G/j LETREN IDAZKERA. Mailegu berriak g letrarekin idazten dira oro har: agenda, estrategia, agente, agentzia, geografia, haluzinogeno, ingeniaritza, magia, prestigio... Aspaldikoak dira j dutenak: jende, erlijio, imajina, imajinazio... Hiztegiz finkatzekoak dira asko eta asko, eta, zalantzarik bada, hiztegira jo behar da.
G LETRAREN ALDAKORTASUNA
AHOSKERA. Euskara zainduan g letrari [g] ahoskera dagokio, hala nola [geologia], [genetika], [pedagogia], [ingeniaritza]... Arau horrek ez dio eragiten, jakina, hizkera zaindugabeari. [87. araua]
KANPOKO HITZEN ETA IZENEN AHOSKERA
a) Izen bereziak, oro har, jatorrizko hizkuntzan bezala ahoskatzekoak dira: Google [gugel], Giuseppe Verdi [jiusepe berdi].
b) Toki-izenak:
- Euskaraz ere jatorrizkoan bezala idazten diren leku-izenak jatorrizkoan bezala (ahalik eta gertuen) ahoskatzen dira: Algeciras —[x]; (es) jamón bezala—; Perugia —[y]; euskarazko Jon bezala—; Cambridge [kánbritx]. [158. araua] ;
- Euskaraz berezko grafia duten izenak euskararen arauak betez ahoskatzen dira: Belgika, Egipto... ([g]; ez [x]).
c) Mailegu berriak. Ingelesezko -ing amaieradunak dira sarrienak; bukaerako -g mutu dutela ahoskatzen dira (holding [holdin], ranking [rankin].
Euskara zainduko araua zorrotza izanik ere, bada salbuespenik:
- Hitz arrunt batzuetan, zilegi dira, arauzko [g] soinua ez ezik, soinu belarra [x] Hegoaldean (es: jamón) eta sabaiaurreko ahostuna [ӡ] Iparraldean (fr: jambon). Esate baterako, honelako maileguetan: agenda, kolegio, magia, geranio...
- Badira [y] eta [dӡ] ahoskerak ere, Hegoalde/Iparralde isoglosaren arabera: gin (edaria) [yin/dӡin], ginseng (landare-sustraia) [yinsen/dӡinsen]...
EUSKALTZAINDIA (1986). Maileguzko hitz berriei buruz Euskaltzaindiaren erabakiak. Bilbo: Euskaltzaindia.
— “Maileguak: -sz- eta g/j”, Jagonet galde-erantzunak.
— “Maileguak: g eta j letrak”, Jagonet galde-erantzunak.
ZALBIDE, Mikel (1994). “Maileguzko hitzen zenbait muga-arazo”, Euskera 39, 3: 1063-1085.
ALBERDI, Andres (2014). Ahoskera, Gasteiz: Ikasmaterialen Aholku Batzordea (EIMA)-Eusko Jaurlaritza (21, 30-35).