Leku-izenak

(...)
Dok.: Artaleguico Borda (1816, Fco. Antonio Irisarriri egindako mailegu agiria). // Kokalekua: Arotzeneko eta Marimigeleneko borden artean. // Etimologia azalpena: Oinarrian Artalegi(a) dago; bertze osagaiak -ko leku genitiboaren hondarkia eta borda izen arrunta dira, bistan denez. Artalegi(a) dela eta, lehenik erran beharra dago Aitzalegia dakarrela burutara, bukaera bera baita, itxuraz segurik, batean eta bertzean. Artalegia-ren oinarria arte zuhaitz izena edo arto landare izena izan daiteke eta bukaera -egi, -tegi ‘lekua’-ren -legi aldaera. Arazoa da hondarreko hau dardarkari (r) gibelean azaldu ohi dela (Mitxelena, AV, 194), Behorlegi-n adibidez (Nafarroa Behereko herria da; Nafarroa Garaian honen baliokide eta etorkikidea den Beortegi dago) eta Etxalarko oikonimoaren kasuan holakorik ez dela, agerian behintzat (cf. Irurlegi > Irulegi, Garazin eta Arangurenen; ikus Salaberri, 2004: 27, 101). Ez dirudi *Artarlegi(a)-ren modukorik proposa daitekeen, dardarkaria nondik atera den ongi ez genekikeelako (*artari < arte, arto + iri ‘aldamena’ eman liteke etimotako, atari < ate iri bezala, baina forma dokumentatugabea da eta aski bitxia, gure inidituan; artadi ‘arte basoa’ edo ‘arto landa’-tik dardarkari asimilazioz ateratako *artari-n ere pentsa Iiteke, baina usteen munduan mugitzen ari gara). // Bertze azalbide bat hau da: arte edo arto + harregi(a) ‘harridia, harri tokia’ > *artarregi(a) > Artalegi(a) (dardarkari disimilazioz). Honek aztergai dugun toponimoarendako balio lezake, baina ez gorago aipatu dugun Aitzalegia-rendako, kasu honetan disimilaziorako arrazoirik ez dagoelako, haitz + harregia ulertuko bagenu ere. // Oharra: Artalegiko borda-k *Artalegia izeneko «oinetxea» eskatzen duela dirudi, nahiz hau ez den ezinbestekoa.
(...)