman dizkiot ogi birrinak, berba pare bat eta hazi finak” (Elkar); EPG: 0; ETC: “Pintxoak, Bilboko alkatea eta Bizkaiko diputatua Euskalduna jauregian, eta ogi birrinak batu gura dituen euskaltzale peto andana tartean, aupa, aupa, aupatu nazazue, hemen gaude, zuek ondo?” (Jakin).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: ogi-birrinak: migajas de pan; Adorez: ogi-birrinak / ogi apurrak: migas de pan, restos de pan; Labayru: Ogi-birrinez mahaia bete;

ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. To, ogi zati bat, eta ez ezak egin zaunkarik. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak. birrin iz. Apurra. Ogi birrinak. [ogi] ogi birrindu iz. Ogi gogor birrindua, zenbait jaki prestatzeko, bereziki frijitu aurretik biltzeko, erabiltzen dena. Osagaiak: 800 g betegarri garbi, 4 dl esne-gain, 8 arrautza, olioa, ogi birrindua, gatza. Pasatu arkumea ogi birrindutan, eta arin erregosi zartagin batean.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da eta, horrekin batera, ogi(-)apur eta ogi(-)papur ere jasotzekoak maila berean.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi eta birrin sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-BURU (AN, L, BN, S, R; Urt I 225, Lecl, Dv (s.v. buru), H, VocB). Ref.: A; Lrq; Caro CEEN 1969, 222. a) Espiga de trigo. "Las espigas (ogiburuak) se golpeaban sobre la losa, con un palo" Caro CEEN 1969, 222. Tr. Documentado en autores septentrionales y en Echenique. Bertzeren elgian ogi burien trenkatzen hasi [ziren]. Tt Arima 97. Zazpi ogi buru meharrek iretsi zituzten zazpi ogi buru bihitsu eta betheak. Urt Gen 41, 7 (Dv, Bibl ogi-buru). Ogi buriak phikatiak. SalabBN Mt 12, 1 (tít.). Gose izanez, hasi ziren ogi buru biltzen eta jaten. Dv Mt 12, 1 (He, TB, EvL, HeH, Ip, Echn, Leon ogi-buru; Lç, Hual, Samper buruka, SalabBN buru, Ol, Ker, IBk, IBe, BiblE galburu). Zohituren zaizkote ogi-buru horiak. JE Bur 162. Ogi buru hutsek itho zituzten ogi buru betheak. Zerb IxtS 26. v. tbn. Lg I 245s. Ox 69. Barb Leg 63. Lf Murtuts 12. b) "(L, BN), cierta marca del ganado vacuno bajo el rabo" A. Idiek eta behiek badute gibelean, buztanaren azpiko-aldean, ile izarra deitzen den seinale bat. Seinale hori deitzen dute oraino ogi-burua, zeren azienda batzuetan ogi-buruaren itxura zerbait baduen. Dv Lab 245

adib.: ogi 5 iz. Batez ere Ipar. Garia. Ogia erein, bildu. Ogi jorra. Ogi bihia. Ogi burua: galburua. Ogi irina. Ogi metak. Lur guztiak ogi alor eta mahasti bilakatuak.

Ez dugu aurkitu ogi(-)buru formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi-buru 2: Berria (“Ura eta urretzen ari ziren elgeetarik ebaki eta zazpinaka josi ogi-buruak benedikatu zituen apezak”), Pablo Sastre (“Uzkinazoek uzta-landatik ebatsi ogi-buruak brosta zokotaraino zeramatzaten”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur oso erabilia da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea, adibide azaldua baita.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-IRIN (V-gip ap. Elexp Berg; ogirin G-bet; Bera; ogiin S ap. Lrq). Harina de trigo. "Otil: artzi edo yeiki gabeko ogiriñez egin dan aia erreta" Ol (en el voc. final de la Biblia (ed. 1958)). Borz zaku ogi, sei gaizuru bii, berzealde lau erregu ogi irun (irin). HerVal 242. Eunda berrogeita amar anega ogi-irin obenekotik, eta irureun anega bastoxeagotik. Lard 210. Ogi airisak, ogi xigor bat, altxagarrigabea eta olioz bustia, ophilak, [...]: oro eginen dituzu ogi-irin ederrenetik. Dv Ex 29, 2 (Bibl ogi irin; Ur gari iriñ, Ol, BiblE galirin, Ker gari-urun). Misionestari zerbeit hazkurri gozo eman, ogi irinezko ophil bat egiten diote. Prop 1881, 112. Bi gaitzuru arto irin, ogi irin puxka batekin nahasirik. Etchebarne 26.

adib.: ogi 5 iz. Batez ere Ipar. Garia. Ogia erein, bildu. Ogi jorra. Ogi bihia. Ogi burua: galburua. Ogi irina. Ogi metak. Lur guztiak ogi alor eta mahasti bilakatuak.

Ez dugu aurkitu ogi(-)irin formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi-irin 19: Elizen arteko Biblia 18 (“Hona zenbat elikagai behar zuen Salomonek egunero: ia zazpi tonelada ogi-irin garbi eta hamalau tonelada ogi-irin arrunt;”), Juan Kruz Igerabide (“Amak berehala heltzen zion zartaginari; atera ogi-irina, bizigarriak, eta Idoiak eskatzen zion guztia, eta haur bat bezala aritzen zen, umeak sukaldetara jolasten direnean bezalaxe”).

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

irin 1 iz. Gariaren edo gainerako laboreen alea, eta, bereziki, alearen mamia, ehoz ateratzen den hauts modukoa, janariak prestatzeko erabiltzen dena. Gari irina. Arto irina. Ogi irina: gari irina. [ogi] ogi irin, ogi-irin iz. Gari irina. Ogi irinezko opila.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatu adibidea eta azalpena, lehendik ere jasoa dagoelako azpisarrera gisa ogi sarreran.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-irin.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, ogi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa irin sarreran ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-LANDA. Campo de trigo. Larunbat egun batez, Jesus iragan zen ogi landa batzuetarik. Dv Mt 12, 1 (Leon ogi-landa; He ogipe, TB, Echn ogi, HeH ogi alhor, Ip ogi elge, SalabBN ogi bazter, Hual alor erin, Samper eregin, BiblE gari-soro). Brigant multzo batek, ogi landa osoak, oraino pherde zirelarik phikatu [zituzten]. Elsb Fram 70. Hesi hazkarra [dago] ogi-landaren edo mahastiaren inguruan. Arb Igand 19. Ogi landa eta mahasti zenbeit. JE Bur 83. Ogi-landa edo elge xoragarrien gainera. Barb Piar II 171. Oihantsu zitazken bazterrak, [...] irastortz eta otegiz aberatsago ezinez eta ogi eta arto landaz. Ardoy SFran 32s

ogi landa 1, Berria (“Hirugarren egunean, aldiz, ingurumena doi bat aldatuko da: lehen parte batean mendi idorrak segituz, garia edo ogi landa, eta mahasti lurraldetan iraganen gara, Irunberrira eramaten gaituena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)landa 15: Berria 3 (“Azkenean, ogi-landa zabalek lur-ertza ezabatzen zuten zelaietan arraposki ibiltzea gustatzen zitzaion, mutikoaren hatsa eta berea biak labur hautematen zirela”), Herria (“Pekin-ek aldiz deusez edo gauza guti! Pekin-en alabainan Olinpi-Jokoen kiroldegi nagusia ez da oraino eraikia, aurten ogi landa gisa baliatua da! Eta igerikarientzat beharko den mainutegi edo pizinaren lekuan, irrisa dute egiten...”), Piarres Aintziart 7 (“Ezker, ogi landa berde berdea, astoliliek guneka sistatua”), Xipri Arbelbide 3 (“Nola hesi hazkarra ogi landaren edo mahastiaren inguruan, hala-hala dago gure mintzaia Euskal Herriaren eremuetan”), Itxaro Borda (“Ortzaizeko ogi-landa irekietan dantzari zen haize freskoa susmatu zuen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Badirudi Iparraldean bizirik dagoela eta, horregatik, komeni da azpisarrera bihurtzea eta definitzaile bidez ‘galsoroa’ jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

galsoroa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-MAMI (L, S; SP (s.v. mamia), Ht VocGr 386, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr, H, Foix ap. Lh; ogi-mamin V-gip; Añ). Ref.: Lh; Iz ArOñ, Etxba Eib y Elexp Berg (ogi-mamiña). a) Miga de pan. "Ogi mamia, azalik gabekoa, mie de pain, qui n'a pas de croûte" H (s.v. mamia). "Ogi-mamiña ez dau jan gura txakurrak" Etxba Eib. "Zenbaittek ogi-mamiña jan da azala laga eitten dau" Elexp Berg. Padera batean arno liga ogi mamiz eta hautsarekin ahia eginik. Mong 588. Ogi gustijai azala kendu ta apur-apur egiñik, zorro andi bat betetu eban ogi mamiñez. Otx 137. Tiragoma eskuan dula, dixon-egilleari ogi-mami bildu bat kazkora irauzi nai litxiokek. Ldi IL 17. Ai Maria! Ortzik ez dunak ogi-mamia. (AN-5vill). EZBB I 26. Zuloa egunero / bete ogi-mamiz. Zendoia 35. b) Pan rallado. [Kosteletak] gatz eta biper beltxarekin nahastekatua den ogi mamian itzulika eta fritaraz. ECocin 9. Ogi mamia eltzian; [...] haxixa fritazazu zarthainian, ogi mamia gabe, eta hau gero eman. Ib. 9.

def. ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. Ogi puska batzuk jan. Gizajoa, ogi puska baino hobea da. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi bihotza (Ipar.): ogi mamia. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak.

ogi mami 9: Argia (“Lurra gazitzea ere ez da ona, eta zenbaitek ogi mamiz egindako pilotatxoak gazitzen dituzte”), Elkar (“Ogi mamiaz eta migaz“), Consumer (“Osagai nagusia tomatea izaki, gainerakoak hauek dira, gutxi gorabehera: pepinoa, piper berdea, tipula, olioa, ozpina, ogi mamia, gatza, baratxuria eta, errezeta batzuetan bakarrik, limoi zukua”), Berria 5 (“Ogi mamiak baino kaloria gutxiago al du ogi-xerra xigortuak edo ogi azalak?”), EiTB (“Ogi mami pilotatxoak daude mahaian”). // LB: 40, EPG: 24, ETC: 136

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)mami 24: Berria (“Herenegun oso norgehiagoka gogorra jokatu zuten Urduñan, plazaratutako egurrak ez zirelako ogi mamizkoak”), Itziar Otegi 6 (“Emango al zenidake ogi-mami pixka bat, mesedez, nire konpota amai dezadan?”), Jon Alonso 3 (“Eskua astindu zuenean esne-tanta bat erori zen haragi-metaren gainean, katilu batean ogi-mamia zuelako esnetan blai, oreari gehitzeko.”), Josu Zabaleta 3 (“Ogi-mamien eragina izango da”), Joseba Sarrionandia 2 (“Goiorekin ogi mamiari eta pupitrez aldatzeari buruz hitz egin nahi nuen irteeran, ea zer esaten zuen, baina Goio ezer esan gabe joan zen etxera”), Anjel Lertxundi 3 (“Helbide berera iritsi ziren, nahiz bide desberdinetatik, Dartaieten ogi-mamia eta paper-muturra”), Karlos Zabala (“ogi arraspatuak, fina eta larria, ogiztatzeko ogi mamia, intxaur muskatua, iltzea, piperbeltzak eta beste espeziak paraturik zeuden lerro-lerro”), Jon Maia (“Traste piloarekin zetorren aita, bi kaiola eta ogi mamiz betetako ontzia zekartzan, fariasa ahoan”), Koldo Izagirre (“Ogi mamiaz egindako xake joko zoragarria atera du nonbaitetik Andonik, eta hartan jarduten dute, liburuak ahantzita”), Jokin Urain (“Matxe paperarekin edo ogi mamiarekin eginak izango zirela pentsatu nuen aurrena, baina ez, benetako burezurrak ziren”), Eskarne Mujika (“Orduan, amak bereak jaisten zituen, eta, ogi-mamizko bola bat marruskatuz, marmarka esaten zuen”), Monika Etxebarria (“Senarrak ogi mamia busti du bere saltsan”), Filipe Bidart (“Xake joko bat muntatu nuen, xake taula orrialde batean marraztuz eta piezak ogi mamiz eginik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: ogi-mamiak migas [pan picado y frito]; Adorez: ogi-mamia / ogi-bihotza: miga de pan; Labayru: ogi-mamin/-mami 1 iz. miga, parte interior del pan 2 iz. (pl.) migajas de pan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: adib.: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS: ogi-mamiak / EskolaHE: -

ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. To, ogi zati bat, eta ez ezak egin zaunkarik. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak. mami 1 iz. Ogiaren, fruituen edo aleen barrualdea osatzen duen gai biguna, azalak estaltzen duena. Ogiaren mamia. Fruitu askoren azal saminaren barruan mami gozatsua egon ohi den bezala. Azal asko eta mamirik ez.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso ugaria da eta adibide bat jasotzea egokia litzateke. Bestetik, ogi-bihotz adibidearen definitzailea da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Ezabatzekoa da ogi 2 adiera.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-mami.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, ogi sarreran.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa, ogi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ogi eta mami sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-OPIL (Lcc, Añ, -ph- Urt, Dv A). "Bollo de pan" Lcc. "Adorea liba, [...] ogi ophillak" Urt I 225. "Empanada, (c.) enpanada, ogi opila" Añ. "Galleta o torta de harina de trigo" A. Goizian goizik jaikirik / ogiopilak eginik. In Etxde EG 1956 (7-8), 15 (Balad 40 goiz ophilak). Hauspian ogi ophil poxin ianik, barur egin zian berrogei egunez eta berrogei gauez. Tt Arima 83. Ogi biribil bat, ogi opil olioz (busti) bat. Bibl Ex 29, 23 (Dv ogi xigor, Ur, Ol, Ker, BiblE opil).

ogi-opil 8: DiarioVasco (“Bukaeran, egin berri izango diren ogi-opil goxo-goxoak dastazeko aukera eskeiniko da”), Elkar 3 (“Sua txingar edo ikatz gori bihurtu zenean, sutzarraren gainera eraman nituen, ia erabat estali arte, eta han eduki nituen sutzarrak iraun zuen bitartean; gero txingarrak erratzaz garbitu nituen eta ogi opilak han jarri nituen”), Berria 2 (“Gaizki eta gutxi ematen zieten jaten: ogi opila egun osorako, txokolate puska bat gosaritarako, patataren bat edo besterekin egindako salda bazkaritarako eta dilistak afaritarako”), EiTB (“Finito… azken ogi-opilak eramanda… bufffaalaaaa… leher eginda nago…“), Goiena (“azken urte luzeetan garizuman -Hausterre Egunetik Pazko-domekara arte- ama-aita pontekoek besoetakoari oparitzen dioten ogi opila”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)opil 3: Berria (“Hemen ausarki aurkitzen den gauza bakarra armak dira; errazago da kalaxnikov fusil bat aurkitzea ogi opil bat baino» iritzi zion Egelandek.”), Karlos Linazasoro (“Lapurretan ikusi zutela adierazi zioten erregeri; artzainaren zorrotik eurek sartu zuten ogi-opil bat atera zuten”), Eskarne Mujika (“Kafea eta ogi-opil bat hartzen ditu“).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta egokia izan liteke azpisarrera bihurtzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ogi(-)birrin aztertzean azpisarrera gisa jasotzeko proposatua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi eta papur sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-PUSKA (L, BN, S, R-is; Urt IV 417, Lar, Añ, Hb ap. Lh, H; ogipuske AN-ulz), O.-PUXKA. Ref.: Lh; Iz Ulz (tóri), R 405. a) Pedazo de pan. "Gallofa, mendrugo de pan" Lar. "Zoquete de pan, ogipuska, zatia" Ib. "Mendrugo" Ib. "Pedazo de pan" Lar y Añ. "Tó ogi-púska kau áskaltako" Iz R 405. v. OGI-ZATI. Tr. Documentado sobre todo en autores guipuzcoanos y septentrionales desde mediados del s. XVII; se encuentra tbn. en algunos textos vizcaínos del s. XIX y en Lizarraga de Elcano. Orari bere ganik hastantzeko ogi puskaren emaitea. Ax 411 (V 267). Ogi puska bat arzera baloa bezain oharkabean joan oi da komunio santa arzera. Mb IArg I 81. Nai zenuke oraingo ogi puska bategatik galdu dezadan bizitza guziko ogia? VMg 27. Zazpi saski ogi puskez betheak. TB Mt 15, 37. Ostiyan dago ogi puska bat. CatLlo 72. Pika zatzu ogi puxka ttipi batzu, burran edo urinian fritatzeko. ECocin 4. Hemen ogi puxka bat, han ardit bat eta emaile guzier ezagutza handi bat erakatsiz. Laph 55. Ogi-puska leor beltza. Arr GB 18. Osasunak lagundu ezkero, ez da faltako ogi puska bat... Apaol 110. Ogi puska batentzako irabaziko badu, arrisko artean ibilli bearrik. Alz Ram 31. Bazeukat emen ogi puska tortillakin. Anab Poli 45. Ematen zigun ogi-puska bana eltzean bustita. Salav 19. Arkume-mordo bat bi ogi-pusken erdian jarrita eman zidan. JAzpiroz 208. v. tbn. Ub 87. Ldi IL 49. Or Eus 420. Ol Gen 18, 5. Ogi puska: Arg DevB 126. Cb CatV 73. Cb SIgn 53. LE Prog 124. Mg PAb 92. CatBus 45. Bv AsL 168. Arb Igand 84. JE Bur 62. Ag G 135. Zub 26. JAIraz Bizia 89. Etxde JJ 159. Lab SuEm 169. Ogi puxka: MarIl 114. Lard 440. Barb Leg 66. Bibl Gen 18, 5. Gizajoa, ogi puska baño obea da. Urruz Urz 44. Ogi puska baño obea [zan]. Apaol 31. Oso gizon jatorra zan, eta guretzako ere ogi-puska bezin ona. Salav 21. Baziren Gumersindo Azcárate, Pablo Iglesias eta Salmerón ogi-puskaren irudiak buruz behera ipintzen zituztenak. MIH 368s. Zoquetero, ogipuskazalea" Lar. b) (Un) poco de trigo o trigal. Ogi phuska baten orde, balinbadu mailhar phuska bat, dirutuko du ogia bezain ongi. Dv Lab 89.

def: [s.u. ogi] ogi koskor, ogi-koskor Ogiaren muturra; ogi puska. Ogi-koskor bat eta txokolate pixka bat hartu zuen. // adib.: ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. Ogi puska batzuk jan. Gizajoa, ogi puska baino hobea da. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi bihotza (Ipar.): ogi mamia. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak.

ogi(-)puska 58: Aizu (“Zakurrak, nagusia milikatuz, ogi puska izaten du”), Elkar 17 (“Ogi puska bana hartu eta, osagarri gisa, bikotekideen etorkizun planak mintzagai”), Deia 4 (“Afaltzeko arrautza bakarra zegoen bostentzat, eta lagunak gogoratzen du aitak zapitik ogi puska atera eta anai-arreben artean nola banatu zuen, gorringoan busti zezaten”), Consumer 2 (“Ogi puska horrexek, 25 gramo txokolate esnedunez lagundurik, madalena, croissant eta sobao industrialek baino hiruzpalau aldiz gantz saturatu gutxiago eta azukrearen erdia dauka”), Berria 12 (“Ogi puska eta sardina latarekin igarotzen du goiza ehiza garaian, usoak noiz agertuko zain”), EiTB 15 (“TOMASek ogi puska bat hartu eta saltsatan sartzen du”), Euskaltzaindia 2 (“uk arriak atera eta karobia garbitu, eta ondoan zapoa aurkituko dezu ezpañean ogi puska bat duela, ogi puska kendu eta karobi ondoan utzi ziri baten sartuta, arriaren erretzea zearo burutu arte”), Argia 3 (“Inork ez zigun ogi puska bat ere eskaini”), Erlea (“stilo gordina zuen, nazka eragiten du batzuetan: zakilak, kaka, Francoren garaiko Espainia… eta, aldiz, beti bihozbera da bidean aurrera egiteko ogi puska eskaini diotenekin, atseden egiten lagundu diote¬nekin”), UEU (“aitzitik gasteiztarrek ez zeukaten udal-bihitegirik eta, hortaz, estutasun larriak nozitu zituzten ahora ogi puska bat eraman ahal izateko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)puska 93: Berria (“Garfia ogi-puska huts bihurtu dela egiaztatuko baitugu”), Elizen arteko Biblia 9 (“Emakumea ur bila zihoanean, Eliasek dei egin eta esan zion: - Ekardazu, arren, ogi-puska bat ere”), Marzel Etxehandi 6 (“Gure eguneko ogi puska 350 edo 400 grama, baratzekari xehatuz, garagarrez edo oloz egin nahasketa bat margarina puxka bat astean hiru lau aldiz”), Asisko Frantzizko 6 (“Aitak, limosnako ogi puskak harturik, zaldun eta kapilauei banatu zizkien aurpegi alaiz.”), Lopez de Arana 5 (“Emakumea ogi-puska txiki bat gurinez igurtzitzen ari zen eta, ahoan sartu zuelarik, xuxurlatu zuen”), Josu Zabaleta (“Van Daan andreak ogi puskatxo bat gorde nahi zion bere muttikoari, baina senarrak ez zuen zalantzarik utzi”), Joan Mari Irigoien (“Eta morroiak ekarri ogi puska eta ur txarroa begiztatu nituen, ez zehaztasun osoz, baina bai haien iduriak bereizteko moduan”), Koro Navarro…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, irudizko adiera duenez, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-ZERRA (G-to, L-ain, B, S, R; Lar, Gèze, H, Foix ap. Lh), O.-XERRA (H, A). "Rebanada de pan" Lar (s.v. sierra). "Melada, ogi zerra eztitua" Ib. "Picastote, koipatsua, ogizerra koipean" Ib. "Tranche de pain" Gèze. "Ogi [...] xerra, tranche de pain" H (s.v. xerra). "Ogixerra, rebanadita de pan" A (s.v. xerra). Ogi-zerra eta puskak berekin artuta, lanera itzuli zan. Lard 160. Arbi xoxtorra bi ogi-xerra-tartean estuturik eukon. Or Tormes 27. Ogi zerra eder bat emaiten dio. Barb Leg 131. Amak bi ogi zerraren artean xingar eta arroltze emana data. JEtchep 79. Ogi-zerratxo bana erosteko. Lard 400. Baruraren hausteko ogi-idor-xerra batez. JE Ber 61

adib.: ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. Ogi puska batzuk jan. Gizajoa, ogi puska baino hobea da. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi bihotza (Ipar.): ogi mamia. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak.

ogi(-)xerra 36: Argia 2 (“Ogi xerra zergatik erortzen den beti gurinaren aldetik?”), Elkar 3 (“Beste guztiak kafe eta ogi--xerretan murgilduta zeuden, lantzean behin azkazal puntekin begi makarrak kenduz”), Consumer 18 (“Bi behatz lodi den ogi xerra bat (20 gramo) jan beharrean, bi ogi txigortu har daitezke (15 gramo), eta ez da alde handirik izango ez elikadura-balioan ez kaloriatan (zenbait etxetakoek, dena den, gantz gehiago eduki dezakete)”), Berria 11 (“Zopa hau bi eratara prestatzen da, oro har: a) uretan baratxuriak egosirik, bertan sartzen dira gainerako osagaiak, zopa harmonikoa bilakatu arte; b) ogi xerra meheak baratxuriekin paderan edo kazolan erregosi eta salda edo ura bertan ipintzea”), EiTB 2 (“Ogi xerra pare bat erretzeagatik…!”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)xerra 40: Herria (“Hiztun batek erraten duelarik“ ematen nauzu ogi xerra bat” markak aldatuak ditu gorago, aipatu lehen filtroa iraganik eta gainera, badaki gauza batetaz ari dela gogoan baitu“ nau” horren ondoan“ nauzkitzu”), Eneko Bidegain 5 (“Bordeletik abiatzean, soldaduek ogi xerra bana eman zieten preso guziei”), Pablo Sastre 4 (“Trukean aritzen zirenek, berriz, zoritxarreko tipulaxka bategatik bi ogi xerra eskatzen zituzten, eta bezperako patata azalez beteriko platerkada batengatik, afariko zoparen erdia”), Itziar Otegi 3 (“Aurrena sutan txigortu beharko lirateke, eta gero ogi-xerra gainean zabaldu.”), Karlos Zabala (“Lasai zegoen, ogi xerrak jaten zituen, irribarre egiten zien emakume guztiei.”), Monika Etxebarria 3 (“Segundo batean isilik gelditu da, bere idi gisatuaren erdia eta ogi xerra oso bat garbiro eta atzerabiderik gabe desagerrarazteko denbora”), Oskar Arana 3 (“Hara, Lucy, laranja-ura, ogi-xerra txigortuak eta arrautzak.”), Urtzi Urrutikoetxea 2 (“Orduan platera eta koilara itzuli eta trukean ogi-xerra lodia jaso dut”), Jokin Urain 2 (“Eta kafesnetan bustita jaten genituen madalenak, edo gaztanbera eta mermeladaz ondo osatuta jaten genituen ogi xerrak”), Fernando Rey 2 (“Eseri, ogi-xerra xigortu bat hartu eta jaten hasi nintzen, baina ez nengoen goseak”), Eskarne Mujika 2 (“Bere ogi-xerraren edo pastelaren erdia ematen zidan”), Ramuntxo Etxeberri (“Mesedez... - ihardetsi zion bere aitak ogi xerra bati kafesnezko pizinatxoan bainua emanez –“), Antton Olano, Aitor Arana, Matias Mujika, Unai Iturriaga…; ogi(-)zerra 10: Joxemari Urteaga 4 (“Ogi-zerra xigortu bi gurinaz igurtzi ondoren, kafea atera zuen kikarara.”), Elena Touyarou 2 (“Ontzitara bat esne beroarazi zion, bezperako ogi zerra zenbait xigortu eta arteki xafla frijitu berriak amultsuki hedatu ogi zerren gainean.”), Xabier Montoia (“Gurina ogi zerran hedatu, likido uherrean busti eta, ohartu baino lehen, fini oro.”), Antton Olano (“Eta jan! - olioz eta urdaiazpikoz hornitutako ogi zerra txigortu bat eskuratzen dio”), Felipe Juaristi (“Gureak egin du, dena galdu dugu", baina ez horregatik kentzen dio begia Liba alaba zaharrenari, neska zintzo eta gozoa, ez diezaion inori eman eskukada bat baba edo ogi zerra bat”), Irene Aldasoro (“Aspaldi ez zela, berak egun bat ohean igaro behar izan zuenean, aitak mamu istorio bat irakurri zion eta ogi-zerra txigortuak egin zizkion sutan”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur oso erabilia da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea, baina ogi(-)xerra forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OGI-ZOPA Sopa de pan. * Ogi-zopa. Zopa guzietarik xinplena eta errexena. ECocin 3. Goizean bi ogi-zopa, / nolatan zuri ez opa? Zendoia 156.

LB: 0, EPG: 5, ETC: 33

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. To, ogi zati bat, eta ez ezak egin zaunkarik. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak.zopa 1 iz. Ogi puskak edo jaki zatiak egosi diren salda. Ogi zopa. Oilo zopa, eltzekoa eta arrautzopila. Oso goxoa dago arrain zopa. Zopa ontzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, bi adiera bereiziz: 1 ogiz egindako zopa ; 2 ogi-zatia, likido batean bustitzen dena. Ezabatzekoa da ogi 2 adiera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ogi eta zopa sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-ARDO (G ap. A; o.-ardao V ap. A), O.-MAHATSARNO. a) Pan y vino. "Ligera refacción, comida ligera de funerales" A. Kolazionian hartzen ahal dugula barura hautse gabe ogi mahatzarno, eta bi frutu suertetarik. Tt Arima 59. [Jaunaren gorputza ta odola] ogi-ardo ainzur-itxuran. Mb IArg I 388. Ogi-ardoak itzulten eta aldatzen dira Jesu-Kristoren gorputzera ta odolera. Ub 202. Eskiniten dituz mez-emolleak ogi-ardaoak bere izenean. Añ EL2 111. Baldin bagagoz, / ogi ardaoz / gertaurik urdai ta babaz, / [...]. AB AmaE 368. Neu ikustera datorren gizona, [...] ogi-ardao puska bat ez emotiarren kanpora jaurtiko ete dogu ba? A Ezale 1897, 163b. Ogi-ardaoa, beste zer edo zertxogaz, alkarregaz artu oi izaten dabe. A EY II 57. b) "Cerealis liquor, [...] ogi ardoa, ogi arnoa" Urt IV 416.

ogi-ardo 2: Karmel (“Kristo beti dago presente Eukaristiako ogi-ardoen antzirudipean”), Elkar (“Elizkizun baten antza zuen hark, sagaratzearen une magikoa, ogi-ardoak jainkoaren haragi-odol bihurtzen zirenekoa”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi-ardo 4: Asisko Frantzizko 2 (“Mandatua betez, heldu zen goardianoa haiek zeuden tokira, ogi-ardoak eskaini zizkien eta San Frantziskok agindu ziona egin eta esan zuen”), Elizen arteko Biblia 2 (“Une hartan, Melkisedek Xalemgo erregeak ogi-ardoak atera zituen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lexikalizatua da, eta egokia da azpisarrera bihurtzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'ogi-saltzailea'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-dun 'banatzailea, saltzailea'.

Erabileremu dialektala

Bizk. (forma bizi-erabilia da hor).

Forma baten adiera(k)

ogi-banatzailea.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. Mustela nivalis. Sin. erbinude.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 iz. 'gari-uzta; gari-kopurua'. 2 Ipar. adlag. 'gari bila; ogi bila': ogiketa joan dira.

Forma baten adiera(k)

1 gari bila; ogi bila; 2 gari-uzta; gari-kopurua.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Txostenaren laburpena

B-G dira denak (eta EB); ez da otarte formarik aurkitu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ogiarteko 1 (Etxde JJ: "Egun guzian eztut ogiarteko bat besterik jan eta gose naiz, ekin zion"); ogibitxarteko 1 (SM Zirik): "Ta nik ogibitxartekua kobrau biarrian ogia bakarrik kobrau").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

otarteko 10 (U. Larramendi, J.C. Hernandez, I. Mendiguren, J.A. Arrieta, J. Ormazabal, J.M. Suraso, K. Muniain: "otarteko asti" 2); ogiarteko 1 (J. Arkotxa); ogitarteko 6 (E.J. Hezkuntza Saila, HABE, J.M. Sarasola, K. Navarro, A. Ugidos, J. Hazabal); ogibitarte 1 (I. Salbidegoitia); ogi-bitarteko 1 (Karmel 1971).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ogibitarte : AB38 1; ogibitarteko : DFrec 1, HiztEn, LurE ("ogibitarteko edo ogitarteko"); ogitarte : AB38 1; ogitarteko : AB38 1, AB50 3, Euskalterm 11; otarteko : AB38 4, HiztEn-LurE ('ogibitarteko' gisa definituz).

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Idazkera egokia eskaintzen du, ez baitagokio behialako hots-legea

berria izanik, ezin era daiteke ot- fosilduaren gain.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ogitegi 1, SM Zirik ("Kapelaneko ogitegian, sartu zan bezero bat"). // Ik. ap. DRA, Etxeberria Deboziozko ("Ditxarik asko izango da guretzat, aren sukaldeko serbitzariak izatia, edo aren okiñak bere ogitegian").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ogitegi : AB50 1, HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ogitegi : EuskHizt (G. er.), HiruMila, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 7. gaia; 17 lek. (B 11 / G 6).

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

1 'okindegia'. 2 'gari-biltegia'.

Euskaltzaindiaren Arauak

'garitsua'.

Forma baten adiera(k)

garitsua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

gari-kopurua.