49470 emaitza bilaketarentzat - [751 - 800] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.
afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).
afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.
'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.
Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E208]: 'aditza ere bada, beraz erregimena ezarri behar'.
- [E123]: 'beraz, 1 iz.; 2 da ad.? Zuek esan'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'da eta du gisa ematea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu afiliatu, afiliazio formarik aurkitu; beste adieratakoak dira alderdikide eta jelkide.
afiliatu 6 aldiz jaso da: G 2 (R. Zapirain), IE 1 (Herria 1984) eta EB 4 (Zabal 1976; Gipuzkoako Ekonomia; ELA/STV 1992; eta GAO: "afiliatu portzentaia"); afiliazio (eta a. zenbaki, a. portzentaia) EB 10 (GAO, Emakunde 1993 9).
afiliatu : DFrec 16, AB38 1, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 14; afiliatze : Euskalterm 1; afiliazio : AB50 1, Euskalterm 9.
'afilia-' itzulitako besteak: alderdikide : AB50 5; bazkide(tu) : AB50 3; itsaspen : Euskalterm 1; jelkide : AB50 2; kide : AB50 1, Euskalterm 1; kide egin : Euskalterm 3; kidetu : Euskalterm 2; kidetzapen : Euskalterm 3.
Beste hiztegietako ordainak: a) afiliación: ElhHizt: afiliazio, afiliatze, kide-egite. // HiruMila: afiliazio, kidetza. // Casve FE: kidetze. // Haize Garbia: izen-emaite; b) afiliado: ElhHizt: afiliatu, kide. // HiruMila: afiliatu, kide, alderdikide. // Lur EG/CE: kide; alderdikide. // Casve FE: kide, lagün; c) afiliar: ElhHizt: kide egin, afiliatu, kidetu. // HiruMila: afiliatu, kidetu. // Lur EF/FE: kide egin. // Casve FE: kidetü, lagüntzat hartü; (s') izena eman, saldoan sartü. // Haize Garbia: batasunean hartu; (s') batasunean sartu, izena eman. // T-L LFB: batasunean hartu; (s') batasunean sartu. // Ez ditugu aurkitu besteotan: PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
es afiliación / afiliado, da / afiliar formen ordainak: fr (DLLF): affiliation / affilié, e; adhérent, e (miembro) / affilier; s'affilier, adhérer; it (L. Ambruzzi): affiliazione, ascrizione, associazione / affiliato, associato, ascritto, aggregato / affiliare, affigliare, associare, aggregare, ascrívere, inscrívere; Pres. afilio, afilío; ca (DCC): afiliació / afiliat -ada / afiliar; en (DEIA): affiliation / affiliated; member; subsidiary / affiliate / to become affiliated to, to join, to become a member of, to join a party; de (Slaby-Grossmann): annahme an Kindes Statt, adoption; aufnahme in eine Körpeschaft od partei; beitritt; mitgliedschaf, zugehörigkeit / angegliedert, angeschlossen, zugehörig; (trabajador al sindicato) gewerkschaftlich, organisierter arbeitnehmer; mitglied / in eine körperschaft aufnehmen. Cf. Termium: en affiliation / fr affiliation; en affiliate / fr affiliée; en affiliated / fr associé.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
lau kide zerrendan ematearen alde dira, eta batek zalantzak ditu.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E208]: 'aditza ere bada, beraz erregimena ezarri behar'.
- [E123]: 'beraz, 1 iz.; 2 da ad.? Zuek esan'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'da eta du gisa ematea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HezkAdmin: afiliación
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2014-12-19 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
desafinatu behin jaso da (Sor Gabon: "Ixooo mutillak!! Inaxiyok desafinatzen dik").
afinazio 2 aldiz, EB (L. Fernandez Imaz: "afinazioaz kezkatutako pertsonaiak izan dira eta beren ekarpenen bitartez zortzidun musikalaren banaketaren aniztasun historikoa aberastu egin dute", "Izan ere praktikan afinazio guztiak gutxi gorabeherazkoak dira").
afinatu : DFrec 1, AB38 1 ('afinar' itzulia, eta 'mus. afinar' itzulitako fintze 1), AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 3; desafinatu : AB50 2, HiztEn, Euskalterm.
Musika Hiztegia: afinatu; desafinatu.
Beste hiztegiak: afinatu : EuskHizt (ik. gozatu), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE (ik. gozatu); desafinatu : Lur EG/CE eta EF/FE. Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
a) Erdal afinar / accorder; jouer edo chanter juste formen ordainak: HiruMila: (mus.) afinatu, gozatu // ElhHizt: (mus.) afinatu // PMuj DCV: (mus.) batera abestu, batera jo; (af. instr. mús.) gozatu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; b) Erdal desafinar / désaccorder; chanter faux, jouer faux formen ordainak: desafinatu : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; ereskaiztu : PMuj DCV; gozagaizki jo (abestu) : PMuj DCV; gozakaiztu : HiruMila, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea (an?). Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF.
a) es afinar: fr (DLLF): accorder; jouer edo chanter juste; it (S. Carbonell): accordare, intonare; ca (DCC): afinar; en (Collins): (aut., mús.) to tune; to sing in tune, play in tune; de (Langenscheidts): Instrumente stimmen; tonrein singen (edo spielen); b) es desafinar: fr (DLLF): désaccorder; chanter faux, jouer faux; it (S. Carbonell): discordare, dissonare (stonare); ca (DCC): desafinar; en (Collins): (mús) to be (edo play, sing) out of tune; to go out of tune; de (Langenscheidts): unrein klingen; falsch singen (edo spielen).
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. gozatu
desafinatu antonimoarekin batera ikustekoa da; eta a) mailegu onartzekoen minimoa ez dute betetzen (gaztelaniaz bakarrik erabiltzen dira afinar / desafinar formak; beste hizkuntzek, zeinek bere bidetik aurkitu dituzte irtenbideak, eta euskaraz ere beste horrenbeste egin beharko litzateke, gaian adituekin mintzatuz); b) baina ordain egokirik ez dugu ezagutzen: b1) instrumentuez, gozatu proposatuak balio izan dezake afinatu-ren ordaintzat; baina desafinatu-ren ordaina nekez aterako da bide horretatik; b2) giza ahotsaz mintzatzeko, egokiagoa izan liteke akordatu (cf. fr, it) bezalako baten bidea (aipatu dira: adostu / desadostu; edo "libre" samar dagoen aurrindu; eta tonuan / tonutik kanpo jarri); c) Heg. marka dutela onartzekoak izan litezke afinatu eta desafinatu, hobestekoen berri emanez, hauek erabakitzean.
- [A105]: "instrumentu bat doitu(doitu = 'neurri egokira eraman'). Uste dut, hala ere, tonua hartu, eman, galdu... tonuan jarri... segidak ere beharrezko direla" (2001-03)
- [E306]: "eta desafinatu: a) 'Heg.' markarekin 'afinatu' eta 'desafinatu' onartzearen alde gaude, baina horrek berekin dakar Iparraldean erabiltzen direnak ere onartzea ('akordatu' /'desakordatu'??) // b) estandarrerako forma hobetsiak 'gozatu' eta 'gozakaiztu' izan litezke; txosteneko b1) atalean 'gozatu'-ren bidetik joz gero 'desafinatu'-ren ordaina bide horretatik nekez aterako dela esaten da, baina, Euskal Hiztegian behintzat, 'gozakaiztu'-ren bigarren adiera hauxe da: "2. (1846). G. er. Ahotsa edo musikatresna bat doinu egokitik atera. Ahots bat makur badoa, aski da gozakaizteko soinu guztia". Musikaren alorrean 'gozatu' eta 'gozakaiztu' ez dira ia erabiltzen, baina... erabiltzen direnek baldintza minimoa betetzen ez dutelako estandarrerako proposatzen diren zenbat hitzi gertatzen zaio gaur egun hori bera? (beraz, badaezpada ere, hobe 'afinatu' eta enparauak bigarren mailan behintzat onartzea)" (2001-01-23)
- [E208]: 'sartzearen alde nago'.
- [E123]: 'ikusten duzue eztabaidarako dagoela. Ez zait gaizki iruditzen sartzea, baina uste dut Heg. marka beharko lukeela eta beste zerbait hobetsi. Ez du gutxienekoa betetzen'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'honela emango da: afinatu Mus. Heg. h. tonuan jarri, aurrindu. Eta desafinatu Heg. h. tonua galdu, tonutik irten. Akordatu eta desakordatu ere modu bertsuan sartuko dira Ipar. markarekin eta hobeste zeinua emanaz, goian bezala'.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): afinatu, afina, afinatzen. du ad. Heg. Mus. 'tonuan jarri'; 'aurrindu'. [h. kendu]
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:019 | 2002-09-10 | Bigarren mailan onartzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
h. marka kentzea eta tonuan jartze; aurrintze definitzaile gisa jartzea proposatu da. Halaber, afinatu eta desafinatu sarrerei h. markak kentzea proposatu da eta definitzaile bihurtzea bidalketak. (2013-12-17)
Ik. aurrintze.
iz.
Heg.
Mus.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): afinazio iz. Heg. Mus. 'tonuan jartze'; 'aurrintze'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HezkAdmin: afinidad.
Tekn. (Mat., Kim., Bot.).
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:33 | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh11 | 2020-04-21 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
afirmatibo behin agertu da (Tt "Prezepto afirmatiboak eztu obligatzen gizona (...) negatiboak bezala") eta afirmazio bi aldiz, erabilera markatuan (Ldi: "Beste baipen edo afirmazio bat..."; "Politikan, ordea, baipen edo afirmazio zeatzak, baipen larriak eskatzen dira").
afirmatu forma behin agertu da EB (M. Pagola "Marx ateo izan zen, txikitandik gainera; bainan, baita ere #mdash#Reding`en kontra afirmatu dezakedala uste dut#mdash# ateismoa bere sistimaren erraietan aurkitzen da") eta afirmazio 4 aldiz (Y. Elorriaga: "Itaunaren ostean zehaztu bako sujetoa daukan afirmazioa neskaren jarrera azaltzen", M. Pagola "Afirmazio bat, ordea, era askotan egon liteke sistima baten barnean"; Argia 1983-07-17: "Afirmazio hau ez da gaurkoa, eta betikoa izango litzateke atzetik antolatzen ari den GALEUSCA hau ez balego").
afirmazio: DFrec 2; AB50 3; Euskalterm 1 ("nazio-afirmazio").
'afirmación, afirmativo' itzulitako besteak: AB38: baieztapen 7, baiezpen 3 eta baieztatze 1; baiezkako 2, baiezko 2, baiezkor 1; AB50: baietz (iz.), baiezpen, baieztapen, baiezko; Euskaltermekoak arloka: Politikan afirmazio 1 ("nazio-afirmazio" lexian; cf. fitxa horretako oharra: "Politika hiztegian baiezpen nazional zegoen. Ez du konbentzitzen, sendotzea da ez baietz esatea"); Filosofian, asertzio 1 (aserción, afirmación); baieztapen 5 (eta atzekariaren baieztapen afirmación del consecuente; baieztapen faktual; baieztapenaren bide; baieztapen egiazkotasun), baieztagai 1 (materia de afirmación) eta baieztaldi (ulermenaren baieztaldi momento de afirmación del entendimiento); Psikologian eta Filosofian finkatu 2 (norbera finkatu-nahi deseo de afirmación de sí; norberaren burua finkatu nahi); finkatze (nortasunaren finkatze, nortasun finkatze); finkapen (norberaren finkapen; norberaren finkatze); Hizkuntzalaritzan eta Filosofian baiezko 7 (baiezko adberbio; baiezko perpaus; baiezko proposizio, 'afirmatibo'). // Ik. baietz, baiezko, baiezpen, baieztapen, baieztatu eta baieztu formen adiera-banaketa batzuk: EuskHizt: baietz (iz. Baiezkoa); baiezko (iz. 1. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. 2. izlag. Baietz-i dagokion izenlaguna. 3. iz. Zah. Baimena); baiezpen (iz. Baieztea); baieztapen (iz. Baieztatzea); baieztatu (ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi); // LurE: baietz. (izen bezala). Baietza eman,...; baiezko. Baietz-i dagokion izenlaguna. // iz. Baietz esatea; ontzat ematea; aurka ez egitea. // Baimena; baiezpen. iz. Baieztea; baieztapen. iz. Baieztatzea; baieztatu. ad. Baieztu, aurreko baiezko batek zeharo garbi utzi ez duen zerbait batez ere. ik. berretsi; baieztu. ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi; // HiztEn: baietz. 3. iz. Baiezkoa, baimena, onarpena; baiezko. 2. iz. Baietz esatea. 3. Onarpena, baimena; baiezpen = baieztapen. iz. Baiezt(atz)earen ekintza eta ondorioa; baieztatu. ad. Baieztu, bereziki aurreko baiezko batek zeharo argi utzi ez duen zerbait; baieztu, ad. Zerbait egiazkotzat jo, baiezko esaldi batez adierazi. Onartu, ontzat eman.
Hiztegi batzuetako ordainak: a) affirmation / afirmación: HiruMila: 1. baiezko, baietz. 2. baiezpen, baieztapen. // ElhHizt: 1. Baieztapen; baiezko, baietz. 2. adierazpen, esan. 3. (Ling./Lóg) Baieztapen. // Lur EG/CE: baieztapen.. // Lur EF/FE: baiezko, baieztapen.. // Casve FE: bai, baietz, segürtantxa. // Haize Garbia: bai, bai-etz. // T-L LFB: bai. // PMuj DCV: baietza, baiezko. // Azkue Aurkibidea: baietza; b) affirmatif / afirmativo:HiruMila: 1. baiezko. 2. baiezkotasun. // ElhHizt: baiezko. // Haize Garbia: baiezko. // T-L LFB: baiezko. // PMuj DCV: baiezko.
afirmazio iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, afirmazio-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baieztapen; baiezko].
afirmazio 11: Berria 5 (Herri bat gara afirmazioa etorri da gero), Jakin 3 (Egiten dituen afirmazio bereziki interesgarri batzuk jasoko ditugu, adibidez hau), Karmel 2 (Zientziak aurrera joan ahala gero eta mugimendu gehiago antzematen da (bai makrokosmosean eta baita mikrokosmosean ere), eta behin baino gehiagotan unibertsal bihurtu badira ere teoria batzuk, azkenik okerrak zuzenduz afirmazio honekin amaitzen du), Uztarria (Esklaben atzean etxe gehiago egiteko aukera dagoela afirmazioari buruz); baieztapen 1386.
afirmazio : Berria 2 (Kulturgintzaren planteamendua lantzen du monografiko batean, eta erradikalizaziotik jotzen du behin baino gehiagotan: «Euskal kulturak afirmazioa den ukazioa du sustraitzat), Iñaki Segurola (Euskaldunen egunkariaren itxiera zuen hitz egiteko aitzakia, eta ezin gehiagoraino harritu ninduten Solé jaunaren esanek, nik nere jardunean erabilitako batzuen oso antzekoak baitziren (mapa, identitatea...), baina guztiz kontrako heldulekutik harrapaturik, hots, afirmazio nazionalaren alderditik.), Unai Elorriaga (Baina pentsio bateko balkoi batetik ezin da halako afirmazio erabatekorik egin, begien trukoa izan zitekeelako hura edo, are okerrago, burmuinaren trukoa izan zitekeen, eta burmuina izaki peligrosoa izan daiteke, batez ere etxetik kanpo gaudenean; esate baterako, etxetik zazpi ordura gaudenean, trenez); baieztapen 590.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.
Bazt. Ik. baieztapen, baiezko, etab.
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'zerrendan esaten denarekin ados agertu dira euskaltzainak. Beraz, e. baieztapen, baiezko'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
afixa Sin. kartel.
"eta ez *afitxa" gehituko da
- [E109]: ez dago Sin. kartel jartzearen alde. Ez da aski kartel Hegoalderako uztea?
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS): otsaileko bileran erabakia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-09-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
iz.
Hizkl.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): afixu iz. Hizkl.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:14 | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
afizino (eta -ñ-) 15 (Mg CO 3, JJMg BasEsc 6; Harb 2; -ñ-: SM Zirik 2, Añ GGero 2); afizio (eta -iyo) 9 (Mg CC, Gco I, MEIG; -iyo: Xe, AzpPr, EusJok II, Iraola, Tx B, Noe); afizione 3 (CatB; JJMg BasEsc; Ch); afizionatu 3 (LE Prog, JanEd), afizionatuki 1 (Harb).
afizio 14: B 1 (A. Lasarte); G 3 (A. Arrinda, P. Lazkano; M. Ostolaiz); EB 10 (M. Ugalde, X. Gereño, A. Valdes, X. Mendiguren Elizegi, M. Atxaga, Bertsolaritza, Habe, Aizu!, Unesco-ren Albistaria); afiziyo G 1 (A. Zavala); apizio EB 1 (F. Juaristi); apiziyo EgAs 4 (El Día 1933); izond. gisa erabiliak dira, eta EB: afizionatu 7 (E.J., M. Atxaga, A. Oiarzabal, Egin); apizionatu 2 (Pelota).
afizio : DFrec 1; AB50 12; afizionatu : DFrec 10; AB50 16 (eta atleta afizionatu 1, bertsolari afizionatu 1, karrerista afizionatu 1, segalari afizionatu 1); Euskalterm 5.
a) 'afición' adierako besteak: zale : DFrec 91, zalekeria : DFrec 1, zaletasun : DFrec 43; AB38 12 (eta mendizaletasun 4, handizaletasun 1); AB50 46 (eta bertsozaletasun 2, lama-zaletasun 1, lanzaletasun 2, sari-zaletasun 1); Euskalterm 1 (eta kirolzaletasun 1); zaletu : DFrec 6; Euskalterm 1; zalego : Euskalterm 1; zalekeria : AB38 1; eta gogozko: AB50 1, griña: AB50 1, joera: AB50 3, politika zale: AB50 1, lehia 1, langiletasun: AB50 1; b) 'aficionado' adierakoak: zale eta -zale : AB38 3 (eta apainzale 1, dantzazale 1, fotografizale 1, frutazale 1, geografizale 1, musikazale 2, hegaztizale 1, ostrazale 1, frutugozozale 1, garbantzu zale 1, xorizale 1, bertsozale 2, filmezale 1, itsaskizale 1, ardozale 3); AB50: zale 17 (eta aizkorazale 1, antzerkizale 1, apustuzale 1, ardozale 1, bertso zale 1, bertsozale 25, euskal kirolzale 1, folklorezale 1, futbol-zale 1, futbolzale 4, horoskopozale 1, idizale 1, irakurzale 1, jazz-zale 1, jazzale 1, jokozale 1, kartazale 1, kirol zale 1, kiroltzale 3, kirolzale 3, zinezale 2, urregorrizale 1, txistuzale 1, trikitizale 2, tenis-zale 1, teatrozale 2, sari-zale 1, sagardozale 1, pitxizale 1, pelotazale 4, neurtu-zale 1, musikazale 5, museozale 1, liburuzale 1, realzale 1); Euskalterm (teatrozale 1, kirolzale 1, futbolzale 1); amateur : Euskalterm 5; apizionatu : AB50 1; lehiadun : AB50 1; testulari : AB50 1; zaletu : AB38 1; Euskalterm 1; c) 'aficionar' adierakoak: zaletu : AB38 2; kirolzaletu : AB50 1. Cf. entziklopedietakoak: HiztEn: zale ("zerbaitetarako aparteko joera edo grina duena edo zerbait oso atsegin duena"); zalegarri ("erakargarria, atsegingarria"), zalekeria ("zaletasun gaitzesgarria"); zaletasun (zerbait edo norbaiten zale izatea, hartarako edo harenganako joera edo atsikimendua"); zaletu ("zaletasuna hartu; zale bihurtu"); // LurE: zale, zalekeria, zaletasun, zaletu, zaletze.
Beste hiztegietako ordainak: a) erdaratik abiatuz: a1) afición-en ordainak: ElhHizt: 1 zaletasun, zale izate; 2 zaleak. // HiruMila: (1. inclinación) zaletasun, nahitasun, makurtasun, ekarri, jarki, mendu; (2. devoción) eraspen; (3. afición desordenada) zalekeria; (4. tendencia fuerte) bokazio; (5. conjunto de aficionados) zalego. // Lur EG/CE: zaletasun. // Casve FE: erakarte, ekandüra; (penchant) aiher, aiho, ekandüra, gose, enjogidüra. // Haize Garbia: (penchant, inclination) lixtertasun, lisna, jaidura. // T-L LFB: (propension) lisna, erori, ekarri. // PMuj DCV: (1. inclinación) leia, zaletasun, griña, joera; (2. amor, cariño) lege, maitasun, onginai, begi on, txera; (3.) alegin, leia, kemen. // Azkue Aurkibidea: -oi, apeta, arrausi, atxikitasun, irau, lehia, leia, makurtasun, zale, zaletarzun, zaletasun, naikunderi; k(h)oi, -tun; a2) aficionado, da: ElhHizt: 1 zale, -zale; 2 amateur. // HiruMila: (1.) -zale, -koi, zale, -ri eman; (2.) itsu, porrokatu, itzel, zalekoi. // Lur EG/CE: zale, zaletu. // Casve FE: kari, koi, -zale. // Haize Garbia: (amateur) avec les sufixes: zale et kari. // T-L LFB: (amateur) suffixe zale. // PMuj DCV: (propenso) -zale, -koi. // Azkue Aurkibidea: kari, khoi, zale; gautxori, erikoi, ederzale, eztikoi, merkhatukari, merkatulari, xabartu, ardankoi, ardantzale, ardanzale, ardaukoi; zalekoi, amurratu; -kin, -kuntze; a3) aficionar: ElhHizt: zaletu, grinatu, guratu. // HiruMila: 1 zaletu; 2 ñapurtu. // Lur EG/CE: zaletu. // PMuj DCV: (1. despertar la afición) zaletu, zalerazi; (2. -se) zaletu, griñatu, listertu. // Azkue Aurkibidea: guratu, hisiatu, lixtertu, ñap(h)urtu, zaletu, injubitu; b) euskaratik abiatuz: Lur EF/FE: zaletasun ("penchant, goût"); zaletu ("s'attacher, pendre goût"). // Casve EF: zale ("1. amateur de"; "2. appétit, désir, envie"), zalegarri ("1. appétissant, excitant"; "2. apéritif"), zalekeri, zaleki, zalekoi, zalekoitarzün, zaletarzün, zaletü ("1. donner de l'appétit, du désir"; "2. avoir de l'appétit, avoir envie de"). // Lh DBF: zale, -zale, zalegarri, zalegile, zalekeria, zaleki, zalekoi, zalekoitasun, zalerazi, zaletarsun, zaletasun, zaletu. // DRA: zale, -zale, zalearazi, zalegale, zalegarri, zalegille, zaleiki, zale-joku, zal(h)ekara, zalekeri, zaleki, zalekoi, zalekoitasun, zalekor, zaletarzun, zaletasun, zaletsu, zaletu; PMuj DVC: zale, zale-bizitu, zaleegi, zaleegikeria, zaleegitu, zalegarri, zalegile, zalegitu, zalekeria, zaleki, zalekoi, zalekoiegi, zalekoitasun, zalekor, zalemen, zalemindu, zalerazi, zalerazle, zaletarzun, zaletasun, zaleti, zaletsu, zaletu, zaletze.
es afición / aficionado, -da / aficionar formen ordainak: fr (DLLF): penchant, goût (inclinación); ardeur, zèle (afán); amateur; (tener afición a) aimer, raffoler de, être un amateur de / amateur, passionné, e (aficionado); (ser muy aficionado a) aimer beaucoup / attacher à, faire aimer (una persona, su país); donner le goût o la passion de, faire prendre goût à; s'attacher à, aimer, prendre plaisir à, prendre goût à, s'engouer de (despectivo), aimer (cosas); it (L. Ambruzzi): inclinazione, simpatía, tendenza, propensione, affetto, affezione, per qualcuno o qualche cosa; (a la música, al vino, al juego) essere dedito alla musica, ecc; tifo sportivo; (favorita) hobby; impregno, efficacia nell'eseguire qualche cosa; (taur.) l'insieme degli appassionati per le corride / affezionato, simpatizzante; tifoso (sportivo); amatore, -trice, amante di qualche cosa; dilettante; radioamatore / affezionare, inclinare qualcuno verso persone o cose; (a uno a la caza) far prendere a qualcuno il gusto della caccia; affezionarsi, attaccarsi, incapricciarsi, appassionarsi di persona o cosa; ca (DCC): afecció, afeccionament / aficionat -ada, afeccionat -ada, afectat -ada / ez dugu aurkitu; en (DEIA): liking, love; taste; hobby, interest; affection, fondness (cariño) / enthusiastic, keen (entusiasta); fond, keen; amateur; fan, enthusiast; lover / to make fond (inducir a amar); to give a liking, to interest, to make fond; de (Slaby-Grossmann): zuneigung, liebe, ergebenheit; vorliebe; eifer; dilettantentum; liebhaberei; steckenpferd, engl hobby; verehrerschaft; (taur) vorliebe für stiergefechte, anhängerschaft / zugetan, geneigt, aufgelegt zu (dat); (a chanzas) spabliebend; (fotógrafo) amateurphotograph / liebe einflöben; geneigt machen; gewinnen für.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Beh. Ik. zaletasun.
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'Heg. marka eranstea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:22 | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Heg. Beh. Ik. 1 zale; 2 amateur.
- [E208]: 'konforme, baina ez ahantz amateur ere sartzeaz'.
- [E123]: 'amateur badator bere lekuan Hiztegi batuko lantaldeak pasatu zigun zerrendan'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:38 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH argitaratuan apoiñu 'hezetasuna' adierakoa (A: "Eguraldi bere moduko bigun epelak ekarten dau apoiñua") eta afoiñu 'usaina' adierakoa (Gand Elorri: "Magnificat"-en bertso bakoitzak afoiñu marra darua").
EB dira bafainu 1 (P. Berasategi: "Kedarrak, bafainuaren modura igotzen zuen zerurantz...") eta bapainu 2 (P. Aristi: "Bihotzak bapainuan [tit.]"; B. Hidalgo: "Kotxearen aldamenetako leihoak, franelaren gris koloreko bapainu batek estaliak zituen").
afoinu: HiztEn.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
idatziz gutxi erabili bada ere, ahozko erabileraren testigantza fidagarria du.
- [E123]: 'adiera eman beharko litzaioke; ez dakit 'heetasuna' aski den, edo behar bada, adibideren bat (nahiz OEHkoak ez zaizkidan argiegiak iruditu afoinu zer den ez dakienarentzat)' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'Heg. 'haize hezea, hezetasuna' dela esango da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.
afonia : HiztEn, LurE-EskolaHE; Euskalterm 2; afoniko : AB50 (eta afoniko gelditu) afónico); HiztEn; Euskalterm (pektorilokia afoniko 'pectoriloquia áfona').
afonía / afónico-ren ordainak hiztegietan: HiruMila: afonia / afoniko; ElhHizt: afonia / afoniko; Aulestia: bozgabezia / bozgabe; Casve FE (aphone) bozgabe; HaizeG (aphone) bozgabe; PMuj DCV: ats-apaltasun, erlasdura, abots-gabe, eztarriko itxia / ats-apal, erlats; BeraLzM: aboskagabe, aboske / ø; Senda-Jakindi: abotseza; afonía histérica: inarkun abotsurritze, gogadimeneri abosturritze / ø; Azkue Aurkibidea: ø / aska, atsapal, atsapaldurik; medio afónico: sama-erre. Ez dugu aurkitu besteotan: Lur EG/CE, Lur EF/FE eta T-L LFB.
fr (DLLF): aphonie, extinction de voix; aphone; (Le Petit Robert): aphonie, aphone; it (L. Ambruzzi): afonía; afonico, afono; ca (DCC): afonia, afònic; pt (Eurodiccionario): afonia; afónico; en (DEIL): aphony, aphonia, loss of voice; aphonic (término médico) / hoarse, voiceless (término común); de (Slaby-Grossmann): Aphonie, Stimmlosigkeit, Sprachlosigkeit; aphonisch, stimmlos, tonlos / stockheiser.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Nart. da.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-iko izond. erref.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh58 | 2020-04-21 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Ez dugu aurkitu.
aforo 2 aldiz agertu da, EB (I. Antiguedad: "Amaya (...) lokal honek 1.200 jarlekutako aforoa zuen eta antzerkirako Gipuzkoan zegoen aretorik onena zen"; Egin 1988-04-11: "Aforo hauetan ateratako datuekin agortze-indizerako balore bat estimatu dugu").
aforo : HiztEn ("iz. 1 Aforatzearen ekintza eta ondorioa. 2 Antzoki, zine-areto, futbol-zelai etab.etan sartzen den ikusle-kopuru maximoa"), Euskalterm 4 (eta aforo-estazio, trafiko-aforo, zirkulazio-aforo bana; eta edukiera 'aforo, capacidad' 1).
Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Casve EF, Lh DBF, Azkue DVEF, DRA, Lur EG/CE.
HiruMila: aforo. // ElhHizt: edukiera, leku, toki. // PMuj DCV: (cata) mustada, measintxa, txestu; (arqueo) neurri, kokamen. // Azkue Aurkibidea: measintxa; mustada; teste; txastu. // Ez dugu aurkitu besteotan: Haize Garbia, Casve FE, Lur EF/FE, T-L LFB.
es aforo-ren ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): jaugeage; évaluation (valoración); taxation (tasación); estimación débit; nombre de places; it (L. Ambruzzi): valutazione, stima, èstimo, tassazione; cubatura; stazzatura, capacità; ca (DCC): aforament; en (DEIA): gauging measuring, measurement; appraisal, assessment, valuation (evaluación); flow; de (Slaby-Grossmann): eichung; eichmaß; zollamtliche abschätzung, zollwertermittlung; fassungsvermögen; plätze; wassermengen-bestimmung.
aforo iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, aforo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. edukiera; neurketa].
aforo 55: Argia 2 (Adituen ustez baldintza guztiak eman ziren horretarako: 800 laguneko aforoa, eszenatoki paregabea eta bertsotarako giro ederra), Berria 2 (Bilboko Udalak Kafe Antzokiari isuna jarri dio eta hilabete baterako itxi du, aforo arauak hausteagatik; zehazkiago, jende kopurua nabarmen gainditzeagatik), DiarioVasco 10 (Dena dela, kontraesana dirudi aforismoak hain aforo txikia izatea), EiTB 19 (Sarrera doakoa da, baina goiz joatea gomendatzen da aforoa mugatua baita), Erlea (Hainbeste liluratu ninduen, hamar aldiz ikusi nuen gutxienez, Arte Dramatikoko Eskolako ikasleoi doan sartzen uzten baitziguten aforoa betetzen ez bazen), Consumer 2 (lautik hirutan ez dago instalazioetako ekipamenduen ezaugarrien gaineko informaziorik eta lautik bakar batean ematen da aforoaren eta antzekoen berri), Goiena 9 (Oñatin igerilekuetako berdegunea zabalik dago, eta astelehenean eta martitzenean aforo kontrolatua izan zen igerileku txikian), Uztarria (Legez, aforoagatik, Soreasun beharrezkoa ez den arren jartzea erabaki du Udalak).
Ez dugu aurkitu aforo formarik.
HezkAdmin: aforo
Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezko formak finkatuta daude, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.
Saih. Ik. edukiera; neurketa.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
EArauak 53
EEgunk
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
EArauak 38: Afrika Erdiko Errepublika; afrikaerditar; Bangi; bangiar.
-tar.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EEgunk: "afrikaner (pertsona, adjetiboa), afrikaans (hizkuntza)".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 | 1993-10-20 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-07-04 |
afrikar izond. eta izlag.: a1) P. Aristi (Nahiago zituen gandorreko ladies afrikarrak, Uganda, Ginea, Tanganika eta Marruekosekoa), DNoticias 1995 (ume afrikarrak); a2) Hemen (50 estatu afrikarretatik), F. Juaristi 6 (adib.: Pipa afrikarra lortu du, aitaren trasten artetik lapurtua, sustrai afrikarrak), UZEI 6 (Guzti hau izan behar da kontutan historia afrikar garaikidea aztertzean, Bigarren Mundu-Gerratearen aurretik lurralde afrikar independenteak gutxi ziren), E. Garmendia 4 (nazio afrikarrak, 1936ean hiru herrialde afrikarrek independentzia lortu zuten), SGarm Heriotza (bere zakil afrikarraren suzko garijotzeaz), Hemen (50 estatu afrikarretatik 15ek besterik ez dute «Herri eta giza eskubide afrikarren gutuna» berronetsi), A. Martinez (Elefante afrikarra), M.E. Ituarte (Afrikar Arkaruntz doazen abere afrikarren gerizak daude), Mundua 1993 (herrialde afrikarren independentzia), UnescoAlb (hizkuntza afrikarren ahozko tradizioa eta sustapena), Napartheid 1996 (batez ere herri afrikar honetan), Historia eta Artea/DBH (eskultura afrikarraren eragina), A. Zuberoagoitia (Cheren abentura afrikarra), M.E. Ituarte (abere afrikarren gerizak); b1) M. Aramendi (Horregatik txundituta geratzen gara zenbait afrikar korrikalariren pizkortasuna ikusita), J. Sarrionandia 2 (Ene afrikar laguna elefanteaz mintzatzen zaidanean ene gogoa eskola egunetara doa), F. Ibargutxi (afrikar emigranteen penak); b2) Erlijioak munduan (afrikar populazioa), J.A. Agirre (afrikar kalendulak ere baditu), Munduan zehar (artean egin izan zen bidaiarik luzeena afrikar lurreetatik zehar), Hemen (afrikar kontinentean, Afrikar Batasunak [OUA] 1981ean aho batez onartua izan bazen ere), M.E. Ituarte (Afrikar Arkaruntz doazen abere afrikarren gerizak daude), Egunk 1993 (Afrikar Batasunerako Erakundea), Tx. Ramirez de la Piscina (Afrikar Batasunerako Erakundea).
Ik. EArauak 51.
gentilizioak oraingoz baztertzea erabaki da, Onomastika batzordearen lan-erabakien zain
-tar.
-tar osaerakoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-04-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EHL | 2020-01-14 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Ez dugu aurkitu.
afrikari 4 aldiz agertu da (Maileg 2, L.M. Mujika 2); afrikatu izond. 5 aldiz (UZEI, Txillardegi 2, P. Salaburu 2); afrikazio 2 aldiz (Txillardegi).
afrikari : HiztEn-LurE; afrikatu : AB38 1; Euskalterm 1; afrikazio : DFrec 1; Euskalterm 1.
afrikari : HiruMila, EuskHizt.
txandakatze iz. Bi gauza edo gehiago txandaka gertatu edo egitea; bi pertsona edo gehiago zerbait egiteko txandaka aritzea. Ik. txandaketa; txandatze; alternantzia. Nik ez dakit nor aterako den garaile, esan dezakedan gauza bakarra, boterean txandakatzea gertatzea ona dela beti. Bazuten eskubidea erretiro partziala hartu eta txandakatze kontratu batekin ordezkatuak izateko. Hiztun askoren morfema-elkarketetan jazotzen diren igurzkari/afrikatu txandakatzeek frogatzen dute esandakoa. // frikari adj./iz. Hizkl. Igurzkaria.
frikari 5: Argia (Bada galera gehiagorik: Erramun Gerrikagoitiaren euskara preposizionala, Iruña-Veleia afera, Urtzi Ihitzaren teoria kosmikoak, Xabier Azkargortaren frikari eta afrikariak. Nola izan benetako modernetia horiek guztiak galduta? Ezinezkoa da), Elkar 4 (Mendebaleko bereizgarri hori dela eta, ez + ø- batzen denez, txistukari frikaria ahoskatzen da euskalki horretan); afrikari 6: Argia (Bada galera gehiagorik: Erramun Gerrikagoitiaren euskara preposizionala, Iruña-Veleia afera, Urtzi Ihitzaren teoria kosmikoak, Xabier Azkargortaren frikari eta afrikariak. Nola izan benetako modernetia horiek guztiak galduta? Ezinezkoa da), Berria 2 (Bide batez, zein euskal toponimastikaren irizpidez atera du norbaitek «Oarsoalde» neotoponimo hori, latinak euskal kontsonante afrikariak adierazteko aukerak zituen ala ez ohartu gabe?, Elexpuruk argudiatu du, ordea, euskaldunek arazoak izan dituztela beti soinu txistukari afrikariak, hots tz edo ts , transkribatzeko, eta normala iruditzen zaiola t horretarako erabiltzea), EiTB (Horrez gainera, ahoz ia automatikoki egiten diren [tz] afrikariak idatzian ere jaso daitezke), Elkar 2 (Katedradunak argudiatu zuen t hizkia , batzuetan, ts eta tz soinu afrikariak irudikatzeko erabili zela ostraketan, eta hori ezinezkoa zela garai hartan, soinu hori irudikatzeko, XVIII. mendera arte, s, ç edo z erabili zelako beti, Doktoreak erantzun zuen, ordea, euskaldunek "arazoak" izan dituztela beti soinu txistukari afrikariak, hots tz edo ts, transkribatzeko, eta normala iruditzen zaiola t horretarako erabiltzea); afrikatu 12: Elkar 8 (Debabarrenean baizik ez dira ahoskatzen txistukari afrikatuak; Deban eta Mutrikun gehienbat. Antzuolan ere entzuten dira tarteka), Euskaltzaindia 4 (Alta, Ipar Euskal Herri barreneko franko euskaldunek jinak ziren"jinatzien" ahoskatzen dute, k+ zkontsonante clusterraren ondorioz zafrikatuz, baina Ahoskeraizeneko liburu honetan ez zaigu aholkatzen ahoskera afrikatu hau; aldiz, Bizkai-Gipuzkoetakoa bai).
frikari 6 Isabel Arrigain (Bere ondorengoak ere sare berean erori ziren; izan ere,... frikariaren... grafia ikusirik, Grimm-ek pentsatu zuen hots hau bikoitza ez ezik, leherkari hasperendua ere bazela), Jokin Muñoz 2 ("Arraioa! ", pentsatu duzu, "nola bete daitekeen hainbeste folio hegoaldeko goi nafarreraren kontsonante frikariei buruz!"), Iñaki Arranz (R. M. Pagola: "Ekialdeko euskalkietako masturbazio frikaria"), Lourdes Oñederra (igurzkari edo frikariak.); afrikatu 54: Lourdes Oñederra 53 (Hots afrikatuak ahots-bidearen hersketa batekin hasten dira, HERSKARIAK bezala, Ortografiaren ikur bikoitzek eta baita NAF (Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa) TRANSKRIPZIO sistemakoek ere islatzen dute afrikatu bat hersketak eta igurtziak osatzen dutela), Isabel Arrigain (Lorturiko eskema sailkapen arrazional bat izango da; eta ez dugu sailkapen horretan bilatu behar izaera berezi edo konplexuko fonemarik, fonema horren garrantzia praktikoa zeinahi dela; beraz, hasperenduak (ph, dh eta abar), afrikatuak (--... eta abar), kontsonante bustiak, bokal ahulak (´ edo e mutua eta abar) ez dira azalduko; baina, alderantziz ere, fonema bakunak, ondo bereizturiko hots gisa kontuan hartzen ez direnez garrantzi praktikorik ez dutenak, ez dira agertuko); Ez dugu aurkitu afrikari formarik.
es fricativo,-a: Elhuyar: adj./s.f. (Ling.) frikari, igurzkari, frikatibo ; Adorez: adj. (Ling.) frikari, igurzkari ; Labayru: Fon. frikari, igurzkari, frikatibo ; Zehazki: Hizk. igurzkari // es africado,-a: Elhuyar: adj./s.f. (Ling.) afrikari : las consonantes africadas en euskera son 'ts', 'tz' y 'tx': euskal kontsonante afrikariak 'ts', 'tz' eta 'tx' dira; Adorez: adj (Fon.) afrikari ; afrikatu* e. afrikari ; Labayru: Fon. afrikari ; Zehazki: adj afrikari : las consonantes africadas, kontsonante afrikariak. // Euskalterm: es africada/africado/africación formen ordainak: africada alveolar laminal sorda (afrikatu hobikari lepokari ahoskabe), africada apico-alveolar sonora (afrikatu hobikari apikal ahostun), africada apico-alveolar sorda (afrikatu hobikari apikal ahoskabe), africada prepalatal sonora (afrikatu sabaiaurreko ahostun), africada prepalatal sorda (afrikatu sabaiaurreko ahoskabe), africado (afrikari), africación (afrikazio); es fricativa/fricativo/fricación/fricatización formen ordainak: consonante fricativa (kontsonante frikari), fonema fricativo (fonema frikari), fricación (frikazio), fricativa alveolar apical sorda (frikari hobikari apikal ahoskabe), fricativa alveolar dorsal sonora (frikari hobikari lepokari ahostun), fricativa alveolar dorsal sorda (frikari hobikari lepokari ahoskabe), fricativa apical sonora (frikari apikal ahostun), fricativa dental sonora (frikari horzkari ahostun), fricativa faringal sorda (frikari faringal ahoskabe), fricativa interdental sorda (frikari hotzarteko ahoskabe), fricativa labial sonora (frikari ezpainkari ahostun), fricativa labiodental sorda (frikari ezpain-horzkari ahoskabe), fricativa palatal sonora (frikari sabaikari ahostun), fricativa prepalatal sonora (frikari sabaiaurreko ahostun), fricativa prepalatal sorda (frikari sabaiaurreko ahoskabe), fricativa velar sonora (frikari belar ahostun), fricativa velar sorda (frikari belar ahoskabe), fricativo (igurzkari, frikari), fricatización (frikatze).
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Erabilia da, baina komeni da Lourdes Oñederrari zuzenean kontsulta egitea, gai horietan aditua denez.
Saih. Ik. afrikari.
- [E208]: 'izenerako afrikari utzirik ere, ez dezagun ahantz, otoi, aditza ere badela (beharrezkoa bestalde, afrikari eratorria lortzeko, ez baita haurrik ama gaberik): kontsontante batzuk halako jarreran afrikatu egiten dira, adibidez. Afrikazio ere erantsi beharko genuke, familia osatzeko'.
- [E123]: 'ez da beharrezko afrikatu aditza hartzea, frikari bihurtu ere esan daiteke. Espainieraz ere las (consonantes) africadas aski ezaguna da, baina ez dut uste africarse aditza horrenbeste erabiltzen denik. Datuak hobeto begiratu gabe ez nuke sartuko. Lourdes Oñederrari galde diezaiokegu'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'Afrikari etab. gaikako zerrendak aztertzen direnean erabakiko dira. Bitartean, zintzilik utziko da kontua'.Euskaltzaindiaren arauak: 87. arauan, ahoskerari buruzkoan (1998koa):XI. [zz] Ahoskera zaindurako ere ez adberbioaren azkeneko kontsonantea eta ondorengo [z] (aditz formen hasieran agertuko dena) batera ebaki behar dira afrikatua osatuz (hala nola: ez zara: etzara; ez zetozela: etzetozela; ez zenion: etzenion; ez zuen: etzuen).XII. [nz, lz, rz] eta [ns, ls, rs] Letra bilkura horietako zistukaria ([z, s]) afrikatu ([tz, ts]) egin ohi da euskaraz (hala nola unibertsitate, Frantzia, faltsua). Hitz mugan ere ordezkatze hori egiten den euskaretan afrikatzea onartzen da ahoskera zainduan (hala nola esan zuen: esantzuen; eman zion: emantzion).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
EEgunk: "afro. Afrikar itxurakoa. Izenaren aurretik jarri, deklinatu gabe. Ez ile afroa, baizik eta afro ilea, afro musika...".
pasakorra izan liteke, eta oraingoz ez jasotzea erabaki da (hitz-elkarketako lehen osagai gisa ager daitekeena, berriz, Onomastika batzordeari dagokio erabakitzea).
- [I202]: 'Hitz internazionala denez, Onomastika batzordeak bere horretan ematea proposatu du'.
- [E123]: 'Baina afro forma bere horretan? Pixka bat bitxia egiten zait; berri samarra da agian orain sartzeko. Dena den, nahi duzuen bezala'.
- Erabakia: Erabakia (2001-09-28): 'afro hitza aurreko zerrendakoa da eta MAk galdetzen zuen ea zer egin behar zen elementu honekin. Sartzea onartu da: hitz elkarketako lehen osagai gisa erabiltzen da beti'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-04-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh192 | 2020-07-14 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
afro-amerikar 1, Genetika eta Osasuna (Afro-amerikarrek, beren aldetik, arrisku altuagoa daukate zelula faltziformeen anemiarako).
EPG: afro-amerikar 6: H. Cano (Afro-amerikarrek ostera, lurrerantz, sustraietarantz begira dantza egiten ditek), Deabruaren hiztegia (Afro-amerikarrek beren balioa indartzeko erabiltzen duten tresna), Berria 2004-2006 (Musika afro-amerikarra, Institutu afro-amerikarreko irakaslea, etab.) // afroamerikar 30: J. Sarrionandia (New Yorkeko afroamerikar gazte haluzinatuak), I. Heras (giza garapenaren indizea [ ] afroamerikarrentzat), Berria 2004-2006 (Gizonezko afroamerikarrak, Botoemaile afroamerikarrak, etab.), I. Aranbarri (Lautik hiru ez ziren ez Wayne, ez Mitchum, ez Martin, manumitugabeko afroamerikarrak baizik); afro-europar: Berria 2004 (Berak hura afro-europarra dela dio); afro-euskaldun: Berria 2004 (Bere lehen «abesti afro-euskalduna» egin du Mendibilek); afroingeles 2: L. Egia (Afroingelesok kasko gainean eramaten diagu gau eta egun, Hori afroingelesa dun, nigeriarra beharbada); afrokaribear: L. Egia (Aireportuan bezain galdurik sumatzen zuen bere burua afrokaribearren auzune hartan); afro-kolonbiar: Berria 2004 (Martxan afro-kolonbiarrak, nekazariak, sindikatuak eta hainbat taldek hartu zuten parte); afro-kubatar (afro-kubar) 3: Berria 2004-2006 (adib.: Musika afro-kubarra, Gai afro-kubatarren eta gizarte gaien inguruan) // afrokubatar: Berria 2004 (Musika afrokubatarraren ikur bat); afro-kubanismo 2: Berria 2006 (adib.: Afro-kubanismoa). // ZTC: afro-asiar: Elhuyar (Indoeuropar hizkuntzak batetik, Afro-asiar hizkuntzak bestetik eta Drabidar hizkuntzak hirugarrenik). // Euskalterm: afro-asiar ("a. bloke", "a. konferentzia").
Zehazki eta Elhuyar: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar.
afro- hasiak ap. RAE: afroasiático, afronegrismo // ap. Zehazki: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar // ap. ElhHizt: afroamerikar, afroasiar, afrokubatar // Ez ditugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, PMuj DCV.
fr (Larousse): afro-américain, afro-antillais, afro-asiatique, afro-cubain; en (Collins): Afro-American, Afro-Asian; it (S. Carbonell) eta de (Langenscheidts): Ez dugu aurkitu.
Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa afro-amerikar forman, 178. arauak hala jasoa du eta.
-tar osaerakoak.
batera ikusi dira elkarketako lehen osagai gisa forma berezia izan dezaketen leku-adierazleak (cf. albano-x, anglo-x, arabo-x, austro-x, erruso-x, euro-x, fino-x, franko-x, galo-x, germano-x, greko-x, hispano-x, ibero-x, indo-x, israelo-x, italo-x, kantabro-x, latino-x, luso-x, mediterraneo-x, serbo-x, siro-x, sumero-x, turko-x, txino-x, uralo-x, eta astur-x, atlantiko-x, frantses-x, galaiko-x, judu-x, edo bizantziar-x, erromatar-x, errusiar-x, gipuzkoar-x, greziar-x, hispaniar-x), eta: a) marratxoz bereiziak aipatuko dira, grafia hori erabaki baitu Onomastika batzordeak [«... zera onetsi da: Marraz idaztea (anglo-saxoi, afro-amerikar, anglo-egiptoar), eta Euskaltzaindiak lotuta eman dituenak (indoeuropar eta serbokraziera) salbuespentzat hartzea»], nahiz Euskaltzaindiak bestelakorik erabaki dezakeen (marratxo eta guzti aipatu dira indo-x bezalakoak ere, koherentziak hala eskatzen duelakoan); b) aski ugariak dira honelako osatuak, eta erabili-hedatuak jasoko dira hiztegian, gainerakoak libretzat emanez (baina zerrendan aipatuz); c) horietako batzuk, jakina, «x-ren eta y-ren arteko» moduko sintagma libreen bidez ere adieraz daitezke; d) afro-x osaerakoetan, afro-amerikar, afro-asiar eta afro-kubatar jasoko dira hiztegian (baina ez dira jasoko afro-europar, afro-euskaldun, afro-ingeles, afro-karibear, afro-kolonbiar eta afro-kubanismo).
- Erabakia: Osoko Bikura (2015-06-26): Onomastika / exonomastikarentzat utziak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-07-08 |
Ez dugu aurkitu corpus bietan.
afrodisiako : AB50 1; HiztEn-LurE.
fr: aphrodisiaque; it: afrodisíaco; ca: afrodisíac; en: aphrodisiac; de: Aphrodisiakum. // OfQuLF: qui stimule le désir sexuel || Aphrodite || déesse de la Beauté et de l'Amour dans la mythologie grecque.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
OfQuLF: qui stimule le désir sexuel || Aphrodite || déesse de la Beauté et de l'Amour dans la mythologie grecque.
Izen propiotikoak.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-04-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
afrontu (+ -ü) 19 dira: IE 13 (EZ Man I, Ch, JesBih, CatLuz, Jaur 5, Bordel 2, Xa Odol, Balad), Zu 6 (Tt Arima 3, Xarlem, UskLiB, CatS); ik. OEH argitaratuko besteok ere: "Apostoluek trabajuak pasatzen zituztenean, eta injuriak, eta afrontuak errezebitzen zituztenean ziaze kontentureki" (Ber Tart), "Zegati geiago eskojidu gura izan eban kurutzeko eriotzea? #mdash#Zerren zeinbat afrontu geiagokoa zan"; "Porque cuanto era más ignominiosa" (Cap), "Giristino bat prest egon behar dela afruntu, pena eta nahigabe guzien sofritzera Jesu-Kristo gatik" (CatLav), "Manera, eta ispiritu berian besarkatu behar tiizi egiten derauzkiguten afrontiak" (AR), "Humiliatzen da, nonbre gabeko afrontuak, plenitu gabe, hitz bakhar bat egin gabe, sofritzerainokoan" (Brtc), "Nola behatu diozute mezprezioei, laidoei, afrontuei?" (Ib.), "Jainkoari afronturik handiena egin zinozoke, dudatzen bazindu haren miserikordiaz" (Ib.); affrontur Zu 1 (Tt Onsa: "promez emaiten drauzut (...) affrontur bat nizala giza gaixto bat nizala"); afronteria Zu 1 (Egiat: "Hetzaz sakolak hüsten dütienak ta hen falta egitez bethatzen gezütarien kapitaiña, ta zakü afronteriaz betherik denaz"); OEH argitaratuan, gainera: "Ez sinhets koki hori / afrunteriaz da betherik" (Abraham); afruntu (eta -ü) 43: G 3 (Etxde JJ); IE 35 (EZ 7, SP Imit, Gç 6, Ch 7, He Gudu 5, Gy 2, Elsb Fram 2, HU Zez, Lf Murtuts, Ardoy SFran, Mattin 2); ZuAm 5 (Tt Arima, Etch, Xarlem 2, CatLan); afruntatu IE 2: (SP Phil: "Gaizki erraitetasuna hastio duenak afruntatuko du bere burua, Gç: "Eta bihotz dibino baten afrutuz afruntatzea"); OEH argitaratuan beste hau jaso da: "Ororen burukoa / Alegera zaite: / Zu afrontatu gabe / Konsola naite", Satr: 'zureganatu gabe'); afrenta G 5 (Cb EG 4, Etxde JJ); afrentu IE 1 (Elsb Fram).
afruntu IE 3 (D. Dufau 2, Gure Herria 1958).
afrontu : HiztEn ("1 (Ipar.) Iraina, ofentsa, desegokitasuna. / 2. adb. (B) Kanpoan, sapairik gabe. / 3. iz. (B) Haize oso gogorra"); afruntu : DFrec 2; HiztEn ("ik. afrontu"); afruntatu : DFrec 1; ez ditugu aurkitu AB50 eta LurE/EskolaHE iturrietan.
es 'afrenta, ultrajar' itzulitako besteak: laido : AB38 1; irain egin : AB38 1, iraindu : AB38 1.
Kontsultatu diren hiztegietan, Haize Garbia eta T-L LFB dira afrontu jaso dutenak; guztiek ematen dute laido, eta ia denek irain (ez dugu aurkitu ap. Euskalterm eta Casve FE). // HiruMila: afrenta: laido, irain, idoi, bidegabe, bidegabekeria, desohore, desondra; ultrajador: iraintzaile, laidoztatzaile, mesprezatzaile; ultrajante: laidagarri, iraingarri, laidozko / (acción ultrajante) ekintza laidagarria; ultrajar: (injuriar) iraindu, irain egin, laidotu, laidoztatu, desohoratu, laidetsi / (despreciar) mesprezatu, gutxietsi; ultraje: (acción y efecto de ultrajar): iseka, burla / (injuria, desprecio) irain, laido, idoi, desohore, mesprezu. // ElhHizt: afrenta: irain, laido; afrentador: iraintzaile, laidoztatzaile, laidotzaile; afrentar: iraindu, laidoztatu, laidotu; afrentosamente: laidoz; afrentoso: iraingarri, iraintsu, laidogarri, laidotsu; ultrajador: iraintzaile, laidoztatzaile; ultrajar: iraindu, laidotu, laidoztatu; ultrajante: laidogarri, iraingarri, laidozko; ultraje: irain, laido; // Aulestia: affront: laidokatu, laidoztatu, laidotu, iraindu; affront: laido (L, LN, Z, U), laidogarrikeria (L, LN, Z, U), lotsagaizto (B, G, U); kontrajarketa; outrage: irain, laido; outrageous: iraingarri, iraintzaile (G, L, U), lotsagarri (B, G, U); outrageosly: krudelki, lotsagarriro, ankerki, gogorkiro. // Euskalterm: afrenta: laido; ultrajante: laidespen(ezko), laido(zko); ultrajar: laidetsi, laidotu; ultraje: laido, laidespen. // Lur EG/CE: afrenta: irain, laido; afrentar: iraindu; ultrajar: iraindu, laidoztatu; ultraje: irain, laido; // Lur EF/FE: affront: iraindu, laido / (faire affront): iraindu; outrage: irain, laido; outrager: iraindu, laidoztatu. // Casve FE: affront: goitzarren, laido, nausa; (faire un affront) goitzarren egin, ondikatü, laidostatü; outrage: goitzarren, laido, hidoista, ogen; outrageant: laidogarri, goitzarren, egingarri; outrager: goitzarren egin, hidoistatü, laidostatü, ondikatü; outrageusement: goitzarrenez, laidoz; outrageux: goitzarren egile, laidozale. // Haize Garbia: affront: irain, laido, afruntu; outrage: laido, irain; outrageant: laidogarri, laidotsu, iraintsu, iraingarri; outrager: iraindu, laidoztatu, laidotu; outrageux: laidotsu; outrageusement: laidogarriki, laidotsuki; qui outrage: laidotzaile. // T-L LFB: affront: laido, afruntu, iroi, irau, irain; outrage: laido, irau; outrageant: laidogarri; outrager: laidostatu; outrageux: laidotsu; outrageusement: laidotsuki. // PMuj DCV: afrenta: (descrédito) izen txar, aipu txar, lotsa gaizto / (ofensa, injuria) irain, laido, itz-gaizto / (cosa afrentosa) lotsagarri, txarkeria, laidagarrikeria; afrentar: (injuriar, ultrajar) iraindu, laidoztatu, irain egin, laidoztu / (-se, avergonzarse) lotsatu, alketu, lotsa-gorritu, lotsa artu, alke izan, aalgetu, lotsa izan; afrentosamente: laidozki; afrentoso: (ignominioso) laidogarri, laidozko, laidotsu, lotsagarri, iraintsu, alkegarri; ultrajante: (injurioso, afrentoso) iraingarri, iraintsu, laidogarri, laidozko, laidotsu, iraintzaile; ultrajantemente: laidoz, laidozki, laidotsuki; ultrajar: (injuriar, afrentar, agraviar) iraindu, laidotu, laidoztatu, irain egin, laidoztu, laid-arazi / (despreciar) arbuiatu, oinperatu, erdeiñatu, urruñatu, gutxi-iritzi, urruindu, utsean euki; ultraje: (injuria, afrenta) irain, laido, itz-gaizto, bezkeria, idoi / (desprecio) arbuio, urruin, narga, destaiña, muzin, erdeiñu; Azkue Aurkibidea: afrenta: alkeizun, alkeri, irau, hiroi, iroi; afrenta ligera: mixkurteria; afrentar: laidetsi, laidoztatu, undikatu; afrentosamente: laidozki; afrentoso: laidogarri, laidozko; hecho ultrajante: hidoizta; ultrajar: laidarazi, laidatu; ultraje: goitzarren, idoi, hidoi, irain / irain egin.
erdarazkoak (es afrenta, ultraje formen ordainak begiratu dira; cf. beste forma batzuen artean fr affront, it affronto, pt afronta, ca afront, en affront): fr (DLLF): afrenta: affront, outrage, (aguantar una afrenta) essuyer un affront, subir un outrage / déshonneur, opprobre; afrentar: faire affront à, outrager / humilier, offenser / rougir, avoir honte; ultrajador: qui outrage, vexateur (-trice); ultrajante: outrageant (-e); ultrajar: outrager; ultraje: outrage; it (L. Ambruzzi): afrenta: affronto, oltraggio, ingiuria, offesa, villanía, insulto / infamia, disonore, vergogna, onta, ignominia / V. agravio: offesa; afrentado: oltraggiato, offeso, svillaneggiato, ingiuriato, insultato / svergognato, infamato, disonorato; afrentador: oltraggiatore, -trice, insultatore (-trice); infamatore (-trice); afrentar: oltraggiare, insultare / svergognare, infamare, disonorare, vituperare / vergognarsi, arrossire, adontarsi; afrentosamente: oltraggiosamente / ignominiosamente; ultrajador: oltraggiatore, insultatore, ingiuriatore (-trice); ultrajante: oltraggiante, insultate; ultrajar: oltraggiare, insultare, ingiuriare, offèndere, vilipèndere, vituperare; ultraje: oltraggio, ingiuria, insulto, offesa, vilpendio, vituperio; ultrajisarar: oltraggiare; ultrajoso: oltraggioso, ingiurioso, offensivo; pt (Eurodiccionario): afrenta: afronta; ultrajar: ultrajar; ultraje: ultraje; ca (DCC): afront, ultratge, ultratjador, ultratjant, ultratjar, ultratjós (-osa); en (DEIL): afrenta: affront, insult / disgrace, shame; afrentador: insulting, affronting / offensive, offending / insulter, affronter / offender; afrentar: to insult, to affront / to offend / to disgrace, to dishonour, to shame / to humiliate / to be ashamed, to be embarrassed; afrentoso: insulting / offensive, offending / humiliating / disgraceful, shameful, outrageous, dishonourable; ultrajador: outrageous / insulting / offensive; ultrajante: outrageous / offensive; ultrajar: to outrage, to do outrage / to insult, to offend; ultraje: outrage / outrage, insult / offence; ultrajoso: outrageous / offensive; de (Slaby-Grossmann): afrenta: Schimpf, Schmach, Beschimpfung, Beleidigung, Schmähwort, Ehrverlust; afrentado: unverschänt, schamlos; afrentar: beleidigen, beschimpfen / erniedrigen, entehren; afrentarse: sich mit Schmach bedecken / sich schämen; afrentoso: schimplich, schmachvoll / schändlich, beschämend, ehrenrührig; ultrajante: beleidigend / ehrenrührig; ultrajador: Beleidiger, Schänder; ultrajamiento: Schmähung, Kränkung; ultrajar: schmähen, kränken / beschimpfen, (gröblich) beleidigen, vergewaltigen; ultraje: Beleidigung, Schimpf, Beschimpfung, Schmach; ultrajoso: schimpflich, schmählich, ehrenrührig.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. afrontu / LurE: - / ElhHizt: afrontu / EskolaHE: -
lehen adierakoa, Iparraldekoa, batez ere afrun- forman ageri da XX. mendean; Bizkaierazkoa, berriz, afron- omen da, baina ahoz da erabili-ezaguna, ez idatziz. Forma eta sarrera bakarra dagokiela uste du lantaldeak.
1 Batez ere Ipar. 'laidoa'. 2 Bizk. 'haizea eta euria batera'.
- [E301]: "afrontu: [nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [A105]: "eta afrontu. Adiera desberdinetarako jarriko nituzke: afruntu = ultraje / afrontu = tempestad, viento huracanado" (2001-03)
- [E208]: "ez dakusat zergatik esangura bana duten bi hitz ezberdin hauek forma bakarraz eman behar diren. Ene ustez, tradizio bakoitzari kasu eginez, gaurko egoera eta esangurak errespetatu beharko genituzke: afruntu: Batez ere Ipar 'laidoa'. afrontu: Bizk. 'haizea eta euria batera'; zatoz etxera, kanpoan afrontu handia dago eta".
- [E123]: "OEHko adibideak ikusita, afrontu erabili dute Bordelek, Xalbadorrek, Uskara Librian, Baratciartek... Beraz ez dakit hain argi dagoen XK-k proposatzen duen bereizketa. Nik Hiztegi Batuko lantaldearen proposamenari eutsiko nioke".
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): "Bi sarrera emango dira: afrontu 1 Bizk. 'euria eta haizea batera'; 2 * Ipar. e. afruntu. Eta afruntu Batez ere Ipar. 'laidoa'".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau H | 2001-06-29 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E210]: 'Hitz hori okerretara erabiltzen da sarritan, eta ez litzateke txarto etorriko 'afusilatu e. fusilatu' gogoratzea' (2001-04-25).
- [E123]: 'konforme'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'afusilatu-ri buruzko oharra onartu da eta honela sartuko da: afusilatu* e. fusilatu'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:34 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Tekn. (Hist.). Hau bezalako titulu-izenak, aski arrotzak izanik ere, usu jaso ohi dira erdal hiztegietan.
- [E306]: "Horrelakoak sartzen hasiz gero, modu sistematikoan egin behar litzateke. Gerta liteke, bestela, 'aga' baino ezagun eta erabiliagoak direnak hiztegian ez jasotzea ('bisir', 'khan', 'xah', 'iman', 'xaman', 'aiatolah', etab.). Lantaldeak interesa balu, Elhuyar prest legoke horrelakoen zerrenda proposatzeko. Kontuan izan horrelako izenak mailegu direla eta mailegatzerakoan grafia etxekotu ala ez, zalantza handiak izaten direla. Asko beste alfabeto batzuetakoak dira jatorriz, eta transkripzio-irizpideak argi izan behar ditugu; horretan lagungarri izan daitezke Elhuyarrek argitaratutako Munduko Pertsona Izenak lanak (berez izen berezien transkripzioa lantzen bada, izen arruntak transkribatzeko irizpideak finkatzeko ere lagungarri gerta daiteke)" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-05-25 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E208]: 'konforme, baina gogoan izan 'ardo gorri nafarra''.
- [E123]: 'zer esan nahi du ohargileak, bere lekuan sartzekoa dela 'ardo gorri nafarra'? Ez dut ongi ulertu oharra'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'besterik gabe, inolako adjektiborik gabe, ematea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-09-19 |
agramontes: Ardoy SFran; agramontestar: Izt C; beaumontestar: Izt C.
agramondar: Latxaga (Agramondarrak eta Beamondarrak), Aranzazu 1932 (Agramont eta Beaumontar alderdietan banakaturik, eren Erri ederra ondatzeko zorian); I. Zaldua (Arbaso agramondarrengandik zetorrela, frantsesez hitz egiten zuela, Frantziaren mireslea zela, eta abar); agramontes 4 (Etxde Begia 3 eta Amaiur: "agramuntes"); beaumondar 4 (Latxaga: "beamondar"; I. Zaldua 2; Aranzazu 1932: "beaumontar"); beaumontes 2 (Etxde Begia).
agramondar: AB38 4, HiztEn-LurE; beaumondar: AB38 3, HiztEn, LurE (Agramondarrak eta beaumondarrak), Euskalterm 1; beamondar: AB38 1; beamontar: AB38 3, LurE // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
agramondar: ElhHizt, HiruMila, EskolaHE; agramontar: DRA ("Agramontés. Bereterretxe Agramontarra zen. Uarrain, Euzko-Gogoa, Mayo 1956,50"); beaumondar: ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.
-tar osaerakoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-07-08 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2009-10-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. s.u. krisoprasa: "Apoc 21, 20 [...] IBk, BiblE agata".
ZTC: agata 3: 1 ap. Ekaia (Erdiko hutsuneak biribilak edo izar itxurakoak izan ohi dira eta hutsik gera daitezke edo agata eta kaltzedonioa bezalako mineralek azala edo hutsune osoa estal dezakete), 2 ap. Geologia HE (agata: Kuartzo kriptokristaltsuaren aldaera den kaltzedonia, kolore eta porositate desberdinetako zona zentrokideak dituena, Mineral ugariena da eta aldaera asko ditu, kaltzedonia, agata eta silexa besteak beste); agata: BiblE (Ir 28,19; 39,12), Dv, Ur (ibid. Vul achates); agat: Ker, Ol (ibid.); ik. Geologia HE paperezkoan: agata / en agate / es ágata / fr agate // agata: EPG 6.
agata (harribitxia)
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
OfQuLF: pierre précieuse || Agate || fleuve de Sicile près duquel on trouva cette pierre.
Izen propiotikoak (Achates ibaia, Sizilia) eta Mineralak.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:28 | 1997-04-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
EB 3na ager.koak dira agenda (Kultura eta Turismo Saila) eta ajenda (J.M. Iturralde 2, Egin 1987-12-16).
agenda : HiztEn; Euskalterm 4; eta EEgunk.
cf. zeregiñak (A. Zubikarai).
Bestetan: agenda : HiruMila; ElhHizt ("1agenda. 2gai-zerrenda; agenda"); ez dute eman Lur EG/CE; EF/FE hiztegiek.
Erdara batzuetakoak: es: agenda; fr: agenda; ca: agenda; en: agenda; de: Taschen-, Notiz/buch // Terminkalender // Tagesordnung.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
onartzekoa da lantaldearen ustez, g/j grafia erabakitzea besteri dagokiola aitortuz.
g/j.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [K202]: "agenda. agente, agentzia: Premia handiko berbak. Grafia lehenbailehen erabaki beharko litzateke" (2000-11-24)
- [E109]: "agenda, agente, agentzia: Ene iritziz, g behar da. Aski dugu azken urteotan Erabakia ikustea" (2001-04).
- [E123]: "bai, nik ere hala uste dut".
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): "hitz hauek g-rekin ematea onartu da".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1992-12-16 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez dugu aurkitu.
agenta IE 1 (F. Krutwig); agente 32, EB (A. Lasarte, A. Otxoa 4, Estatistika Zuzendaritza, E.J., Elhuyar, G. Etxeberria 2, HAEE, Hemen 1989 4, I. Lamarca, J. Butron, J.M.S. 2, K. Navarro 4, K. Santisteban, S. Garmendia, UZEI 2, X. Mendiguren B. 5); agentzia (hauetako batzuk -a gabeak) 36: G 1 (T. Izagirre) eta EB 35 (J. Azurmendi, J.J. Goenaga, K. Navarro 2, A. Loidi, F. Rodriguez, G. Calico 3, Casve Azken dilindan, X. Mendiguren Bereziartu, Deia 1987, Deia 1988, Egin 1979 4, Egin 1989, GAO, Hemen 1987 2, Kontsumitzailearen heziketa eskolan, Kultura eta Turismo Saila, Punto y Hora de Euskal Herria 1985, Zabal 1973, Zerbitzuan 1986, Zeruko Argia 1978 10); ajente 8: EB 5 (R. Etxezarreta), EgAs 3 (El Día 1933, Euzkadi'ko Agintzaritzaren Egunerokoa 1936, 2); ajentzia (hauetako batzuk -a gabeak) 11: B 2 (Gure Erria 1972) eta EB 9 (V. Huici, X. Gereño, T. Auzmendi, A. Valdes, Hazienda, Finantza eta Ogasun Saila, E.J. Euskara Zerbitzua 3, HABE 1988).
agente : DFrec 5, AB38 4, AB50 5; HiztEn-LurE; ElhHizt, HiruMila; Euskalterm 64 (eta agentetasun 1); agentzia : DFrec 32, AB38 4, AB50 27, HiztEn-LurE; Euskalterm 35; ElhHizt, HiruMila; Casve EF; ajente : DFrec 2, AB50 3; ajentzia : DFrec 13, AB50 8; ez dugu aurkitu PMuj DVC eta PMuj DCV hiztegietan.
agente, (agentzialari)
onartzekoa, baina g/j erabakiz.
g/j.
- [E306]: "eta agentzia: -g- proposatzen dugu" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EEBS: agentzia: 24 ager. / ajentzia: 6 ager.)
HezkAdmin: agencia.
onartzekoa, baina g/j erabakiz.
g/j.
- [E299]: ik. Manuel M. Ruiz Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. agerpide / LurE: agerpide / ElhHizt: agerpide / EskolaHE: agerpide.
-r(tu)+b-.
-bide.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:24 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-r(tu)+g-.
iz.
- [E123]: 'adibide bat erantsiko nioke, gure bihotzeko saminaren agergarritzat, horrelakoen erabilera bultzatu beharra dugulakoan' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'MAren iradokizuna ontzat eman da. Beraz, honako adibide honekin agertuko da sarrera hori: gure bihotzeko saminaren agergarritzat'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
ageri, agiri
ageri izond.: leku ageria
izond. "leku ageria"
ageri: ad. nahiz izond.; agiri: iz.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: AGERI DENEZ Por lo visto, al parecer. Ageri danez, ara nolako / eultzia dion erauntsi. "Por lo que se ve". Or Eus 174. Au, ageri danez, emakume baten alde ari da. Zait Sof 182. Ageri denez, alkarri hurbil ditugu Galesko Enda Ederra eta Euskal Herriko lamin-enda. Mde Pr 267. Zenbait euskaltzainek [...] euskal-ioskera bera gainazpikatu ta itzulipurdikatu nai lukete, ageri danez. EG 1956 (1-2), 115. Miren ez da, agiri denez, bete lezakeana. Txill Let 80. Ardauaren bustitasunak ez deutsu ba, agiri danez, larregizko kalte aundirik egiten. Erkiag BatB 12. Ageri denez, Likori, Gal utzi ta Rhin ibaiaren inguruetara ioan zan. Ibiñ Virgil 62. Zilegi dela dirudi, gezur biribilik bota gabe nor bere opilari ikatza arrimatzen saiatzea. Ageri denez, ordea, horrek ematen dizkigu lanak. MEIG VIII 36. (Con ablativo). Por lo que se desprende de. Baiña Bergilik, Unai-kantak-etatik ageri denez, ez zituen batere maite alako gudariak. Ibiñ Virgil 24.
adib.: ageri izan, ageri, ageriko 1 da ad. Ikusgai bihurtu, begi bistan azaldu, ezagun izan. Garbi ageri da horren bihotz ona. Honetan ageri da gure historiografiak hezur muinetaraino sarturik duen gaitza. Liburu horretan ere ageri da hitz hori. Orduan ageriko dira haien amarruak. Hiri larrienetarik behera, erdara ageri zaigu gero eta nagusiago. Tontor horretatik itsasoa ageri da. Kea den lekuan ageri da badela sua. Hire aurrerabidea ageri dadin guztien aurrean. Haren lanetan ageri denez. 2 du ad. Erakutsi; ikusgai, ezagun izan. Aukeratu diren zatiek batasun gutxi ageri dute. Ageri duzu ez zarela hemengoa.
Ez dugu aurkitu ageri denez forma.
EPG: ageri denez 48: Berria 10, Iñaki Iñurrieta 7, Patziku Perurena 5, Xabier Kintana 4, Asisko Frantzizko 3, Patziku Perurena 3, Xabier Amuriza 2, Isabel Arrigain 2, Koro Navarro 2, Urtzi Urrutikoetxea, Edorta Jimenez, Iban Zaldua, Txillardegi, Koldo Izagirre, Juan Martin Elexpuru, Juan Garzia, Pello Zabala.
Adierazle egokia eta jasotzekoa, baina azpisarrera gisa.
Azpisarrera gisa jasotzekoa ageri sarreran (itxura denez, antza denez azpisarrerak bezala).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
ageri izan, ageri, ageriko. da eta du ad.: garbi ageri da horren bihotz ona; ageri duzu ez zarela hemengoa
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1993-10-20 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
(ageri-)agerian {eduki, egon, jarri,...}
- [E109]: "Eta agerian utzi ez?" (2001-04).
- [E123]: "OEHko adibideei begiratu azkar bat emanda, uste dut agerian jarri dela batez ere 'ageri' dena. Baina nahi duzuen bezala".
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): "Agerian utzi gehitzeko eskaria ez da onartu".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-gabe.
izond.
ezkutukoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
ageririk, ageriz.
-ki.
- [I202]: 'hitzari 'ageririk' edo 'ageriz' esanahiaz gainera 'ageri' ere gehitu beharko litzaioke, Nafarroako eremu zabal batean (Bortzerriak, Malerreka, Baztan, Ultzama, Goizueta,...) ematen zaiona. Hortaz, proposamena hau izanen litzateke: Ageriki 1 adlag. 'ageririk' edo 'ageriz' (erabakitzen dena). 2 Naf. 'ageri': ordua ailegatu eta ez ageriki' (2001-04-18).
- [E123]: 'egokia izan daiteke'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'Eztabaida labur baten ondoren azpisarrera gisa agertzen diren ageririk eta ageriz kentzea erabaki da, beherago sarrera gisa ere ematen baitira. Beste aldaketarik ez gehiketarik ez da egingo'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 |
ageriko, agiriko, herriko
jendaurreko, publiko
"politikarien ageriko bizitza"; "ageriko aurrezkia"
- [A105]: "eta agerizko: Bakarra edo adierak garbi bereizita" (2001-03)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: AS.
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS: agerira azaldu / agertu / atera / EskolaHE: AS
adlag.
agerira atera, agerira ekarri gisako esapideetan erabilia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: AS.
EuskHizt / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
-ik.
Ipar.
adlag.
ageriki.
- [E123]: "bi azpisarrerok, sarrera dira beheraxeago. Bietatik bat, jakina" (2001-03-28).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.
-z.
adlag.
ageriki,
- [E123]: "bi azpisarrerok, sarrera dira beheraxeago. Bietatik bat, jakina" (2001-03-28).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:40 | 1997-04-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. ageriko.
-ko/-zko.
- [E306]: "2. mailan onartzekoa. 'ageriko' ez da nahikoa?" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:21 | 1997-04-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-r(tu)+g-.
iz.
1 agiria. 2 erakuskaria, froga.
- [A105]: "eta agerkari, agerki: Adierak banatu eta agerian jarri baturako" (2001-03)
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.