Leku-izenak

(...)
Egungo Fuente de la Peña Kastillu azpian dago, Barranco de Lakumulatu-n, haitz handi baten azpiko aldean, harpe batean (ikus Canterica de las Piedras sarrera). Dokumentazioko Fuente de la Peña, ordea, Buzakao-rekin identifikatu behar da (ikus Buzakao sarrera), eta Fuente de las Peñas ere iturri hori bera zela uste dugu.
(...)

(...)
Ikus Buzakao sarrera.
(...)

(...)
Ikus Buzakao sarrera.
(...)

(...)
Putzua Buzakao bera zela ematen du. Egun zeharo ezezaguna da. Lehen begiratuan euskarazko izenondoa dirudi aztergai dugun toponimoak, baina Milagron adibidez Pieza de la Luçea dokumentatzen da XIII. mendean [Lacarra, OV, 254. or.].
(...)

(...)
Egungo Buzakau [bùzakáu] herriko eskoletako patioko iturria da. Etimologia garbi ez badago ere, 1731n Pozo de Buzacau-n oinarri harturik hasieran butzu izen arrunta daukagula kontu egin daiteke, hortz-hobietako bizkarkari afrikatuaren seinale ohi den -ch-ren antzeko grafiarik ez izanagatik. Bukaeran Iturrao 'iturburu', 'iturbegi'-n aurkitzen dugun aho izena izan genezake (cf., alabaina, Lergako Iturgutiagoa; Iturloiagoa), tarteko -k- hori elkarketa-eratorketan zenbaitetan agertzen den kontsonante epentetikoa (cf. umekondo < ume + ondo) nahiz leku genitiboaren -ko morfemaren aztarna delarik. Hortaz, Buzakao (Buzacao 1773 eta 1783an) edo Buzakau-ren azpian butzu + k + aho edo butzu + ko + aho genuke [Butzuko aho bitxi samarra da. Honen ordez Butzuao (cf. Iturrao eta Elkanoko Lizarragak erabiltzen duen Butzupokale) edo Butzuaren aho-ren antzeko zerbait espero genuke.]. Buzakao dokumentazioan iturritzat hartua da (ikus Ardui sarrera), eta Fuente de la Peña izenaz ere agertzen da. Adobería ere Buzakao-ren ondoan [Azpian zegoen] zegoela garbi ikusten da, esan bezala larruak lantzeko ura ezinbestekoa zelako. Hortaz, Barrio del Buzakao eta Barrio de las Adoberías bat eta bera zirela dirudi. Barrio del Buzakao oraindik ere erabilia da, eta gaurregun gehiago erabiltzen den Barrio de las Escuelas-en eta dokumentazioko Barrio de la Fuente de la Peña-ren kide dugu. Arropa garbitzeko tokia ere bazen iturri edo putzu hau, dokumentazioako lavadero edo lavador-ek salatzen duen bezala [1934-35ean eskolak eraiki zirenean estali zuten. Ordurako, dena dela, ez zen erabiltzen eta hondarrez betea zegoen harrizko garbitoki hau.]. Ur korrontea jarri aurretik ordea Uxueko lavadero-a Txorria-n zegoen, Galaputzu ondoan [Eraikuntzaren hondakinak oraindik ere ikusgai daude.]. Azken hau, halere, eta orain hondatua dagoen arren, berri samarra dela uste dugu. Villantigua-ko errekako Pozo del Molino-n ere egiten zuten Uxueko etxekoandreek lisiba.
(...)