1.(VocBN , Hb, Dv (V)), ixur (G-nav, BN-mix; SP, Urt II 145, VocBN , Dv (BN-bard)), uxur (S; Dv (S)). Ref.: A (ixur, üxür); Ond Bac (ixur).
(Adj.). Doblado; fruncido; arrugado; rizado, ondulado. "Frisé. Hari ixurra" SP. "Crespo" Lar y Añ. "Froncé, ridé" VocBN. "Ensortijado (pelo)" A. "Laino ixur, nube o cielo rizado" Ond Bac. Zer zebilan ile izur haren pean, kopeta beltz eder haren barnean? Prop 1901, 114. Nagusi bilho izurra, zure eskutik desira ginuke bustitzea zintzurra (BN). "Amo de pelo rizo". A EY IV 116.
sense-2
2.
(V, G, AN-egüés-olza, L, B, BN; UrduñBerb, Lar, Aq 190 (G), Añ, Hb, H),
ixur (V-m, G-azp, BN; Dv, H),
ixurri (G-bet, AN-gip),
isur (H),
uxur (H(S)),
uzur (S?; H)
Ref.:
Bon-Ond 139;
A(izur, ixur, uzur);
Lh;
IzArOñ;
EtxbaEib;
JMBAt(ixurre);
ZestErret(
ixur
) . (Sust.).Pliegue; dobladillo; frunce; arruga."Arruga"UrduñBerb 395.
"Tomado"Lar.
"Trazos en la pintura, son los pliegues, izurrak
"Ib."Pliegue"Añ.
"Pli qu'on a fait en cousant les vêtements"Dv.
"
Soinaren ixurrak, les fronces de la robe. Kopetako ixurrak, les plis du front, causés par un sentiment de colère, de dégout. Larruaren ixurrak, les rides de la peau. Iletako ixurrak, les frisures ou crêpures des cheveux. Begithartean ixurrik, izurrik eztuen gizona, se dit d'un homme franc et loyal, homme qui n'a pas de froncement au visage"H.
"
Izurrian: izúrrá: el pliegue de la ropa: en el pliegue (hablando de la palma de la mano); izurrak: los pliegues de la ropa"IzArOñ.
"
Izurra(k): hacer dobladillos a la ropa"Ib."
Ixurre, fruncido de la ropa"JMBAt.
Ixter arteko larruak ixurrak egiten ditu. DvLab 247.
Len izurrez beterik / neukan bekokia / eta naibagazkoa / zan neure zoria. AzcPB 255.
Gona luze ta laburra / bardinduteko da izurra. Ib. 161.
azpiadiera-2.1
(Uso fig.). Ez al dakigu beste askoren berri gure aurrean lau itz esan orduko? Ez al ditugu ikusi, ainbat aldiz, norbaiten tolestura ta izurrak?AgG 331.
azpiadiera-2.2
Ondulación; onda. [Uhina] azkenekotz, lehertzetik ahuldua, izurrak izurraren ondotik mehatuta [...] legartzaren gainerat [zen hedatzen]. JEBer 79.
[Urak itsasoari] nun-nahi egiten daizkon izurren hegiak erran zinezake zilar-biziz dituela. Ib. 81.
Zirta zirelako hek ilargitik erori izur edo onda batzu baizik ez zirela. Herr 21-1-1961 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
azpisarrera-1
IZUR-IZUR EGIN.
v. izurtu.
azpisarrera-2
IZURRA HARTU (V-gip ap. Etxba Eib),
IZURRAK HARTU (Añ (V, G, AN)).
"Fruncir, izurrak artu" Añ. "Izurra artu, tomar un frunce. Izur bat artixozu barren guztian, apur bat laburtzeko, luzeegi dozu ba gona ori" Etxba Eib.
azpisarrera-3
IZURREZKO.
"Arratixako neskatillak, dana izurrezko gona urdiña erromerixarak, [...] la falda toda de frunce" Etxba Eib.