(...)
Fuero de Antoñana por Don Sancho, el sabio, de Navarra. En Tudela en el mes de enero de la era 1220, año de 1182.
Original en el archivo de la villa, copia en la real Academia de la Historia.
In nomine Domini nostri Jesuchristi: Ego Sancius Dei gratia rex Navarre facio hanc cartam omnibus populatoribus meis de Antoñana tam presentibus quam futuris: placuit mibi optimo corde et bona voluntate quod a potestate perturbantium vos liberare volui et a consuetudinibus et pesimis subjectionibus vos extraxi, et bonos foros et bonas consuetudines in perpetum vobis concedo et omni generationi vestrae ut in prefata villa populetis et in bona quiete semper maneatis. In primis constituo vobis quod in omnibus negocijs, et causis et judicijs vestris illud idem forum habeatis quod mei populatores de la Goardia habent. Constituo vobis quod de omnibus decimis episcopus non accipiat nisi quartam partem. Clerici vero qui divinum oficium celebrant et qui pro vobis et nobis in psalmis, himnijs et canticis spiritualibus Deo laudes persolvunt, tres partes decimarum et oblations eclesiarum in pace recipiant et posideant; et pro animabus omnium parentum meorum et remistonem pecatorum meorum, cos liberos facio et inmunes ab omni servitute ut nunquam pectent in aliquo nec etiam vigilent nisi in orationibus et canticis omnipotentis Dei, et non sit ausus aliquis eorum in aliquo perturbare. Et super hoc etiam confirmo omnibus populatoribus meis ut omnes hereditates vestras liberas et absolutas habeatis, ita quod istas quas nunc habetis vel adquirere ex hinc potueritis nunquam in participatione populaturae ponatis; et super hoc condono vobis et confirmo omnes terminos quos ego vobis dono ut eos pacifice et in bona securitate semper habeatis, scilicet de Ponte Frasneto usque ad arborem Burrendes, et usque ad arbore Sisicam, et usque Atologans, et usque ad crucem Sancti Romani, et usque Azascaeta, et usque ad Anzargaray, et usque ad Santium Vincentium de Galguitu, et ex inde usque ad eclesiam Sancti S-a turnini, et usque ad crucem de Ossanar, et usque ad badum de las Persuras, et usque ad rotam de Maines, et usque ad arbores crucis de Maoteio, et usque ad sumum de Fairello, et usque ad roborem Petrole, et usque ad sumum de Fornello, et usque ad forcilium de Arzalom, et usque ad rota de Sancho Piedrola. Et super hoc dono vobis Ossategui et Lonia cum omnibus terminis suis et adhue supradictos terminos vobis confirmo et corroboro cum montibus, et cum hervis, et cum aquis et cum omnibus pertinentijs suis, et ubicumque inveneritis erbas pascatis eas cum animalibus vestris et non detis hervaticum si in nocte ad terminos sitos redierint. Et in montibus meis et in silvis accipite maderam ad domos vestras faciendas, et propter hoc neque dominus ville neque maiorinus meus conferat vobis molestiam. Omnes infanzones qui venerint populare sint liberi cum omni adquisitione sua, et cum omnibus hereditatibus suis sicut esse debent. Qúicumque comparaverit pezam, vel vineam vel aliquani hereditatem, habeat inde testes, et fidejusorem et cartam; et postquam tenuerit anum et diem illam hereditatem in pace posideat: si quis posuerit malam vocem in ea pectet XXX solidos. Qui fecerit furnum vel molinum in sua propia hereditate regis in primo annó accipiat quantum inde exierit pro suo labore: de primo anno in antea accipiat rex medietatem, ponat in misionibus medietatem. Et si quis vicinorum vel extraneus a domibus vestris per vim pignora vel aliquid extragerit, pectet XXX solidos. Si quis mortuus fuerit inventus in villa vestra, vel extra villam sive in terminis vestris, pro eo non detis omicidium. Sed si unus occident alterum et tres vel duo vicini hoc testificati fuerint, ipse omicida persolvat CC et L solidos, nisi rex voluerit facere justitiam de illo. Et si aliquis infra villam traxerit gladium vel ferrum exmolatum ut feriet aliquem, perdat manum dexteram vel redimat illam si dominus per forum vestrum ei firmare potuerit, Si unus percuserit alterum ita ut sanguis exeat, pectet V solidos, et si sanguis non exierit, pectet II solidos et VI denarios, et si hoc firmare non potuerit, audiat suam juram. Si mulier percuserit hominem uxorem habentem, et hoc probare potuerit, pectet XXX solidos. Si mulier acceperit virum per barbam, vel per genitalia aut per capillos, redimat manum vel sit fustigara. Si percuserit aliam conjugatam, vel proiecerit tocas suas et ceperit illam per capillos, et percusa hoc probare potuerit cum duabus legitimis mulieribus, persolvat XXX solidos, et dominus ville habeat medietatem et percusa medietatem. Si cavallus vel equa fuerit per diem in pignore, habeat in angueras VI denarios et de nocte XII denarios. Mulus et assinus per diem III denarios et in nocte VI denarios; et si cavallus in hoc pignore moriatur pectet V solidos, et pro equa L solidos, et pro mulo et pro asino XX solidos. Et dono vobis licentiam comparandi pannos, ropam, obes, capras, porros pro carnibus, et non detis auctorem inde, sed juravitis quod comparati sint. Si caballum vel equam, mulum, et asinum vel vobem comparaveritis in via regis cum duobus vel tribus testibus, non dabitis de quo homine nominando pretium, et ipse redat pretium, recuperet suam bestiam; juravit tamen prius quo dictam bestiam non vendidit, neque donavit neque imprestavit, sed quod ei fuit furtata . Vicinus vester vel extraneus qui sacramentutn dederit vel receperit, juret in eclesia Sancti Cipriani qui est ad portam ville vestre, et si pro amore Dei vel pro anima regis jura voluerit dimitere, non persolvat calupniam debitor neque receptor. Qui fuerit fidanza de judicio non respondeat inde de medio anno in antea. Habeatis medianetum ad portam ville vestre, et facite directum quod judicatum fuerit a judice vestro omnibus hominibus qui de vobis rencuram habuerint et non habeatis forum de igne, neque de aqua ñeque de batalla. Et si aliquis habuerit rencurant de vobis et potuerit firmare cum duobus vicinis vestris emendavitur et persolvat calupniam qualem judicaverit, et si firmare non potuerit audiat juram de quo rencuram habet, et alias non firmet vobis nisi vester vicinus. Si dominus vester vel alius extrancus horno vos voluerit ducere ad curiam regis propter judicium non catis nisi ad vestras corseras, scilicet usque ad Stellam, Mendaviam, Lucrunium, Sanctum Vincentum, Portellam, Vitoriam novam et Asluceam. Dominus qui pro rege villam vestram mandaverit, nunquam in aliquo vobis forzara faciat, sed si rencuram habuerit de aliquo vestro vicino demandet el fidejusorem, et si fidejusorem habere non potuerit faciat illum ducere de uno capite ville usque ad aliud, et si ibi fidamciam non potuerit habere, mitat illum in carcerem, et cum indo exierit non det pro carceratico nisi tres obolos. Et si de aliquo extraneo rencuram habuerit, et secundum forum vestrum directum non compleverit, mitat cum in carcerem, et in exitu non donet per carceratico nisi XII denarios. Ipse dominus non ponat super vos maiorinum neque sayonem qui non sit populator et vicinus vester. Et si maiorinus eius in vestras casas per forzam intraverit et ibi ocisus fuerit, non detis pro eo omicidium. Habeatis semper de vicinis vestris alcaldem illum quem elegiritis, et si bonus et fidelis non sit ponite alum et non acipiat de vobis novenam neque arenzaticum, sed ipse dominus qui homicidium et caloniam recipit pacquet alcaldem et sayonem. Si unus vestrorum habuerit rencuram de altero, monstret el sigillum de sayone ville, et si propter sigillum antequam nos transiat emendationem non fecerit et fidanciam de directo non preparaverit, pectavit II solidos et VI denarios in omnibus rebus et causis quae in ista carta continentur et quae non continentur. Concedo vobis et sucesoribus vestris forum de La-Goardia excepto quod ad festum Sancti Michaelis persolvatis mihi et sucesoribus meis de unaquaque domo annuatim III solidos, et nisi ex propia voluntate vestra nullum alium servicium faciatis. Hoc igitur forum et consuetudines super scriptas dono et firmo vobis tam presentibus quam futuris, ut teneatis illas et habeatis salvas et liberas nunc et in perpetuum, salva mea fidelitate et omni mea posteritate per secula cuneta: Amen. Quicumque contra super scriptum forum vel contra super scriptas consuetudines facere presunserit, sit segregatus ab omni beneficio Dei: Amen. Ego quoque rex Sancius hanc cartam quam fieri iussi laudo et confirmo, et propia manu signum confirmations facio. Facta carta aped Tutelam mensi Januarij sub era M.CCXX, regnante me Dei gratia Sancio in Navarra. Sub mea domination tune eras episcopus Petrus in Pampilona, episcopus Rodericus in Calagurra, episcopus Juannes in Tutela, Sancius Remigijs in Funes, Garcia Bermudij in Peralta, Didacus Lupi in Alava et in Ypuzcoa, Ferdinandus Roderici in Stella et Aslucea, Alvarus Beius in Treviño, Sanctius tiemigij in Maranon, Gomez Martiniz in Antoñana et in Punicastro, Enego Almoravid in Sangosa, Jordan de Penna in Roda. Fernandus notarius regis jusione domini hanc cartam scripsit et hoc signum fecit.
(...)
Zer:
Non:
Jatorria:
DRAH