1.
(gral.; VP, Lar, Añ (G), H (+ -th-)),
muturko (G-nav)
Ref.:
A;
IzAls(alkar);
ElexpBerg
. Golpe en la cara (tbn. fig.)."
Muturreko bat eman, dar una puñada"VP 63r.
"Cachete","sopapo"Lar,
Añ.
"Bofetón"A.
v. muturretako. Muturreko bat ederra balukete ba ohoinek goiz edo berant. HU Zez 190. Beiñere plamenko baten matrailak artu duan muturreko ederrena ari emanaz. Lh Yol 44. Bikendiren ukaldiek! Ene, beizaiaren muturrekoak! Or Mi 59. Juanbeltzengandik zetozkion muturrekoak. Anab Poli 27. Kennedy Ameriketako Jaun President gazteak ukan duen ahalgerik haundiena eta eskuaraz diogun bezala "muthurrekorik tzarrena". SoEg Herr 11-5-1961 (ap. DRA). Apaiz nagusiak muturreko bat emateko agindu zien bere laguntzaileei. IBk Act 23, 2. Etxean eta errian egonda, etsaiari muturrekorik ematerik etzegok. Alkain 43. Baña muturreko edarrak be artzen asita egoan [Hitler]. Gerrika 122. En DFrec hay 4 ejs.
azpiadiera-1.1
Bekainean hartuko dugu muturrekoa, erne ez bagabiltza.MIH 328.
sense-2
2.
(V-gip, L-ain, B, BN, R, S (-th-); H; -th- Urt, Dv, H)
Ref.:
A; Izeta BHizt; Elexp Berg. Bozal; freno de caballos."Capistrum, [...] brida, soka-kordela, muthurrekoa, musukoa
"Urt IV 198.
v. musuko. Ez diozu muthurrekoa ezarriko ogi bihia leherzen duen idiari. TB1 Tim 5, 18 (Dv, Ker, IBk, IBe y Bibl mut(h)urreko
).
Beldur balin badire [azienda-beltzak] asik detzan, ezarriko diote muthurreko bat. Prop 1904, 178.
Muturreko orok txinpartaka dirdai dagite. 'Freno'
.ZaitSof 136.
Ezarriko dautzut muturreko bat sudurrean eta ahoburdina ezpainetan. ZelaiberriHerr 24-3-1960 (ap. DRA, s.v. ahoburdin
).
Burnizko muturrekoak ezartzen dizkie [antxumeai]. IbiñVirgil 102.
Astoari muturrekotik eldu-ta. BerronKijote 111.
azpiadiera-2.1
"Aro pequeño de alambre que se coloca a los cerdos en el hocico"AspLeiz.
sense-3
3.Tubo que se coloca en el extremo. Badira bertze drain motx batzuek, lodiagoak, eta deitzen dira muthurrekoak, zeren juntartetan ezartzen diren, bertze drainak elkharri iratxikitzekotzat. DvLab 113.