Tr. Atestiguado desde la segunda mitad del s. XVII. Erremienta es la forma más empleada, documentada en autores guipuzcoanos y vizcaínos, además de en Mendiburu, Etcheberri de Sara y Mendigatxa. En textos vizcaínos y guipuzcoanos del s. XX empieza a documentarse erreminta . Emplean erramienta Cardaberaz, Iztueta, F. Bartolomé (junto con erremienta ) y Beovide (herramienta en ErleG ). Hay erraminta en Erkiaga (tbn. erreminta ). En BorrB aparece remienta. Al Norte hay por lo general errementa (-ent en Haraneder y Birjin , y con h- en Barbier y GAlm ). En DFrec hay 27 ejs. de erreminta , 21 de ellos de un texto técnico, uno de erramienta y uno de erraminta .
sense-1
1.
(V-gip, G, AN, L, B),
errementa (L, B, BN; SP, Urt I 17, Dv, H(+ h-)),
errement,
erremienta (G, B, BN, R; Lcc(h-), Lar, Añ, H),
(h)erramienta,
erraminta (ADBols),
erminta (V-gip),
herramenta (Chaho→Lh),
remientaRef.:
A(erremienta, erreminta, herrementa);
EtxbaEib(erreminta);
SMEiTec1 148;
ElexpBerg(erreminta)
. Herramienta, instrumento. v. lanabes. "Beli supellectiles, équipage de guerre; outils, meubles et objets; atelier de forgeron. Aintzinerat erosi zituen gero beharko zituen errementak, il acheta d'avance les objets dont il aurait besoin plus tard" Dv. "Tout objet en fer" H. "Batzuk tresnia, beste batzuk trepetxua; guk armerixan, armerixako lagunkixeri erremintxia" Etxba Eib. Nahi ezpadiote nihori amoriorik eman, zertako darabiltzate amoriogarrizko sukaiak eta errementak?SPPhil 332 (He 334 aparailluak).
Arrozoinamendua eta esperientzia lanabesatzat eta erremientatzat. ES 103.
Zu ez zarela lanaren egiteko hura zerbitzatzen den errement bat baizen. HeGudu 132.
Aitzur, golde, [...] ta lurrak ongi maneatzeko zituen erremient andi-ederrak. MbIArg I 211.
An demoniodi, berariazko erramienta arrigarriz, ni tormentatzeko prestatua. CbEg II 120 (Dv LEd 216 errementa).
Betoz laster aulkiak / eta remienta.BorrB 15.
[Ez agindu] zilizio, baru, ta gauza gogorrik; [...] eznago arma edo erremienta orretara egiña. CrIc 60.
[Baserriko biar] orreetarako daukezan tresna edo erremientak. MgPAb 148.
Zenbat [...] iltzen dituzte gizonak erremienta sugiñekin?VMg 31.
Soinuba joteko erramientak. fBOlg 32 (34 erremienta).
Erlezaiak [...] prestatu bear ditu bere ofizio edo langaiean bear dituan herramienta edo instrumentu guziak. ErleG 63.
[Artzakur] andiari bera jarriko zitzaiola atzapar utsak beste erramientarik bage. IztC 252.
Ez artu eskubetan gudarako erremientarik. (1854). BBatzarN 173.
Laborantzako er[r]ementak. Atheka 68.
[Mitreroak] mitra-berinen herrementa athe ondoan xutik ezarririk, sartu zen Osaketak egiteko biarrezkuak ixan ezkero, tresna edo erramientak be bai."Material quirúrgico"
.ForuAB 95.
Maiderrenean. BarbSup 93.
[Bapore txikiak] erabiltzen dun erreminta edo treskillu mota bat. ElizdoEEs 1926, 8.
Aziendaz ta lan-erremintaz / bagenedukan indarra. TxB II 61.
Orratz zorrotzak arturik, [...] erraminta mutur aen sastakadetan aurkitzen eben euren amaia [euliak]. ErkiagBatB 40 (23 erreminta).
Nolako langillia, alako erramienta. (AN-gip). EZBB II 70.
Lauortza esaten zitzaien erramintakin. BAyerbe 24.
Egurgille batzuek / erruki artzean, / erremintak zorroztu / jan ordez zartzean. Ayesta 51.
v. tbn.
EusJok II 65. Kk Ab II 57. Yanzi 48. A EY III 385. SM Zirik 106. Salav 18. Ataño TxanKan 9. TxGarm BordaB 32. JAzpiroz 56. Erremienta: Bil 151. NecCart 6. EusJok 94. Mdg 130. Anab Poli 34. Vill Jaink 123. Erramienta: Bv AsL 193.
azpiadiera-1.1
Pincel. Hori liteke errementa eskuan hartzea bezala Jesu-Kristoren antzoa edo kopia zikhintzeko ta nothatzeko. "Pinceau"
.Birjin 578.
sense-2
2.errementa (VocBN, H). Chatarra, cosa sin valor. "Mauvaise harde, mauvaise outil" VocBN. "Herrementa, guenille, objet de non valeur, qualifié ainsi pour cause de vétusté ou de mauvais confection de hardes" Ib. "Ferraille, et par extension, chose sans valeur" H.
sense-3
3.(Aplicado a personas, con el sentido de 'granuja, travieso', 'tipo, elemento')."
Gizon herrementa, homme sans souci (en mauvaise part.)"Lh.
"
Aundia zera! (B); Ori bai axeria! (G-azp, BN-arb); erreminta ona da ori! (AN-gip), au nola atera da orrelako erreminta (AN-5vill)"Gte 285.
"
Bihur, oker denari esan ohi zaio "erraminttaederra". Erramintta ederra da zuen alabia. Hori da erreminttia, hori. Sin. elementua
" Elexp Berg. Nongoa zera? [...] --Migel Joxe errementarien semea. --Ez da erremienta txarra! Ezagutzen det bai!AlzSTFer 115.
Bere galtza ederrak belhaunetarat ere ez zitzaizkon heltzen, eta, Miarritzen erdi biluzirik itsasoan mainatzen diren herrementa hetarik bat iduri zuen osoki. BarbSup 44.
Gaiztoa, gaiztorik ba-zan; "erremienta" ederra. AnabUsauri 68.
Gixakoa, ixila eta sobera prestua zu bezelako senhar herrementa batentzat. GAlm 1955, 33.
(ap. DRA)
azpisarrera-1
ERREMINTA-KOLPE.
Pincelada. Eginen ditutzue[n] eginkundeak hain bertze errement-kolpe izanen dire arimari emanen diotzotzuenak, nere iduria hartan ezartzeko. Birjin 577.
azpisarrera-2
ERREMINTA-ONDDO.
"Errementi-onyoak: hongo venenoso (Burunda)" Arzdi (ap. DRA). "Errementa ointua. Boletus badius. Haustean urdindu egiten da. Hemen esaten dute txarra dala jateko. Bi klase badira: batek anka luzetxuo eta metxuago dauka eta arrasto ilunak. Txarra da" Satr UrdSet 327. "Boletus satanicus. Bada beste errementa ointo bat dena puntaduna eta anka zuri. Txarrena" Ib. 327. v. ERREMENTARI-ONDDO.