Etim. De *or(t)z-azantz 'ruido del cielo', con pérdida disimilatoria de -z-. Esta etimología fue ya propuesta por Sauguis (cf. supra Saug Voc). Tr. Documentado en textos septentrionales de los ss. XIX y XX; tbn. lo usa algún occidental moderno como G. Manterola. La forma general es or(t)zantz; hay un ej. de ortzi-azantz (forma sin duda facticia) en Barbier (junto a orzantz y ortzanz).
sense-2
1.
(AN-burg, L, BN; Dv(s.v. ortzi), H(BN, S)),
orzantz (BN-ciz-mix, S; Dv (S); -nz Saug Voc , Arch VocGr, VocBN),
ozantz (BN-ciz, S; Gèze(-nz-), Dv),
ozazantz (H(S)),
ortzi-azantzRef.:
BonTrueno 416;
A(ortzantz, orzantz, ozantza);
SatrVocP;
EchaideNav 30
. Trueno."
Orzanza, igurziria [...], iduri du orzeazanza eta agian orzea heuskara zaharrian zerua erran nahi zen"SaugVoc.
"Syncope de orz, azanz, signifiant bruit de nuage (tonnerre)"VocBN.
"
Ortzantz (ortz-en otsa?)"JMBELG 82.
Cf. HeH Mt 16, 3n. v. ortots. Ximistak, orziak edo orzanzak hurranik ari balin badira, ez jar, ez bilha atherbea arbolen azpian. EskLAlm 1878, 9.
Horra non goibeltzen den zerua eta laster ortzantza karraskan abiatzen. ArbIgand 100.
Eguerditan orzantzaren burrunba ilhuna buruen gainean zabilakigun, artetan karraska izigarri batzuekin. Eskual 19-2-1909, 3.
Ozantz itzaltsua entzun dau goietan. GMantGoi 20.
Azken arbolak [...] karraskan ari ziren ondarreraino suntsitzen. Ortzi-azantza ematua zen. BarbPiar I 119.
Tximista ta orzantzetik begiratzeko. (BN-ciz). AEY I 165.
Ortzantza apirileko, arnoa barrikako. (BN-ciz). AEY III 163.
Ortzantz eta ximixtek, ilun pean, egiten dute karraska. JEtchep 49.
Berehala ortzantza burrunbaka hasten da. Ib. 49.
Geldituko dira ortzantzak eta ez da gehiago harririk izanen, lurra Jaunarena dela jakin dezazun. BiblEx 9, 28 (Urt ihurtziri, Dv ihurtzuri, Ur turmoi, Ol yuzturi, Ker, BiblE trumoi
).
sense-3
2."
Orzantz (BN), tempestad"A.
sense-4
3.Rayo, relámpago. Hil beitira ehün eta lauetan hogei eta zazpi jente düründaren edo ühülgiaren edo ihurziriaren arrakontrütik. Hirur hitz ziberotar horik badütügü manexen eta laphurtarren orzantza hitzarentako. Eskual 31-7-1908, 4.
azpisarrera-1
ORTZANTZA ARI IZAN (VocBN
A (s.v. durdurika)).
"Durdurika bat aditzen dut, orzanzik ari dea?, j'entends un bruit sourd, tonne-t-il?" VocBN.
azpisarrera-2
ORTZANTZ-KARRASKA.
Trueno. Ihurzuriak izan ziren eta orzantz-karraskak. BarbLeg 71.
azpisarrera-3
ORTZANTZ-KOLPE.
Rayo. Bethi ximiztha eta orzanz kolpu izigarri batzureki. AR 250.
Egun hartan meza inzun etziena orzantz kolpu batek hil zizin. Ib. 250.
azpisarrera-4
ORTZANTZ-LAINO.
Nube de tormenta. Gibel haizea, ipar-haizea, enbata, ortzantz lanoak, mendeala eta hainbeste seinale oraino.LarreArtzainE 50.
Garazi gainetik, orzantz lano batzu, lehenik uzkur eta gero faltsu, sarrixago beti ta ilunago, agerturik. Ib. 49.
azpisarrera-5
ORTZANTZ-TXIMISTA(Pl.). Rayos y truenos. Ortzanz ximixten erdian, uria turrustan heldu zen. BarbLeg 149.