Tr. Usado antes del s. XX por Larramendi, Iturriaga, Uriarte, Legaz y Mocoroa; su empleo aumenta algo en dicho siglo. Aparece generalmente en textos guipuzcoanos, o en alto-navarros septentrionales como Legaz y Goñi; en el s. XX tbn. en algunos vizcaínos como Enbeita y Alzola. La forma eskeroz la emplean Mocoroa (tbn. eskerotz en Damu 19), Orixe y Alzola. Para -(e)z geroz, etc., v. GEROZ s.v. gero .
sense-1
1.
(G ap. A
; H),
eskeroz,
eskerotz . (Precedido de participio).Después de que, desde que. Bataiatu artean gizon guziok ez oi gera [...] gaba ta illuna baizikan, eta bataiatutzeaz zerura jaio ezkeroz, orduan egin oi gerade argi. LarSAgust 6.
Zapiron ill ezkeroz. ItFab 109.
Umildubaz eskatu / ezkeroz pakia, / gauzarik aundiyena / da barkatutzia. Afrika 136.
Zer dago hostian konsekratu ezkeroz?Legaz 45.
Gizontxo au etzan geiago ikusi aurra jaio ezkeroz. BvAsL 22.
Jaungoikoaren graziak piztu ezkeroz, gure animak bear du bizi-gaia. InzaAzalp 142.
Urterik utsik ez zinun egin / oiñak jaso âl ezkeroz. "Desde que pudiste"
.OrEus 414.
Pazientzia, ez da txarra artu ezkeroz. AnabAprika 82.
v. tbn.
ArgiDL 6. Mok 7. JAIraz Bizia 78. SMitx Aranz 125. Etxde JJ 98. Azurm HitzB 57. Balad 69.
azpiadiera-1.1
"(De cuando) acá? [...] noiz ezkeroz
"Lar, Añ.
azpiadiera-1.2
(Precedido de frase relativa).Después de que, desde que. Jaio giñan ezkeroz / ez degu ikusi / beste gauzarik baizik / loia eta ura. ItFab 117.
Gauza oiek irago ziran ezkeroz, probatu zuen Jaungoikoak Abraham. UrGen 22, 1.
Nerekin bizi dan ezkeroz ez du perillik izan. MocDamu 28.
Ezagutu zuen ezkeroz Jaungoikoak zer eskatzen zion. Goñi 108.
Espiritu Santuaz bete ziran ezkeroz ez dute bildurrik ezagutzen. InzaAzalp 86.
Jan-edaritzat artu ditudan ezkeroz. ArgiDL 48.
Aurrak iru urteak bete zitun ezkeroz. EtxdeJJ 228.
Batak bestearen ondotik otsegin dun ezkeroz. "
Cum"
.OrAitork 332.
v. tbn. Mok 20.
azpiadiera-1.3
(Precedido de sintagma nominal en caso alativo).Después de llegar, ir, etc. Bein zerura ezkeroz. InzaAzalp 114.
azpiadiera-1.4
(Precedido de sintagma nominal en caso absoluto).Despues de, desde. Jatorrizko pekatua ezkeroz, edozein engañatu liteke gauz ootan. Goñi 97.
Beste munduko emakume orren agertzea ezkeroz. Ib. 102.
Zorioneko egun ura ezkeroz. InzaAzalp 86.
IX eungia-ezkeroz ezaguna baita. LdiIL 164.
Gabon-zarrez, amabiak ezkeroz datorren len-ura jasotzera. JMBELG 81 (v. tbn. 67).
Gerria oso zuzena du; ta amar urte ezkeroz, irabazkorra. Munita 83.
Mattinekin izan zun liskarraldia ezkeroz. EtxdeJJ 31.
azpiadiera-1.5
(Precedido de sintagma nominal en ablativo). Leen guztia zan burruka, gudatea ta matxinada. Ordutik-ezkeroz, eztago olakorik. LdiIL 166.
1952garren urtetik eskeroz. AlzolaAtalak 127.
sense-2
2.(Precedido de frase relativa)."Ya que [...] ezkeroz [...], pospuestos al verbo"Lar.
Orren mutill ariña / aizen ezkeroz i. ItFab 88.
Atsegin handi batekin jarraituko diot, nekatzen ez zaitudala ikusten dedan ezkeroz. ItDial 48 (Ur ezkero, Dv e Ip dudanaz geroz).
Au zabalagoa dan ezkeroz. InzaAzalp 6.
Ala nai dezun ezkeroz. ArgiDL 46.
Nik ainbeste bider aurrena erazten naieuan ezkeroz, etzoan gauz andia berak niri bein aurrea artzea. OrTormes 91.
v. tbn. Etxde AlosT 63.
sense-3
3.(Precedido de sust. vbal.).Si, en caso de. Ori orrela izate ezkeroz, eziñ moldatuko degu uste beziñ erraz ezkontza. MocDamu 32.
Entzun-bearra dago, iritzi zuzena emate eskeroz. OrSCruz 7.
Gauza au emen siniste ezkeroz / bearko ditek txoruak. TxB 126.
Norbaiti ematezkeroz, zueri ezin ukatu. AtañoTxanKan 212.
azpiadiera-3.1
(Con participio). Au gogo garbiz egiña izan ezkeroz. InzaAzalp 121 (v. tbn. 147).
Janaria alde batera utzi ezkeroz. ArgiDL 42.
Zintzo-zintzorik laztan gozo bat / Emon ezkeroz eldute. Enb 62.
Etxetik atera ezkeroz, alde guztietan gaizki izan oi da. JAIrazBizia 57.
Kaltegarria da [...] bere azia gariakin geiegi nastu ezkeroz. IbiñVirgil 47.
azpisarrera-1
EZKEROZKO.
Posterior a. Ordukoak dira San Agustiñen odeiak, gereizeak, utsegiñez arkitu zan ezkerozkoak. Lar SAgust 7. Gipuzkoako Aiuntamentuk, oingo eraz, 1848 ezkerozkoak dira. EEs 1915, 61. Hallstatt-aro ezkerozkoak. JMB ELG 72. Sortu nintzanezkerozko ordurik tristeenak. Ataño TxanKan 176. Uzta ezkerozkoa / joan zan zelebre, / babarrunak e loran / zituan erre. Insausti 251.