1.
(Lcc, SP, Urt III 233, HtVocGr, Lar, Lecl, Dv, H),
erregla (SP, Lar, Añ, VocBN, Gèze, H),
regela,
regla. Regla, principio, norma; disciplina, conjunto de reglas de una comunidad."
Erregelako, régulier"HtVocGr.
En AxN se explica ereduz (597), por erregelaz. v. arau (1, 3). Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos desde el s. XVI. La forma erregela es con diferencia la más empleada tanto al Norte como al Sur. Leiçarraga emplea una vez regela, junto al habitual regla . A partir de finales del s. XIX disminuye notablemente el uso de esta palabra. En DFrec hay 35 ejs. de erregela y 16 de erregla, todos ellos meridionales.
Boto egiten dot eta promitietan dot [...] zeruko <zeruku> sanktu eta sankta gustiai <custiai> ta zuri aita goardaetako erregela terzera Sant Franziskuaren ordeakoa penitenziakoa.
OrdFr
143.
Regla hunen araura ebilten baitirade. LçGal 6, 16 (He, TB, Bibl erregela; Ol, IBe arau, IBk lege).
Zuen regelá eta Krist baithan duzuen fedearen fermutasuna. LçCol 2, 5 (Dv zuen arrimu ederra).
Ezen gordea daduka naturak erregela / zeñetarik ez baitaite nihola errebela. EZMan I 109.
[Fraideen] erregela konplitzeko zinen dilijentena. EZNoel 152.
[San Franzesen heren ordena] berthuteko erregela, konpasa eta nibela [da]. Harb 457.
Eztute hek bertze erregelarik, bere borondatea baizen. Ax 479 (V 310).
Zegaiti da Paternosterra beste guztien erreglea eta ordea?Cap 38s.
Handi estimatzen da nihor, bere erreglen hautsle ezpada. SPImit I 18, 5.
Debozione hura ez othe litzate irrigarria, erreglatik ilkia eta ezin pairatuzkoa?SPPhil 12 (He 11 deserregelatua).
Eskuararen erregelen eredura moldatuak. ES 102.
Erregela sainduen azpian bizi. Ch III 20, 5 (SP, Mst lege).
Erregela hauk segitzea. HeGudu 48.
Ondo irakurteko eta ondo itzegiteko erreglak. CbEBO 2.
Artezko edo erreglakiko erretorika. Ib. 40.
Berthute guzien erregela eta lehen modela. Mih 2.
Konfrariako Reglak eta Pratikak. Mercy 19.
Nai núke egún plantátu bizimódu ta erregla bát egunóro segi dezaziéna. LEProg 96.
Begira zatzu modestiarik zorrotzenaren erregelak. Brtc 10.
Bordaz hemen Eliza duk aditzen, / ate hortaz haren erregelak. Iraultza 22.
Emendik dator zuzenbide edo regla dudagabeko au. MgCC 170 (CO 250 zuzenbide).
Bizitzeko erregela bat hartu denean, leialki atxiki behar da. Dh 47.
Erregelati kanpora daguan olgeetia. fBOlg 20.
Konzienzijako gauzaak neurtuteko erregelak edo neurgarrijak. fBIc I 21.
Goberniaren kontra / erreklama naite / behar den erregela / ez dutela maite. / Jende miserablia / arrobatzen dute. Bordel 51.
Donaphaleü da egün florisan / zeren jüstizia abitatzen den han; / [...] Holako erregelarik ezta jüstizietan. 'Il n'y a pas de rectitude semblable'
.Etch 552.
San Benitoren Ordenako erregla gorde zuten. BvAsL 207 (175 erregela).
Gure borondate ustelak daukala araude edo erreglatzat norberari konbeni zaiona bakarrik. AgSerm 197.
Eleizea da gure fedearen erregela urkoa, guk jarraitu bear deutsaguna. ItzAzald 19.
Beneditanoen bizimolde edo erregela. ZerbIxtS 101 (cf. Bv AsL 70: erregla edo bizi-molde).
Istorio denak [...] erregla edo esplikazio onen barruan sartzen dira. VillJaink 71.
Regla batik ez eusten irakatsi, ikastolan egin nituan urte guztietan. EtxabuKontu 16.
[Oihenart] bere garaiko erregela zorrotzen morroi humil. MIH 286.
Erregela haustea. Ib. 388.
v. tbn. ES 116. CatLav 185 (V 95). Lg I 335. Mih 74. Ub 119. AA III 413. JJMg BasEsc 82. Astar II 177. JesBih 467. MarIl XI. Jaur 193. Gy XI. Hb Esk 197. Lap 348 (V 159). Jnn SBi 55. Arb Igand 175. Onaind STeresa 61. Erregla: Bp I 147. El 46. CatLan 86. Gco I 389. UskLiB 61. Elsb Fram 172. Othoizlari 1954, 2. Regla: Tt Onsa 86. OA (pról.). ETZ (AN-larr, 1762) 123. Albeniz 259.
sense-2
2.erregla, regla (V-gip ap. Elexp Berg). Regla (instrumento para medir y trazar líneas). "Kartaboia ta reglia eruateko esan doste" Elexp Berg. Amets egin nian [...] eskolan, erregela handi bat eskuan, nere begira zagola [errienta]. ElzbPAd 46s.
Hirurgarren batek konpas bat [zaukan] ; [...] laugarrenak atxikitzen zizin erregla bat esku batez eta eskuairea bertze eskiaz. ElsbFram 174.
[Palanka jokuan] Erregela sartu deu / iru eunda seiko / [...] Ez da marka aundia / ori Bizkairako. EusJok II 52.
Baiña zigorra, erreglea-edo, ederto erabilten eban [maixuak] guri buruak berotzeko. EtxabuKontu 13.
Orduan jujea samurtzen da eta erregela batekin joiten du bulegoa. Etchebarne 56.
azpiadiera-2.1
"
Erregla (S), règle en bois pour compter les parts de fromage au moyen d'encoches"Lh.
azpiadiera-2.2
Barra, lingote. Kapa gorri eder bat, dirutze bat eta urrezko erregela bat. (Ios 7, 21)"Auream regulam"
.Lg I 193 (Dv erregela bat urhezkoa; Ker urre-aga).
sense-3
3.
(Mic),
regla (V-gip ap. ElexpBerg). "Mes, achaque en la mujer, erregelea <-gui->
"Mic ( A s.v.erregile).
sense-4
4.Tipo de pieza musical para baile. Kuarrentako erregelak ditu 18 zatitan, 213 puntu [= 'compás']. IztD 109s.
Erregela zarrak ditu 18 zatitan 208 puntu. Ib. 113.
azpisarrera-1
ERREGELAN.
En regla, de acuerdo con las reglas. Etzüzün erresuman / xüzenago zabilanik haiek behar erreglan. 'Les règles prescrites'
.Etch 604.
Sei mila apez gazte, ja beren urte soldadogoa eginik, erreglan zirenak [...] lege oraiko berriarekin ere, [...] berriz deituak bi urteren egiterat. HUZez 154s.
Paperak erregelan behar dire untzi batean sartzeko, bai-eta futxo atheratzeko ere. ZerbMetsiko 186.
Ez baitzen harat guardarik jiten [...] ikusteko ea ardiak eta behiak erreglan ginituen.Etchebarne 43.
azpisarrera-2
ERREGELAPE(En casos locales de decl. sing.). Juizijo on baten erregelapera ekarri. fBOlg 28.
azpisarrera-3
ERREGELATAN.
En regla. v. ERREGELAN. Uste ükhen ziela baziela Andere Dona-Maria Mont Karmelekoaren Konfrairia reglatan. Mercy 10.
azpisarrera-4
ERREGELAZ(Urt I 133). De acuerdo con, ajustado a las reglas; con disciplina. Hartan dabiltzanak, ezpaitira erregelaz bizi eta ez ordenantzaz. Ax 479 (V 310).
Ordenaz gauza guziak / dakuskigu lurrean. [...] / Egun, gau eta sasoiñak, / erregelaz dabiltza. ArgDevB 151.
Erregelaz orotan bidatzen dena, ohitzen da bere nahia hausten. Dh 45.