Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

beste gabe(rik).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTE BAT ARTE. Hasta otra (fórmula de despedida). Protxu on, protxu on eta beste bat arte. Zab Gabon 30. Oraiñ beste bat arte, / Juan Jose, ariyo. AzpPr 58. Beste bat arte, bagoaz orain zure limosna onarekin. Ib. 44. Orain banua, beste bat arte, / adios tabernariya. Tx B III 71. Ondo da. (Atzera juanaz). Beste bat arte. Alz Burr 18. Beno, beste bat arte. MEIG IX 92.

adib: agur 1 interj. Norbaiti, ikustean edo eskutitz baten hasieran, eta bereziki harengandik urruntzean edo eskutitz baten bukaeran, esaten zaion hitza. Ik. kaixo; adio. Entzuleok, agur! Agur, edo Jainkoa dela zurekin. Agur, jauna. Agur Maria, dohain eta grazia guztiez betea. Eta gur egiten zioten, ziotela: agur juduen erregea! Agur denoi, beste bat arte. Agur, Ama; banoa, baina ez betiko.

beste bat arte 58: Deia 2, Berria 3, EiTB 51, Argia, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beste bat arte : Herria, Berria 2, Migel Angel Mintegi 2, Antton Olano, Iban Zaldua, Patxi Iturritegi, Josu Landa, Hasier Etxeberria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da gero arte, bihar arte, hurren arte bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTE BATEAN. "Beste baten, en otra ocasión" Elexp Berg. Beste batean, garia garbitu, ta Nagusiari berea alde batera Santuak eman zion. Cb Eg III 337. Nosbait, zelan azoteetan dabeen; beste baten, zelan kurutzia lepuan dabela. fB Ic I 76. Beste batean Jainkoari otoitz egitera zijoazela, San Pablok ikusi zuen neskatx bat ondoren zerraikiena. Lard 512. Beste batean zu baño azixeagoko seme bat hill zan. Arr GB 82. Bazetorren beste batean eskolatik. Aran SIgn 52. Txiboak beste baten deitu zidan txio. AB AmaE 404. Orain ez degu astirik orretarako... Beste batean izango da. Apaol 42. Meza bat galdu dodala, eta beste baten gogo bagarik egon nazala denpora askoan. Itz Azald 144. Gaur ez, beste baten eztiñot baña, gaur ez! Ag Kr 178. Beste batean berriz eliz-gizon batek zillarrezko diru bat eskañi zion. Goñi 75. Beste batean polikiago / jokauko dute akaso. EusJok 60. Beste batian asitzerako / kontuak obeto atera. Tx B I 226. Beste batean, Malagan zirala, gabean ontziratu-bearra izan zuan opizialak. Anab Poli 47. Beste baten txapela oñean eta zapatea buruan ebala urten eban kalera. Bilbao IpuiB 144. Kostako jakon beste baten olakorik egitea! Ib. 202. Alabaina, au beste batean ikuskatuko dugu. Zait Plat 140. v. tbn. AB AmaE 268. Bv AsL 169. Sor AuOst 100. Moc Damu 16. JanEd II 88. Muj PAm 50. Beste baten: Echta Jos 70.

adib: arraietan interj. arraioetan-en leungarria. Kostako zitzaion beste batean horrelakorik egitea, bai, arraietan! Ez da atsegina izango, arraietan, eguerdiko beropean gaurko igitai-jarduna! [s.u. arraie]. // beste1 3 (Dagokion izena ezabaturik). Beste hori ere garestia da. Bi anaia zituen; bata atzerrira joan zen eta bestea hil egin zen. Liburu bat eta beste bat. Bata eta bestea. Batetik eta bestetik. Besteari emateko. Eta horrelaxe, aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika. Bi ekarri zituen; besteak etxean utzi zituen. Beste batean. Besteak ez bezalakoa. // zergatik 2 (Zehar-galderetan). Ez dakit zergatik hain indar bortitza egozten zaion biribiltasunari. Ea zergatik dioen dioena. Bilbok kultura gaietan ez duelako berez zegokion lekurik hartu; zergatik, beste batean aztertu beharko. Nola eta zergatik ez dakiela. Hona zergatik.

beste batean : Aizu 6, Deia 12, Elhuyar 11, Elkar 4, Consumer 41, Berria 161, EiTB 335, Euskaltzaindia 2, Gipuzkoako batzar nagusiak, Jakin 12, Karmel, Argia 38, Laneki 10, Erlea 7, DiarioVasco 15.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beste batean 346: Berria, Herria, Asisko Frantzizko, Migel Angel Mintegi, Txillardegi, Urtzi Urrutikoetxea, Patxi Zubizarreta, Juan Garzia, Ibon Uribarri, Edorta Jimenez, Anton Garikano, Xabier Kintana, Koro Navarro…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

beste oilar batek kukurruku jo aztertzean, hau ere sartzea proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa kuku eta jo sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: adib. / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adibide azaldua azpisarrera bihurtzekoa da. Eta lehendik dagoen azalpena (“geroko bizitzaren egoitza”) definizio egin, baina aurretik “Erlijio batzuetan” gehituz.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, mundu sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mundu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTE MUNDUKO. a) Extraordinario. (No se incluyen los ejs. triviales de 'del otro mundo'). Cf. BESTE MUNDUKO GAUZA. Gelditzen badira alargun, umeak aberats uzteagatik edo beste munduko motiboren bategatik, izan litezke munduan laudatuak. AA III 397. Euskeratzea etzait beste munduko lana izan. Or Mi VI (v. tbn. TAg Uzt 11s ez du beste munduko lanik nekazaritzan). Diru aren bitartez igaroriko urtebetetze-eguna, ez ete eban gero "beste mundukoa" izan? Bilbao IpuiB 97. Nekerik izan [dut] Berjili euskeratzen, baiñan ez beste mundukorik. Ibiñ Virgil 25. Etzala beste munduko gauza tasis bat artzea. TxGarm BordaB 140. Haren laguntza ez da beste mundukoa, egia, baina nola eska gehiagorik? MEIG IX 95. v. tbn. Lab SuEm 195. b) (Uso sust.). Ser, espíritu del otro mundo. Ain joian zurbildurik eze uste eban sazerdotiak zala beste mundukoren bat. Ur MarIl 66. [Aski da] ook leku artan errezatzen ekustea, an beste mundukoren bat badela sinisteko. Goñi 100. Alaxe [illunbetan] geuden gu beste mundukoen ariora (arabera). Or QA 59. Zer izan zitezkean, mamu-itzalak ez-ezik edo beste munduko norbaitzu? "Gente del otro mundo". Berron Kijote 193. v. tbn. Kk Ab II 44. Alzola Atalak 59.

adib: segurtatu, segurta, segurtatzen 3 du ad. Zerbait segurki egiaztatu; seguru eduki. Ik. ziurtatu. Hiru aldiz ihardetsi zuen ez zuela ezagutzen, eta zinez eta arneguz, gauza bera segurtatu zuen. Segurtatu zuenean haien otoitzak entzunak izango zirela. Gure hizkuntzak bere tokia aurkitu behar du hizkuntzen artean: handikeriazko menturarik gabe iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia. Beste munduko zoriona segurtatua dukezula. Gerokoa segurtatzeko ni ere Ameriketara noa. || Bortiztu eta segurtatuko zituela grazian.

beste munduko 132: Deia 4, Consumer, Berria 59, EiTB 28, Jakin 6, Argia 11, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beste munduko 65: Berria, Herria, Piarres Xarriton, Asisko Frantzizko, Koldo Biguri, Ana Urkiza, Jon Arretxe, Alberto Ladron Arana, Patziku Perurena, Pako Aristi, Anjel Lertxundi…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da, nagusiki ezezko esaldietan erabiltzen dela adieraziz. Horrez gain, beste mundu adibide azaldua azpisarrera bihurtzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mundu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTE MUNDUKO GAUZA. Cosa del otro mundo, extraordinario, misterioso. v. BESTE MUNDUKO. Galde bekie zer esan nai duan Santuen komunioak, bekatuen barkazioak, [...] eta usteko due beste munduko gauza errebesen batzuek galdetzen zaiztela. AA III 590. Geijago zirudijan amesetako begitazinoe edo beste munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 239. Beste munduko gauzik gertatu ezin ditekeala buruan sartua [daukate]. Goñi 82 (ref. a los milagros). Masabiellen ez dakit zer beste munduko gauzak ikusten zituztela. Ib. 79. Beste munduko gauza al-zan ontziburu ikasi arekin itxasoa [zearkatzea?]. TAg Uzt 116. Honako film hau ez duzue inondik beste munduko gauza. MEIG I 149. v. tbn. Bilbao IpuiB 53. NEtx Antz 75. (Con bat). Bildurtu egin nintzan, beste munduetako gauza bat ikusi baneu legez. Ag AL 39.

beste munduko gauza 10: Berria 5, EiTB 4, Jakin.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beste munduko gauza 11: Berria 2, Jon Arretxe, Joxean Agirre, Koldo Biguri, Irene Aldasoro, Pello Salaburu, Fernando Rey, Janbattitt Dirassar, Alberto Ladron Arana, Joxerra Garzia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa ezezko perpausetan erabiltzen dela ohartaraziz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mundu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: KUKURRUKU JO --- v. KUKUAK JO. * Ekarri dezu zuk etxera erraiñ aberatsa eta guri ez bezelako. kukurruku jotzen dizu ollarrak. Zab Gabon 27. Etxeparek [...] ipini zuen besteren hura, [...] entzun izan bagendu, beste oilar batek joko liguke orain kukurruku. MIH 289.

LB: 123; EPG: 40.

kukurruku jo Kukurruku egin. Oilarrak kukurruku jo du. Gure etxean, kukurruku oilarrak jo beharrean, oiloak jotzen du. || Hura entzun izan bagenu, beste oilar batek joko liguke orain kukurruku: hura entzun izan bagenu, egoera hobean izango ginateke orain

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa beste oilar batek kukurruku jo forman. Horrekin batera beste kuku batek jo esapidea ere jasotzekoa da (kuku sarreran).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

beste, adina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTEETAN . (Las) otras veces. Tr. Poco usado al Norte. v. BESTETAN. Askotan jentil beren gorputzean sartu ta noizbait uzten ditu su ta gar egiñak [...]; besteetan otzez ta ikaraz galduak; besteetan miñez ta oñazez beteak. Mb IArg I 288. Batzuetan lurra arrailatu du gaixtaginen bizirik iresteko, bertzeetan itsasoan hondatu ditu bere etsaiak hekien desegiteko. Brtc 148. Mun egidazube eskuban besteetan legez. Mg PAb 93. Batzuetan Jesus onaren, besteetan Birjiña txit Santaren aurrera. AA III 583. Beste gauzatarako ez nintzanean prestu, eta oean besteetan baño astiroago egon bear izaten nebanean. Zav Fab RIEV 1907, 91. Askotan ikusten ditut irteten erreka eta ibaietatik, besteetan lur bustitik, geiagotan eta geiago oraindik itsasotik. "Otras veces". It Dial 108 (Ur beste batzubetan, Dv bertze aldi batzuz, Ip bestaldian). Aurrak amabi urte zituenean, besteetan bezala, joan ziran. Lard 370. Batzuetan amodioz eta mainaka, bertzeetan larderia erakutsiz eta ikhara emanez, zuganatu nahi. Dv LEd 134. Zer garaitan jeikitzen da bestietan? Sor Bar 20. Malentxoganako maitetasun berria, batzuetan, anima barruan erne ta narotutako lilia bezela zan, usai gozoz bakarrik kordea kentzen zion lilia bezela; mamorro bat zirudian bestietan. Ag G 141. Sorgiñ atsoak batzutan beso gorriok zerura yaso, ta besteetan lurrera yalki. Or Mi 80. Zerurik goreneraño altxatzen nauzu batzuetan, eta ifernurik izugarrieneraño egozten besteetan. Txill Let 37. Urte batean egin genduan besteetan bezela, gozatu bat artuta. BBarand 51. Hizkuntza bizia hitz berrien premian da beti: bere baitarik sortzen ditu batzuetan, besterengandik hartu besteetan. MIH 109. v. tbn. Cb EBO 53. Ud 121. Iraola 43. Goñi 119. Ldi UO 26. TAg Uzt 162. Insausti 37.

adib: agerira adb. Argitara, begien aurrera. Agindu honetan galarazten zaigu, isilean edukitzeko esan digutena agerira ateratzea. Batzuetan azpikoa agerira ekarriz, eta besteetan agerikoa azpira eramanez.

besteetan 841: Aizu 18, ElCorreo 4, Deia 22, Elhuyar 42, Elkar, Consumer 59, HABE 4, Berria 434, EiTB 47, Euskaltzaindia 5, Jakin 26, Karmel 9, Argia 97, Erlea 4, DiarioVasco 62.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besteetan 443: Herria, Berria, Pello Zabala, Felipe Juaristi, Ibon Uribarri, Imanol Unzurrunzaga, Joan Mari Irigoien, Koldo Zuazo, Iñaki Iñurrieta, Joseba Sarrionandia, Andoni Egaña…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da, batzuetan bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk.: zuk besteko indarra badu honek.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"zuk besteko indarra badu honek"

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'bestenaz'. 2 'gisa diferentean'. 3 'bestalde, gainera' / AS: bestelako.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bestela baitakoan, bestela bezala .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

bestelako

Forma baten adiera(k)

1 'bestenaz'; 2. 'aliter'; 3 'bestalde, gainera'

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bestela sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bestela sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Gip.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

BESTELA ESAN Dicho de otra forma. * Beste eredurik ez baldin badakar, ez du, ene ustez, mintzatzeko eskubiderik. Bestela esan, [...] bere kontzientzian eraman behar duen harrak ixil-eraziko du. MIH 223. Euskara batuak, izkribuzko batasunaren bitartez, juduentzat adina jentilentzat egina behar du izan; bestela esan, aitzinazaleentzat adina atzerazaleentzat. Ib. 124. Ez zuen, bestela esan, XVII, mendeko iraultzaren berri gehiegirik jaso. MEIG VI 108.

LB: “Bestela esan, AEB eta aliatuei interesatzen zaie Karzairen gobernua indartzea talibanak suntsitzeko, eta ez Irakeko bezalako gerra bat, Vietnam dakarrena gogora” (Argia), “Bestela esan, izpiritua erdeinatzeak ez gaitu egiten naturalak eta jatorrak, arloteak baizik” (Elkar); EPG: Lourdes Oñederra (“Gogoan izan behar da kontsonante hasperendunen fonemikotasunak (bestela esan, erabilera linguistikoak) neurri handi batean baldintza dezakeela AAUaren ondorioa nabarmentzea”), “Bestela esan, Oles aro hark gure egungo Orentzero hau nortu (pertsonifikatu) izana?” (Patziku Perurena); ETC: “Bestela esan, bereizkuntza-tarte bat sortzen du horrek berdinen taldean, mezuak jasotzeko eta sinboloak interpretatzeko, kontsumo-ohiturak eta modak berenganatzeko garaian, helduekin eta beste talde batzuekin erkatuz gero” (EHU)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

esan1 2 du ad. (Esapideetan). Hitzik esan gabe. Egia esan, ez nuen delako liburua gogoko. Oraingoz, egia esan, ez zait iruditzen batasuna irispidean dagoenik. Horrela, ez goaz inora; errekara goaz, hobeki esan. Hemen ezer ez; hobeki esan, Jainkoaren bakea. Bestela esan, batak ez daude besteen ondoan jartzeko neurrian. 1922an euskaltzaletu nintzen, nolabait esan. Azkenean, nork esan, inor baino berritsuago azaldu zaigu. Nork esan, itsasotik hiru mila metrora, horrenbeste ur? Hutsune horiek, ordea, esan bezala, aise bete ditzake lanak. Lehen esan bezala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarera gisa jasotzekoa da lehendik azpisarrera diren hobeki esan, hobeto esan formen parekoa denez.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bestela eta esan sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

bestela esan forma aztertzean proposatua, parekoa denez.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bestela eta esan sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

bestela esan forma aztertzean proposatua, parekoa denez.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bestela eta esan sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

bestelakotu, bestelako(tu), bestelakotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestelakotu, bestelako(tu), bestelakotzen

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kotu/-katu

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. bestela / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

lok.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

bestela.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

lok.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

bestela.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: bestengusina ‘prima segunda’: Urt Gram.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago forma hau hiztegi batuan jaso beharrik (aski baitira lehengusu txiki eta bigarren lehengusu / bigarren lehengusina adierazleak).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bestengusu (V-gip, G-azp, AN-gip-5vill; Lar), bestelengusu (V, G), bertzengusu, berzergusu, bertze ergusu (B). Ref.: A (bestelengusu, bertze ergusina); Iz IzG; Gte Erd 211; Izeta BHizt2 (bertze ergusu). Primo segundo. v. bestenkusi, LEHENGUSU TXIKI. Cf. herengusu. Ibirikun dá Patrono San Juan Bautista, Kristoren berzergusu, emakumeetaik jaiodiren sanduen andiéna. LE Bail 225. Aidetasun au iristen da laugarren mallaraño, eta emendik eziñ ezkondu ditezke elkarrekin senideak, lengusu, bestengusu eta erengusuak. AA I 560. Bada denpora gitxiren epean agertu zan beraren bestengusu D. Gaspar Jauregikoa. Izt C 505. Sarjentoa, Falconeren bestengusu zan. NEtx Antz 139. "Aquello que se dice cuando se pierde la amistad con alguien. Leen anai ta orai bertze ergusu" Izeta BHizt2.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

bestengusu 1, Argia (“ Geroxeago irekitzen ditu bere bestengusuak zihaurriak (Sambucus ebulus)”); bestengusina 1, Argia (“eguzki ihintza eta haren bestengusinak”); bestelehengusu 1, Argia (“Ordu txarrean aitatu nion duela bi urte bestelehengusuari birraitatxi Leocadio Etxebarriren Txileko historia”). Ez dugu aurkitu bertzengusu eta bertzengusina formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bestengusu 1, Xabier Mendiguren Elizegi (“Ez amaren aldetik ez aitaren aldetik ez zegoen gurean moja, fraide edo apaizik, amonaren herengusu edo bestengusu moja bat izan ezik; aitaren aldeko familian jaiera gehixeago zuten eliz kontuetarako, baina aitak berak oso gutxi, zaleago zen fraideen gainean gaizki esaka aritzeko, jardun horiek amaren gustukoak ez baziren ere; ama lotuago zegoen elizara, baina hori, beregan, jasotako tradizioen transmisioa ze”); bestengusina 1, Jose Morales (“ezkon-ahizpak: Maria Gavrilovna, Aleksandra Gavrilovna eta Adelgeida Gavrilovna; Fiodor Fiodorovitx Perekroiev-en etxean, Riazan-go probintzian; Frola Vasilievitx Pobiedonosni-ren etxean, Penza-ko probintzian, eta haren anaia Piotr Vasilievitx-enean, zeinak berekin baitzituen ezkon-arreba Katerina Mikhailovna eta ezkon-arrebaren bestengusinak (Rosa Fiodorovna eta Emilia Fiodorovna)”). Ez dugu aurkitu bertzengusu eta bertzengusina formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Iritzi-emaileen oharrak ezagutu behar dira

bizirik da inon?

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago forma hau hiztegi batuan jaso beharrik (aski baita lehengusu txiki adierazlea; cf. supra bestelehengusu).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk. 'bestela'.

Erabileremu dialektala

batez ere Bizk.

Forma baten adiera(k)

'bestela'

OEHko datuak [laburduren azalpena]

besterako 4 aldiz ageri da, adnom. gisa behin (Aran SIgn: "Baña Jainkoak nunbait ala naita, etziraden arkitu, eta ordañez beste bi guztiz besterakoak eraman ziozkaten"), guretzat esplikagaitza den erabileran (Or Aitork: "Besterik ezagu eztuna, bera besterako izanik, egin zuten orduko aldakor guzien gaiñ dan Zure doaiez, aldiunerik gabe, artara eraikia izan ez balitz Zuk deituz: bedi argia, ta sortu zan argia" #mdash# quae non novit aliud, cum esset ipsa aliud); eta destinatiboan (a.g.er.) bitan (Aran SIgn: "Arren, gizonak, egiñ alegiñ Igo dezagun zerura: Ara igotzeko, ta ez besterako Jaio giñaden mundura"; Bilbao IpuiB: "Baiña lapur lotsabako bat besterik ezala agertuteko, ez besterako"). Ik. OEH argitaratuan -z besterako 1 (Arr Bearg).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3 ager.tatik 2 adnom. dira (F. Urkia: "Kaikuaren ordezko besterako ontzia"; J. Arostegi: "Batekoz besterakoa da. Odola irakiten dauka gazteak; berez da Iraultzaille") eta bestea erabakigaitza (Zink Crit: "Bestetzuk besterako akastun izaten dira; ondo dakuste, baña gutxi; gauza alde batetik baño eztakuste; alde au ezkutatu ezkero ezer eztakuste").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: - zbesterako 2 ("Berezkoaz besterako ta zintzotasunik bagako otseintzearena"; "Elorriorik eztautset ezarri gura ori errukiaz besterako litzake-ta") // AB50: besterakotze 'transferencia' 2 // Euskalterm: - z besterako 1 ("bizitegiz besterako area - área no residencial") // Ez dugu aurkitu bestetan: AB38; HiztEn; LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

besterako : DRA ("Contrario. Jaunaren gogoaz besterakoa etzala zeritzan guzia egiteko beti prest eta jarria zegoen neskatxa... Arrue, Beargille; II Para el otro. Batera eta besterakoak, los errantes. Azkue, Eusk. III"); PMuj DVC ("diverso, desemejante") // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Formatu erabaki gabeak

formatuari dagokionez, azpisarrera gisa eskain liteke, -(a)z bestera bezala.

Maiztasuna

g.er.

Erabilera-oharrak

x-z besterako gisa erabiltzen da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Jaunaren gogoaz besterakoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestera(tu), besteratzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

beste batera joan edo eraman.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

solasgaitik besteratu zara.

Euskaltzaindiaren Arauak

besterendu, besteren(du), besterentzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

besterendu, besteren(du), besterentzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

besterenganatu 1: MEIG.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira besterenganatu 6 (S. Goñi, N. Balluerka, AAO 1989 4) eta besterenganaketa 6 (AAO 1989).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

besterenganatu : AB38 1, HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

besterenganatu jaso dutenak: HiruMila (transmitir, transferir), Casve EF (-tü: transférer), DRA (adulterar), PMuj DVC (endosar, ceder a favor de otro; adulterar, cometer adulterio). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

besterengana(tu), besterenganatzen.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. besterendu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ganatu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTERIK EZINEAN. Por no poder otra cosa. v. BESTERIK EZINDA. Zer erantzunik etzutela ipiñi zituen, eta besterik eziñean, Jesu Kristoren kontra añenekoak botatzen [...] asi ziran. Lard 515. Besterik eziñean da ondamuz beterik. Ag AL 76. Tuntuizek, besterik eziñian, eruapena artzia erabagi eban. Otx 39. Ori agintarien gogoko gauzea etzan izan; baña besterik eziñean, ez ikusi egiten eben. Eguzk GizAuz 131. Agindu zidaten esana egingo diñat; besterik eziñean bainatxion. Zait Sof 163. Besterik eziñean, txistua botatzen zion goitik beera gorrizkako oialari. Anab Poli 22. Anastasik emon ez? Baita biotz erdia be, besterik eziñean. Bilbao IpuiB 204. Beraz, itz ori etzaigu egiten arrotz. Besterik ezinean onartu dizut, beste zerbait adierazteko, ordea. Zait Plat 59. Besterik eziñean edo maitemindurik daudenean. Berron Kijote 171.

besterik ezinean 6: Berria 4 (“Buruzagiek austeritatea hobesten dute hiritar pikarraituentzat, ona dela errepikatzen digute, eta guk bai buruarekin besterik ezinean”), Argia 2 (“Besterik ezinean, Magrebeko agintariek dirulaguntza bidez kontrolatzen dituzte ogiaren eta elikagai oinarrizkoenen prezioak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besterik ezinean 15: Jenaro Garate 3 (“Horrela, filosofia egiten, Nire ezagumenaren eta fedearen oinarri garbirik gabe geratu eta besterik ezinean Jesuitetatik nahigabez kalera atera nintzen, agnostizismo sakon ilunean hogei urteko ibilaldia hastera”), Ramon Saizarbitoria 3 (“Irribarre egin zuen; besterik ezinean, pentsatzen dut”), Aitor Arana 2 (“Keinu azkar batez alboratu zuen ohegainekoa, besterik ezinean, Ana jadanik hilotza zela ziurtatzeko”), Itxaro Borda 2 (“Gezurrak ez ditut maite, baina besterik ezinean, zer nahi duzu ontsa baliosak dira!”), Josu Zabaleta 2 (“Badut miresle pila bat ere, elkarren begiradak noiz gurutzatuko zain, eta, besterik ezinean, eskola garaian ispilu puska batez begiratzen saiatzen zaizkidanak”), Patziku Perurena (“Ni etxe eroriak animatzen dituen ur soinu haretan natorkik eta noakik, besterik ezinean”), Juan Garzia (“"A-issà" Andramari-Amabirjina da (edo soilki "andrea"); guztiz kriptiko eta deszifragaitza dugu, espero izatekoa zenez, "Odò" hitza, zeharbide horretaz baliatu beharra baitzegoen, noraezean eta besterik ezinean, Kristo zelarik aipagai; ahotsa apalduz eta inguruan arduratsu begiraturik, beti ere:”), Joxerra Garzia (“Alde pitin bat badago, ordea, horrelako gauzak propio idaztetik ezinbestean - besterik ezinean - idaztera”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Formatu erabaki gabeak

beti izan-ekin erabiltzen denez, badirudi AS dagokiola; adibide baten bidez ager liteke: hori besterik da ('desberdina da').

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gutarrak eta bestetarrak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: ber(t)zetaratu : Harb ("Zuri zor derauzkitzugun eskerrak berzetaratzen ditugun orduan"); He Phil ("Beharkitua den ordenutik bertzetaratzea"); bestetara : Otx ("Areik itzak bestetara ezin ulertu eikezan-da"; "Bestetara lortu ezin dabena"); Ldi IL ("Baña bestetara gertatu zan"); Or Aitork ("Bestetara ulertzen ez dunak, ez dauka egiz zeru-lurrak ulertzerik"); Bilbao IpuiB ("Aurrerantzean bestetara pentseko ebalakoan"); Zait Plat ("Bestetara uste izateari ulerterrezago deritzagu"). Eta testu-lekukotasunik gabeko bestetarazi , bertzetarazi : "Faire aller ailleurs, à quelque autre" Dv.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bertzetara IE 1 (F. Krutwig: "Empeiriaren enonta linguistikoa bertzetara diabatzen zuten"); bestetara B 3 (K. Egileor: "Gizonak ziran, baña garai artan, bestetara jokatu ete zitekean Kristo?"; Karmel 1979: "Nik bestetara planteatuko neuke"; P. Puxana: "Baiña geienetan, bestetara jazo oi da"); G 2 (Zait: "Inork enazala nagitzat eta aultzat ebatz, ezta baketsu bezala ere, bestetara baizik, etsaientzako gaitzesgarri ta adiskideentzako on, alegia"; Lek Zigor: "Ez bait-det iñola utziko jun dedin / niz-bestetara,/ bañan batez ere morroikumeetara;/ ez dedan-ez utziko"); EB 2 (J.M. Torrealdai: "Gure ustetan, eredu-mota hau behar du Euskal Telebista Nazionalaren bokazioa duen ETBk, eta bestelako ereduak eta telebista alternatiboak bestetara plantea daitezke"; Egin 1983: "Hirietatik bestetara jendea. Gaiztaginen kontrako kanpaina gogorra Txinan"); bestetarakotze EB 2 (Arauzko erabakiak II: "Egitarau-arteko bestetarakotzeak. II Atalburuko diruizendapenen artean beharrezko izan daitezenak"; "Egitarau baten barruko edo egitarau berezien arteko bestetarakotzeak"); bestetaratu EB 2 (Azurm: "Testuingurutik moztuz eta gaizki eta faltsuki eta jatorrizko esanahia bestetaratuz aipatu nuela Gazte aldizkaria"; J. Otaegi: "Hartara emana zen gehienbat, bizi-beharrak bestetaratu ez zuenean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bestetarakotu : AB50 2 (transferir, transferencia). Ez dugu ohiko iturriotan aurkitu: DFrec, AB38, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bertzetarakor : Lh DBF (changeant), DRA (cambiante); bertzetaratu , bertzetarazi : DRA ((hacer) ir a otros); bestetaratu : DRA (distraer, divagar), PMuj DVC (1 transmitir, legar, ceder, dejar; 2 distraer, divertir, desviar; 3 divagar, distraerse, desviarse...). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

lok.

Forma baten adiera(k)

bestela, beste erara.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gehienetan, bestetara jazo ohi da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestetara(tu), bestetaratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

beste zerbait egitera behartu.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bizibeharrak bestetaratu zuen arte.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bestetasun (Añ). Diferencia. v. bestelakotasun. Zer diferenzia edo bestetasun dago batiatuba baño eztan, ta konfirmauba dan baten artian? CrIc 133.

LB: 68: Argia 4 (“Eta ozen aldarrikatzea ez dela galdera isolatu bat baizik eta bestetasunarekiko beti maniobratzen den mekanismo oso unibertsal bat”), Berria 10 (“Ustez halakoak positiboak badira ere, bestetasunaren ideia berresten dute”), EiTB (“Lehiaketako epaimahaiak oso ondo landuta dauden kutsu surrealistako irudien aberastasuna eta samurtasuna nabarmendu ditu lan honetan, bai eta eguneroko bizimoduan txertatuta egon arren, intimitatearen bat-batekotasuna eta maitasunaren bestetasuna gainditzen dituela kalea eta gizartea, gerraren oroimena, munduko gatazka politiko batzuk eta denboraren pasaera bezalako gaiei heltzeko”), Elkar 9 (“Prentsan eta eguneroko elkarrizketetan ere sarritan erabiltzen dira bestetasun hori irudikatzen duten metaforak indarkeria sexistari buruz hitz egiterakoan: erasotzaileak piztien gisara aurkezten dira”), Jakin 22 (“Baina kontuz, askotan totalizazioa besteari egozten zaio, hau da, aniztasuna eta bestetasuna gauzatzen ari denari “), UEU 18 (“Areago,gu nazionalaren eraketarako, beharrezkoa da bestetasun atzerritarraren presentzia, bestea modu sinbolikoan ager badaiteke ere“), Euskaltzaindia 3 (“Metodo atzerriratzaileak, berriz, gardentasuna baino gehiago "erresistentzia" bilatzen du; izan ere, itzulpenak sorburu testuaren bestetasuna mantentzen duenez, xede testuak hainbat zailtasun ezartzen dizkio irakurketa erraz bat bilatzen duen irakurleari”); alteritate 28 (Argia 3, Berria 3, Elkar 2, Euskaltzaindia 6, Gomylex 3, Jakin 3, UEU 7) // ETC: 273; alteritate 73.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru bestetasun 1 iz. Fil. alteridad, otredad; NolaErran: 0. // Euskalterm: alteritate (es alteridad; fr altérité).

Erdaretako formak

es alteridad / fr altérité: Elhuyar: 0 / Adorez: (Fil.) alteritate, bestetasun / Labayru: (Fil.) alteritate, bestetasun / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, dagozkion markekin. Bide batez, alteritate forma ere jasotzea proposatu da.

Jakite-arloak

Fil., Antrop. (Antropologia marka berria sortu behar da).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTETIK. (No precedido de (alde) batetik). Por otro lado, por otra parte. v. BESTE ALDETIK (s.v. alde); cf. BATETIK... BESTETIK... (s.v. bat). Beintzat ez dau itxutu au diru gosiak odola aterateko agindubaz. Besteti, zegaitik orrenbeste arrotu zeure buruba uste izateko ak beste badakizula? Mg PAb 50. Lege zuzenetan ez zaio sinisterik ematen lapur jakiñari. Bestetik aizeriak ukatuko zuen ostu balu ere. VMg 36. Baña ez due guztiak aukera oetan ibiltzeko era; ta bestetik gerta diteke erraz, orazio oek gogoan arturik, loroak bezala esatea biotzaren mugimenturik gabe. AA III 329. Zerren ganadu bagarik ez dago zimaurrik, eta zimaur baga ez dago laborerik. Bestetik bedar bagarik ez dago ganadurik. Ur Dial 60s (It beste aldetik, Dv bertzalde, Ip bestalde). Eta berriro ager-dediñ zenbaterañoko ongi andiak dekazkien liburu onak irakurtzeak, nola ere bestetik eziñ-konta-alakoa dan gaixtoak dakarten ondamen galgarria. Aran SIgn 11. Emen inguruko ballera guziyetan beste bat arkitzen ez dan bezelakua; eta bestetik berriz, zure modura, hura ere, etxe-aldeko alaba da. Moc Damu 22. Ezeban argitu neskatilla orrek maitte beban edo ez; baña bestetik, poztu zan, autortu eutsalako, naiago ebala senar ona. Echta Jos 52. Nai-ta-nai-ez bear alegin zalla, geronen artean bederik gai biurri-samarrak euskeraz erabiltzeko. Ta, bestetik erderaz aritzea errezago. Ldi IL 62. Gizon errexa zan gañera. Bestetik, nere gustoko laguna. Uzt Sas 23. Bestetik, berriz, nik jakin dedanez, Errekatxoko Mirentxurekin asita omen ago. TxGarm BordaB 91. Asmo garrantzizkua benetan, anaikorra bestetik. Gerrika 283. Izan ere, jai-eguerdian botatzen zituzten; eta, bestetik, gaur aiña bertso entzun gabe zegoan jendea orduan. Insausti 22. v. tbn. Añ LoraS 62. JJMg BasEsc 85. Astar II 120. Noe 24. Etxde JJ 129. Basarri 33. Por lo demás. Bizi zan andarakume besteti kristinau ona zan bat txito larri ta estu, pekatu ezañen bat egin ebalako ustiaz. Mg CO 151.

adib: alde2 3 (Dagokion izena ezabaturik). Beste hori ere garestia da. Bi anaia zituen; bata atzerrira joan zen eta bestea hil egin zen. Liburu bat eta beste bat. Bata eta bestea. Batetik eta bestetik. Besteari emateko. Eta horrelaxe, aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika. Bi ekarri zituen; besteak etxean utzi zituen. Beste batean. Besteak ez bezalakoa.

bestetik 9652.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bestetik 4535.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, oso hedatua eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Erabileremu dialektala

Bizk.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: bestetzu(k) / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Heg.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

batzuek hala diote, eta bestetzuek bestela.