Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS: Arte Ederrak / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-eder.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 3 sarrerari dagokion azpisarrera.

Numeroa

Pl.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa arte sarreraren barruan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

postpos.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

orain arte guztian; lana bukatu arte guztian.

Euskaltzaindiaren Arauak

artean adlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: neure, bere... artean .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARTEAN ERE. a) Todavía. "Emendik bost urtera etortzen bazara, artean ere emen izango gaituzu (G-azp)" Gte Erd 242. "Zu ezkontzen zarenean Itsasne artean ere ttikia izango da (G-azp-goi)" Ib. 243. Artian ere uste zun orrek / bere buruban zeukala. JanEd II 88. Artean ere, ordea, Mari-gaiztok e'tzuan galdu Jentil-aroko agintea. SMitx Aranz 19. Gu gaubean, amarrak aldean, atera giñan etxe aldera, eta artean ere an gelditu ziran danak zeñek baño zeñek bertso ederragoak kantatuaz. Salav 47. Gerrak jarraitzen zuan artean ere. AZink 112. b) Todavía, aun así. "Amabost eguneko jaixak dauzka ta artian be kejau eitten da" Elexp Berg

artean ere 13: Elhuyar (“Ez da erraza horretaz jabetzea artean ere geozentrismoa eredutzat zuen gizarte batean”), Elkar (“Begiak galtzeak ez lukeela zure indar fisikoa eragotziko, eta beronekin artean ere mesedegarri gerta zenkizkioke Maiestateari”), Consumer 2 (adib.: “Eta artean ere erantzunik ez balego, behartuta gaude agintarien aurrean gertaerak salatzera, batez ere haurrak jasaten duen indarkeria agerikoa eta errepikakorra bada”), Berria 8 (adib.: “Biluzik lanak estilo gordinagoa zeukan. hasieran lau lagun ginen eta gero hiru, eta artean ere musika egiteko gai ginela erakutsi nahi genuen”), DiarioVasco (“Autoetan ustez aurreratu giñan, baiña artean ere pausoa franko bada Arantzazura”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

artean ere : Berria (“Horrekin adierazi nahi nuen euskal nobelagintza artean ere euskal errealitatean sartu gabe zegoela”), Pello Zabala (“Eta badute artean ere, itxuraz ziurragoak izateko ñabardura franko”), Oskar Arana (“Eta orduantxe ireki zuen hark atea eta oihu egin: "Aitatxo", (artean ere aitatxo deitzen zidan) "laguntza behar dut”), Iñaki Mendiguren (“Liburua krak itxi zitzaion eskuan, eta gero azalak astinduz igaro zitzaion ondotik, artean ere ihesi”), Xabier Olarra (”Itsutasunaren beldurrak ez zion, artean ere, bakerik ematen, baina, sormenerantz bide-aldaturik beldur hura, kolorearekin egindako esperimentuen ondorengo lehen margolan "benetako" haietan mamitu zen”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa artean sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -etan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

bitartean.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu artefaktu formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

artefaktu 3: G. Nazabal ("bere aurkezpen ofiziala, ordea, gehiago mintzo zen bere aportazio zientifikoaz, ezen ez "infernuko artefaktu" hark bere barnean gordetzen zuen izaera artistiko posibleaz"), BAO 1990 ("Merkatal edo industri instalazioak, hala nola eustarriak, biltzontziak, zamategiak, etab., makina aparatu edo artefaktuaren kontzeptuan barik, eraikuntzarenean sar daitezkeenean"), ELAO 1997 ("Minek eragindako uka ezinezko giza hondamendiaz mundu guzti-guztian den ardura berria dela-eta, gero eta beharrezkoagoa da presako neurriak hartzea artefaktu makur horiek berehalaxe ezereztu daitezen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artefaktu : HiztEn (prestaketa-metodoaren eraginez mikroskopioan ikusten den itxurazko egitura, benetako egitura ez dena), Euskalterm 3 (hauetan 1 jaurtigai eta jaurti-tresna sinonimoekin; 1 artefaktua askatze, jaurtigaia askatze sinonimoarekin; 1 artefaktuak edukitzeko euskarriak); artefakto : AB50 2 ('artefacto') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE // Eta 'artefacto' itzuliak beste hauek: tresna : Euskalterm 1 (tresna berezi: 'artefacto especial'); tramankulu : AB50 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

artefaktu : ElhHizt (Biol. artefacto), HiruMila (artefacto) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal artefacto / machine, engin formen ordainak: HiruMila: artefaktu // ElhHizt: 1 tresna, makina; tramankulu; 2 lehergailu; 3 Biol. artefaktu // Lur EG/CE: tramankulu eta EF/FE: makina, tresna, mekanika / tramankulu // XarHizt: mekanika, makina, maxina, tresna, lanabes, -gailu, -tailu; à écrire: idaz-makina; à coudre: josteko makina, etab. / tresna, tramankulu, lanabes, arnes [NL] // Casve FE: atxemarte, lanabes, tresna, mekanika; à laver: üküzkailü; à écrire: idazkailu, etab. / arnes, tresna, langailü; piège: atxemarte, segada // HaizeG FB: tresna, atxemarta, lanabesa; à imprimer: prentsa; à écrire: idaz-tresna; à laver: boketaria / tresna, lanabesa, atxemarta, harma; pêche: arrai-sare, apaillu // T-L LBF: lanabesa, tresna, atxemarta, mekanika / tresna, lanbesa, atxemarta, arma,zizpa // PMuj DCV: 1 aparato: tramankulu, tresna, lanbesa, artefacto manual: esku-tresna, eskugailu; 2 obra mecánica: esku-lan, indar-lan.

Erdaretako formak

fr (DLLF): machine; engin; (Le Petit Robert): "artefact (...) Méd. Toute altération produite artificiellement lors d'un examen de laboratoire"; it (S. Carbonell): artefatto; en (Collins): 1 Téc appliance, device, contrivance; explosivo device; artefactos de alumbrado light fittings, lights fixtures [US]; artefacto explosivo, artefacto infernal bomb, explosive device; artefacto nuclear nuclear device; 2 esp arqueológico artefact; 3 Aut old crock, jalopy; de (Langenscheidts): Artefakt; mechanisches Kuntswerk; Gerät, Apparat; Sprengkörper; iron. Möbel.

LBeh (2013-11-06): artefaktu (artefakto 1) 45: Deia (“ezin deskriba daitezkeen sentimenduzko artefaktuen bidez”), Berria 7 (adib.: “Nobela artefaktu bikaina da oraindik”), EiTB 7 (adib.: “Ondoren artefaktu su-eragile bat jaurti zuten barruan, sutea sortu”), Jakin 24 (adib.: “Zientzia eta Teknologia Ikerketen (ZTI) adituek eta teknologiaren filosofoek proposaturiko artefaktu teknologikoen rol sozialaren inguruko ideiak ere hartzen ditu kontuan”), Argia 6 (adib.: “Efemerideak aitzakia paregabea ematen du Bernardo Atxagak, Jimu Iturraldek eta Ruper Ordorikak sortutako artefaktua zaharberritzeko”). // artefaktu 106: Aizu, Argia 7, Berria 23, Deia 6, Deustuko Unibertsitatea, EiTB 7, Elkar 2, Erlea 2, Consumer 2, Euskaltzaindia, Jakin 31, Laneki 3, UEU 20.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: artefaktu 9: Berria 5 (adib.: “Artefaktu horretan gurpil ziklikoak ikus ditzakegu”), Filosofiako gida 2 (adib.: “Bellek ezetz dio, batik bat berak artelana artefaktu moduan ikusten duelako, forma esanguratsua duen tramankulu baten gisa hain zuzen”), Iban Zaldua (“Guduak orduak eta orduak ziraukeen, baina azken emaitza berbera zen beti: sobietarrak artefaktua zegoen base sekretura iristen ziren, eta irabazten zuten”), Mikel Hernandez Abaitua (“Ez dakit aitak gaizki begiratu eta azpiko aldean ote zegoen eta Isabelen pisuagatik lehertu ote zen artefaktua, ez dakit, eta ez nuen sekula galdetu”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es artefacto / fr appareil, engin; artefact (Biol.): Elhuyar: tresna, makina; tramankulu; lehergailu; artefaktu (Biol.) / Nolaerran: aparatu (Med.) / Zehazki: trepeta, tresna; lehergailu (artefacto explosivo) / Labayru: tresna, makina, aparatu, apareju, adrezu, tramankulu (trasto), gailu; lehergailu, zartagailu, bonba / Adorez5000: tresna, gailu; lehergailu (artefacto explosivo).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren premiaz

Nazioartekoa da, formaz; baina "hedamen arriskutsukoa" izan liteke, ongi mugatzen ez bada: Med. (ala Biol.?) arlokoa izan liteke onartzekoa.

Zalantzazkoa da mailegua, teknizismo mugakoa baita

Teknizismo mugakoa izan daiteke onar daitekeen eremukoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Nazioartekoa da eta jasotzekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

artega adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu artegagarri formarik.

artegagarri 51: Aizu, Argia 3, Berria 30, Deia 2, EiTB, Elkar 10, Erlea 2, Jakin 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

artegagarri 15: Berria 3, Oskar Arana 3, Julen Gabiria 2, Iñaki Segurola, Xabier Mendiguren Elizegi, Juan Luis Zabala, Txiliku, Matias Mugica, Monika Etxebarria

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, ondo eratua dago eta jasotzekoa izan liteke.

Euskaltzaindiaren Arauak

artegatu, artega(tu), artegatzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

artegatu, artega(tu), artegatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Jakite-arloak

Teknol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH; + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

artekaritza (eta artekaritza kontrol 1, artekaritza-artezkaritza 2, artekaritza-zaingo 1) 7: EHAA 1982-1992 bitartekoak 4 ("agindua, Lurralde-Antolaketa eta Herrilan-Saileko Akurapen-Mahairako Artekaritza-Artezkaritzaren ordezkari bat izendatuz", "Ekonomia eta Herriogasun-Saileko Artekaritza-Artezkaritzaren ordezkari, Juan José Bereziartua Rubio Jauna izendatzen dut", "Herriogasun eta Dirubide-Sailak artekaritza-zaingoari buruz, bere agintepekoa denez, ematen dituen arau eta artezpideak betetzearen jarraipena", "gastu publikoan eragina izan dezaketen alde guztiak, Euskal Autonomi Elkarteko Ogasuntza Nagusia Antolatzeko Printzipioei buruz indarrean dauden Xedapenei buruzko maiatzaren 17ko 1/1988 Legegintza-Dekretuko 60. atalean ezartzen den artekaritza kontrolaren kaltetan gabe"), LanSaila 1993 ("ezein Arduralaritza ihardunetan beharrezko diren artekaritza eta zaingoa egiteko behar den arduralaritza-egitura antolatzen da"), Ttipi-ttapa 1995-1999 2 (izenburu bezala, biak testuinguru berean: "Artekaritza Ekonomiko Eta Laborala"); arartekaritza-sari 1, EHAA 1992 ("Euskal Herri-Arduralaritzaren zerbitzuko herrilanariek ez dute dagokien ordainsari-jaurpideen araberako sariaz bestekorik eskuratuko, eta ez dute Arduralaritzak jaso ditzan zerga, arartekaritza-sari edo nolanahiko beste ezein diru-eskuraketatan partzuer izaterik izango").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artekaritza : AB50 16 (hauetan 4 'dirección' itzulia; 1 'intervención'; 1 artekaritza-artezkaritza 'dirección de intervención'; 1 artekaritza eta suztapena 'dirección e impulsión'; 1 artekaritza sailordetza 'viceconsejería de intervención'; 1 artekaritza-sailburuorde 'viceconsejero de intervención'; 1 Bizkaiko probintzia-artekaritza 'dirección provincial de Vizcaya'; 1 diruegitamu eta artekaritza 'presupuestos e intervención', etab.), HiztEn (artekariaren eginkizun eta lanbidea), Euskalterm 2 (hauetan 1 'corretaje' itzulia; 1 aseguru-artekaritza, 'correduría de seguros'); arartekaritza : AB50 2 (hauetan 1 'agencia' itzulia, 1 'intermediarios') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

artekaritza : ElhHizt (1 mediación, intersección; 2 [artekariaren jarduera] corretaje), HiruMila (corretaje); arartekaritza : PMuj DVC (1 correduría, corretaje; 2 tercería, alcahuetería; 3 trujamanía) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

arteko iz.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

Jatorrizko forma

artelan, artegai

Jatorrizko forma

tortotxondo, artelatz

Euskaltzaindiaren Arauak

artelatz Quercus suber

Landare eta animalien taxonomi izena

Quercus suber.

Euskaltzaindiaren Arauak

artelazki Sin. kortxo

Eratorri-konposatu berria da, eta hobestekoa maileguaren aldean

cf. kortxo

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arterago forma jaso dutenak: DRA ("B más antes. arteragorik de más antes"); PMuj DVC ("B anteriormente, precedentemente, antes"). // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

BizBerba: "Artekoa, arteragokoa".

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ahoz erabilia, idatziz jaso ez den arren.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

lehenagokoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-raino.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Zalantzazkoa da mailegua

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

koronario 1 adj. Anat. Koroa modura inguratzen duena. Arteria koronarioa: bihotzeko arteria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Baina honek koronario sarrera berrikustea eskatuko du.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arteria eta koronario sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-al izond. erref.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Tekn. (Med.)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Tekn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-s.

Jakite-arloak

Tekn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Gip.-Naf.

Kategoria

iz.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artesiar : AB38 1, HiztEn ("Zuloa inguruko lurrazpiko uren maila baino beherago dagoelako, ura presio hidrostatikoaren eraginez kanpora ateratzen deneko putzua"). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

artesiar : ElhHizt. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal artesiano formaren ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: "1 Artoistar, Artoisko; 2 (Geol.) Artesiar. Pozo artesiano: putzu artesiar" // PMuj DCV: pozo formaren AS: "pozo artesiano: gaio, urtegi" // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve FE, HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es artesiano; fr (DLLF/Le Petit Robert): ø / artèsien, ienne; it (S. Carbonell): "artesiano, a; agua -: acqua artesiana; pozo -: pozzo artesiano"; ca (DCC): ø; en (Collins): "pozo -: artesian well"; de (Langenscheidts): "pozo -: artesicher Brunnen".

Aldeko arrazoi handirik ez dago

Bakan bada ere, forma hori jaso da arloa lantzen dutenengan (eta hori ageri da hiztegietan), eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, osaerak osaera (euskarazko oinarririk gabeko "eratorria" da).

Forma saihestekoa

Saih. Ik. artesiano.

Oinarri gabea da

oinarririk gabeko eratorria.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

batzuetan, noizbehinka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-tik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arte 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

bidenabar.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

artetik erran esapidean erabiltzen da ia beti.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 arte * Artetik esan behar dizut bertso auek egin ala gipuzkoeraz jarrita daudela; zerbait olatsuko nere artean ibiliak nituen, eta. Xa EzinB 60. ARTETIK e) Incidentalmente, de paso. "Parlant ou agissant, après une interruption subite d'une conversation, d'un travail, ou bien en les interrompant" VocBN. "(Par) parenthèse, artetik erraiteko" T-L. v. ARTEAN (g), ARTERA (c), bidenabar. * Eta hemen artetik erran dezadan egia, solasak dakarrenez geroz. HU Aurp 126. Ba eta "eskuara mintzatzen da" beren etxe-sartzean emana duten saltzaletara. Artetik erran dezadan, ahal den eskuara baita hor den hori. Ib. 208s. Artetik erran dezagun, zendako ez litazke hiri bakotxean Facultés derizaten eskolategi handiak oro elgarri eratxik? JE Bur 49. Biarnes seme aberatser (aberastasunez, artetik erran dezadan, nausi omen baitira bertze tokietarik jin eta han finkatu aberatsener). Ib. 211. Delako eskoletan, ez litake artetik hitz bat aipha gure lurrak jasanik dauzkan gertakariez. Ib. 180. Artetik erraiteko, ez zaitzue bitxi gure Itsasuar guziak zubiaz hunaindian baitzauden? Lf Murtuts 22. Artetik erraiteko, ez dugu senditzen hainbertze sustengatzailerik. Herr 21-12-1961 (ap. DRA). Artetik erraiteko, Frantses "Encyclopedites" deitueri ez zaiote ahantziko Platonkeria hori. Lf in Zait Plat XVI. Artetik erran dezadan, nik molde hori ez dutala nehoiz gogokoa izan. Xa Odol 63. Artetik esan behar dizut bertso auek egin ala gipuzkoeraz jarrita daudela. Xa EzinB 60. Artetik erran dezagun, agertzen zaizkun satanak ez dira mamu itsusi ikaragarri batzu. Lf in Casve SGrazi 10. Egin nuen bikarioen etxea eta gero joan nintzan Esnausuko elizaren emokatzera. Eta artetik egin nituen ere herriko lanak. Etchebarne 97. -- "Artetik mintzatzea, glisser la parole entre deux interlocuteurs ou davantage" Dv. "Artetik sartu (noribait), interrumpir a alguno" Or Eusk 1926, 37 (con una referencia a Eskual 1323).

LB: 16 “Artetik errateko, hor ere buru berri anitz. Esperantzaz beterik eta nahikari handiarekin etorriak” (Berria); EPG: “Abendo izen hori, artetik erraiteko, ez dugu baitezpada hain xuxena” (Herria), “Bidaia luzea zuan, baina gehien-gehiena autobidez, zera baino garestiagoa, artetik errateko.” (Aingeru Epaltza); ETC: “Artetik erran da Baionako auzapezak berriz ere jakin-arazi duela Euskaltzaindiak bere egoitzañoa ukanen duela Gazteluberrin, bainan noiz hori ezin segurta, obra batzu akulatu behar-eta lehenik...” (Herria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: [artetik] artetik erran dezagun, arrapostua ez dela erraza: digamos de paso, que la respuesta no es fácil; Adorez: artetik 2 loc. a su de paso, aprovechando la ocasión; artetik erran zion: le dijo de paso; Labayru: 0.

[arte2] artetik adb. Ipar. Bidenabar. (artetik erran esapidean erabiltzen da ia beti). Artetik erran dezadan, nik molde hori ez dudala nehoiz gogokoa izan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da, Ipar. markarekin. Bestetik, artetik soilari adibide bat eranstea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da arte eta erran sarreretan.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

artez izond.: biderik artezena aukeratu; artez eta zuzen erabiltzeko.

Euskaltzaindiaren Arauak

artez izond.: biderik artezena aukeratu; artez eta zuzen erabiltzeko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

artezale Aficionado al arte. Lendik yakiguk erti-zaliak (arte-zaliak) berekoiak dirala. Altuna 36. Artezalia, ointxe bere zaletasuna lagunak konprendiduko ebala-ta, pozan-pozez egon ezin-da, preguntau ei zetsan. SM Zirik 17. Nik ez dut gehiago goraipatuko, beharrik ere ez du eta, elezahar berritzaile, artezale eta euskal idazle umil ahaztuen historiolari hau. MEIG III 152.

LB 31 (Argia 4, Berria 17, EiTB 4, Elkar 3, Erlea 1, Euskaltzaindia 1, Jakin 1); ETC 137

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: artezale iz./izond. aficionado, -a al arte / Adorez: 0 / Labayru: artezale 1 adj. amante del arte / NolaErran: amateur d'art/de musique artezale/musikazale.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da -zale osaerako askorekin egin den bezala.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

artezbide B 1 (Añ EL: "Utseginen artezbidea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

artezpide EB 4: Euskal Autonomi Elkarteko Administrazio-Zerbitzuen...: "Dirulaguntzei buruzko artezpideak zehaztea"; J. Oregi: "Folklore-ikerketa egiteko artezpide laburrak".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artezpide : AB50 7 ('directriz, director'; eta "artezpide-egitasmo" 2). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

artezbide : DRA ("Corrección. (B) Archu, Ms"); artezpide : PMuj DVC ('directorio, norma o regla de dirección'). // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Maiztasuna

g.er.

artezgailu 50 (horietatik 47 Laneki).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu artezgailu formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: artezgailu ‘rectificador’ (Elektr.) (TN).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es rectificador / fr redresseur: Adorez: zuzentzaile, arteztaile. 3 m. (Tecnol.) aparato o máquina rectificadora: artezgailu, artezteko makina; rectificadora de superficies planas: gainazal lauak artezteko makina; rectificador de corriente: korrontearen artezgailua; rectificador de media onda: uhin-erdiko artezgailua / Elhuyar: (Electr.) artezgailu; (Tecnol.) artezteko makina / Labayru: - / Zehazki: 1 zuzentzaile: 2 elek (dispositivo) artezgailu / NolaErran: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

arteztu forma ere sartua dago. Beraz, tresna sartzea egokia da. Elektr. markarekin jasotzekoa izan liteke.

Jakite-arloak

Tekn. (Elektr.)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

trebetasuna.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "artezilari / artezkari / artekari. Artezilari: lehergailuak desegiten dituena. Artezkari: zuzendaria. Artekari: bitartekaria".

onartzekoa da, lantaldearen ustez: ordezko hoberik ez baitugu, eta erabilia baita prentsa idatzi-ahozkoetan, nahiz eta osaera bitxikoa den (edo kalko bidezkoa: es artificio + -ero = eu artezia + -lari).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

kategoria sartzea proposatu da: iz.

Jakite-arloak

Tekn. (Mekan. eta Elektr.)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu artezle, arteztaile formarik; ik. OEH argitaratuan arteztzaille (Eusk 1919-1920: "Altube [...] lenik Gernikako Eres-Batz, ta gero bertako Abes-batzaren arteztzaillea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

artezle 5: I. Laspiur 2 ("Hortik, gehienen erabakiz Artezle Batzordea sortuko da", "Artezle batzorde hau ekintzaren arau eta jokabide orokorren eta ejekutibu dateken Zuzendaritza bidez egiteratzen den goi-jestio atala da"); Berrietan 1996 3 ("Urdabaiko [sic] Plan Artezlea [tit.] / Plan Rector de Uso y Gestión edo Plan Artezlean Urdabaiko leku bakoitzean zer egin leiken azaltzen da eta zer ez", "Gogoratu, besterik ez, Plan Artezlea _Plan Rector de Uso y Gestión_ idatzi zenean eztabaida sakonak egon zirela Aldundi eta Jaurlaritzaren artean"); arteztaile 1, EHAA 1982 ("Arduratze-Batzordeko Lehendakaria izango da bilkuretan mahaipuru eta arteztaile").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artezle : AB38 1 (buru a. 'cabezal rectificador'); Euskalterm 2 (koefiziente artezle 'coeficiente corrector'; neurri artezle 'medida correctora', n. zuzentzaile sinonimoarekin); arteztaile : AB38 1, AB50 4, Euskalterm 2 (diodo a.; zubi a. #mdash# zubi errektifikatzaile sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremukoetan ez dugu aurkitu (AdmMila, AdminEL, AdmHizt, EurItune, HezkAdmin, LurraldeAntol, AdmProz).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

PMuj DVC: artezle (1 director, rector 2 guía, conductor, reformador), arteztaile (rectificador, -a) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-z(tu)+l- (cf. antzezle, aurkezle, etab.)

Euskaltzaindiaren Arauak

arteztasun 'zuzentasuna'

Forma baten adiera(k)

zuzentasuna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B da batez ere; artezbide 1 'corrección' (Añ EL); artezkari 11 'director, directivo, conductor' (Enb 3 eta bazkintza artezkari, Kk Ab 4, Erkiag BatB; Zait Sof, Ldi IL: bazkintz artezkari); artezkaritza 'dirección' 1 (Erkiag BatB); artezkunde 'reforma' 1 (Eguzk GizAuz); artezkuntza 'dirección' 1 (Kk Ab); arteztasun 'rectitud, justicia' 21 (Astar II 4, Itz Azald 16; Harb); arteztasunbakotasun 'injusticia' 1 (Itz Azald); arteztu 'dirigir, guiar, corregir, rectificar...' 35 (Añ 8, Astar II 9, AB AmaE, Azc PB 3, Itz Azald 2, Kk Ab, Erkiag 3, Akes Ipiña; Zait 4; Legaz 2; Arti MaldanB). Ik. OEH argitaratuan gainera: artezkari (Bizkaitarra 1894; Ezale 1897; A in Ezale 1897; Albzur RIEV 1907; Muj RIEV 1908; EEs 1911; Alt EEs 1914; Ol EEs 1919; Garit Usand; EEs 1920; Ol Imit II 9,1 3 aldiz; Y 1933; Ol Ex 1, 11; Herr 1958); artezlari (Ezale 1897); artezkaritza (Garit Usand 2, Y 1933); arteztasun (CrIc, eta Harb-en beste agerraldi bat); arteztu (Cap, CrIc, Ur BulaAl, EE 1885, Zink Crit) eta arteztzaille (Eusk 1919-1920).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'zuzendu, gidatu...' adieraren ingurukoak dira: artezpide EB 13 (Osakidetza-legea, Kondaira-lurraldeei buruzko legea, J. Oregi 3, EAEko administrazio-zerbitzuen G. 2; EHAA 1984, EHAA 1988); artezkari ( eta -s-) 53: B 12 (J.M. Arratia, C. Jemein 3, V. Etxezarraga 2, F. Zenarruzabeitia, B. Arrizabalaga, Kk 4), G 5 (J. Garate, G. Garriga, G. Mujika, S. Onaindia 2), EB-EgAs 36 (El Día 3, EHAA 1982-1987 29, Osakidetza-legea, Soin-hezkuntzararako euskal erakundea sortzeko legea, Arauzko erabakiak I 2); eta konposizioan (artezkari batza, baliabide-artezkari, bazkintza artezkari) EgAs 14 (El Día 2, EHAA 1982-1988 9, Euzkadi 3); artezkaritza EB 42 (EHAA 35, EAEko administrazio-zerbitzuen G. 6, Soin-hezkuntzararako euskal erakundea sortzeko legea); eta konposizioan (alor-artezkaritza, artezkaritza-lanari, baliabide-artezkaritza) 6 (Osakidetza-Euskal Osasun Zerbitzuarekiko legea 2, EHAA 3, J. Oregi); artezkera B 1 (Itunben ekonomikoaren legea); artezketa (ik. beherago); artezkunde B 2 (Kk, Itunben ekonomikoaren legea); artezle 5 eta arteztzaile 1 (cf. supra); artezte (artezte-batzar, artezte-batzarburu) EB 6 (EHAA 1988); arteztu 11: B 2 (J.M. Zabala, G. Aresti), G 1 (S. Onaindia), EB 7 (Arauzko erabakiak, EHAA 1988 6), EgAs 1 (Euzkadi 1931); b) Teknologia arloko es 'rectificar' adierakoak dira Teknologia mekanikoa 1.1. liburukoak; artezketa 12 (horietan 3 aldiz artezketa-lan, artezketa-mota, kanpo-artezketa) eta arteztu 18 ("Artezteko makinak burutzen duen lanari artezketa deritzogu"; "Artezketa, harri urratzaile batez txirbil txikiak harrotuz egiten den mekanizazioa izanik..."; "Artezketa zentrugabea"; "Artezteko makina arruntaz artezketa egitea ezinezkoa gertatzen denean"; "Kanpo-artezketa zilindrikoaren mota berezia dugu artezketa zentrugabea"; "Artezketako ebaketa-abiadura, aitzinapena eta iraganaldi-sakonera ezagutzea" etab.)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

artezgailu 'rectificador': AB38 3, AB50 (artezkailu 'dirección') 1, HiztEn (Elektr. korronte alternoa korronte zuzen bihurtzen duen aparatua), Euskalterm 2; artezkari 'zuzendari': DFrec 14, AB38 1, AB50 102, HiztEn, LurE, Euskalterm 2; artezkarigo 'cuerpo de directores': AB50 2; artezkariorde(tza) 'subdirector, subdirección': AB50 20; artezkaritu 'dirigir': AB50 1; artezkaritza 'zuzendaritza': AB50 122, HiztEn, LurE; artezketa 'rectificación': AB38 6, HiztEn (1 arteztearen ekintza eta ondorioa 2 Teknol. harri urratzaile batez txirbil txikiak harrotuz egiten den mekanizazioa), Euskalterm 18; artezle 'corrector': Euskalterm 2; artezpen 'dirección': AB50 1; artezpide 'directriz, director': AB50 7; arteztaile 'rectificador, director': AB38 1, AB50 4, Euskalterm 1 (eta arteztzaile 1); arteztasun 'arteza, zuzena': HiztEn, LurE; artezte 'orientación, rector': AB50 2; artezte- 'director, gerente': AB50 13; artezteko makina 'rectificadora': AB38 2; arteztu 'zuzendu': DFrec 8, AB38 4, AB50 9, HiztEn (1 zuzendu; 2 Teknol. formaren eta neurrien aldetik doitasun handia eta azal ongi akabatuak behar dituzten piezei urraduraz beren azken neurri zehatzak eman), LurE, Euskalterm 10.

Sektore jakin bateko informazioa

Teknologia mekanikoa hiztegia: artezketa, artezketa laun, artezketa zentrugabe, artezteko eta lapeatzeko ore, artezteko makina (zentrugabe), artezteko makina zilindriko, arteztu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan jaso dutena: artezbide 'corrección': DRA, PMuj DVC (artezpide 'directorio); artezgailu 'rectificador': HiruMila, ElhHizt (Elektr.), PMuj DVC (eta artezkailu 'regla'); artezgarri 'reformable': PMuj DVC; artezkari 'zuzendari': EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, DRA, PMuj DVC (eta artezkari-gela); artezkaritza 'zuzendaritza': EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta Lur EF/FE, PMuj DVC (rectorado, dirección); artezketa 'rectificación, reforma': HiruMila (1 rectificación; 2 reforma, corrección, reorganización), ElhHizt (1 reforma, reorganización; 2 Teknol. rectificación), DRA (reforma, reorganización), PMuj DVC (dirección, reforma); artezkunde 'reforma': PMuj DVC; artezkuntza 'dirección': DRA, PMuj DVC; artezle 'director, guía': PMuj DVC; artezpen 'dirección': PMuj DVC; arteztaile 'rectificador': PMuj DVC; arteztasun 'zuzentasun': EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, DRA, PMuj DVC; artezteko 'directorio, directivo': PMuj DVC; artezteko makina : ElhHizt (AS: rectificadora); arteztu 'zuzendu': EuskHizt, HiruMila (1 enderezar; 2 dirigir; 3 rectificar), ElhHizt (1 dirigir, guiar; 2 Elektr./Teknol. rectificar), EskolaHE, Lur EG/CE (1 enderezar; 2 dirigir), Lur EF/FE (1 dresser, redresser, rendre droit; 2 diriger), Casve EF (redresser), DRA, PMuj DVC (1 dirigir, enderezar; 2 gobernar, regir; 3 manejar, administrar; 4 corregir, reformar). Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF.

Euskaltzaindiaren Arauak

arteztu, artez(tu), artezten. du ad. 'zuzendu'.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

arteztu, artez, artezten

Forma baten adiera(k)

zuzendu