Tr. Documentado en la tradición septentrional desde finales del s. XVI. Al Sur sólo se encuentra en Lazarraga, Beriain, FamInst y algún autor moderno. La forma general es t(h)aula, con aspiración inicial en Materre (385), Axular, INav, Chourio, CatLav, Zalduby y Prop. Hay tabla en los textos meridionales y en HerVal, y, sólo para la acepción 'tabla, lista, índice', en Maister, JesBih, Goyetche y ECocin; en Larreguy aparece para dicha acepción y la de 'tablas (de la ley)'. Hay además tabola, con el sdo. de 'cuadro de pintura', en Mirande. En DFrec hay 27 ejs. de taula, 5 de ellos septentrionales.
sense-1
1.
(L, BN, S; Volt 106, SP, Lar, Urt I 23 (thaul), HtVocGr, Lecl, ArchVocGr 197, Gèze, Dv, H(L, BN)),
tabla (V-gip, S),
tafla (Deen II 32),
tala (th- Deen I 219)
Ref.:
A;
Lh(tabla);
GieseCasaS 10;
Lrq;
CEEN 1969, 172;
ElexpBerg(tabla)
. Tabla."
Taula, base sobre la que trabajaban el queso. Iba provista de surcos para recoger y verter adecuadamente el suero"CEEN 1969, 172.
Batzu taula gainetan, batzu unzi zapoetan. LçAct 27, 44 (He, TB taula; Dv, Ol, BiblE o(h)ol).
Arpa eder bat esku bietan / figuraz eskulpidurik / urregorrizko tablaetan. Lazarraga B16, 1183r.
Untziarena galdurik taulan dut esportzua. EZMan II 151.
Mahatsa arnuak, taulak, berona, estañua [...]. Volt 180.
Untzia galdu ondoan atrapatzen den thaula haren pare da, bekhatutan erori eta tormentatu denarentzat, kofesatzea. Ax 530 (V 341).
Thaula baten edo ohol baten atrapatzea eta [...] ieri kostaren irabaztea.Ib. 530 (V 341).
Ezin ikus dezakegu ere haren iduria urtsaren, taularen edo paperaren gainean. SPPhil 30.
Ez daiteke belhaurinka aldarearen oinetako thaularen edo eskalera mailen gainean. CatLav 251.
(V 127)Markatuak kleraz taula <-ll-> batean. (1748). SenperEus 349.
[Tabernakleak] taulak zituen asentutzat. Lg I 150.
Eragin barrüki bat taulaz hariz ta ediren güzietzaz. Egiat 158.
Zagolarik isla unen aurkasean il izan zen, gelditzen zelarik bere semea tablaren gañean .
FamInst
689.
Paseia triate erdiala; taula bat alxa, korpitza ediren, oro bellarika. Xarlem 1186.
(acot. escén.)Egin bezate kuraie / salbatu nahi badire / taula horren gainean. Monho 130.
Taula pisu altxatuak / doiean xotx batek airean dauzkanak. Gy 248.
Gain-gainekoa estaltzen da taula batez. DvLab 299.
Pausa zazu pherza taula baten gainian atheratzen duzunian. ECocin 21.
Lurrean etzaten da, burua harri bati edo taula bati kontra. Laph 37s.
Errezibitia tablak. HerVal 155.
Yuanes zurginak taiblak [sic]. Ib. 170.
Etxola ttipi bat da bi pharte egina taula xar batzuez. Prop 1876-77, 38.
[...] taulak berak ere bustiak izaten baitziren belhauniko egotu zen tokian. JnnSBi 71.
Burua estekatu zakoten baino lehen taula ikharagarriari marraza eror aitzinean. ElsbFram 123.
Pareta hori madrigaz eta thaulaz ere liso eginik. ZbyRIEV 1908, 86.
Taula berekin ziloa hesten dute. ArbIgand 78.
( s. XX)Larresoar gizon azkarrek barnetik tapa, taula zaharrez. HUZez 170.
Etzan-arazi dute han, taularen gainean. HUAurp 48.
Egosi daitezkeenetik, thaula zathi zabal baten gainean. Prop 1906, 87.
Lau taula puska mihietan, ontsa ondoratzen den athe batekin, aski bailitazke. JEBur 190.
Agertzen dire taulen artetik jaliak balire bezala, bi mustro izigarri. BarbSup 123.
Bortz ilabethez, mahaina xuhur, etzangia taula gogor, / beren mendian biziko dira gure harrabotseri gor. Ox 28.
Taulaz eginikako mahain luze baten aintzinean. Zub 97.
Antzokia herriko plazan eraikitzen zuten taulaz. Lf(
inCasveSGrazi 9
).
Zeren zoladuran baitziren taulak falta.Etchebarne 28.
Tabla gañean lo egiteko modua. Albeniz 58.
azpiadiera-1.1
(Ref. a las tablas de la ley). Iainko Iaunak eman ukhan zuen bere legea Moisesez, bi harrizko taulatan skribatua. LçAdv *** 2r.
Legearen taulak. SPImit IV 1, 4 (Ch, Mst t(h)aula; Pi ohol, Ol agintza-olak, Pi lege-ol, Leon harri-lauza).
Allianzako taulák. LçHe 9, 4 (He taulak; TB mahainak, Dv lauzak, Ol lege-olak, Ker alkartasun-olak, BiblE harlosak
).
Moisek eraman ziotzan beraz populuari legearen tablak. Lg I 149.
azpiadiera-1.2
Tabla, estantería. Arnoa zuten Bordalekotik, / edo bertzela taula zokhotik, / agollatuia ongi uretik. ChantP 238.
sense-2
2.Tabla, lista, índice. Kontu komunezko eta xifrezko letrén ezagutzeko taula. LçABC(tabla final).
Kapituloen tabla. BerTrat 128v.
Liburu hunetan diren gauzen aurkhitzeko taula. EZEliç 425.
Iguzkiaren deklinazionearen thaula. INav 145.
Aurkhitegia edo tabla. Lg I 379 (tbn. en JesBih 495).
Tabla edo fableen aurki-bidea. Gy 333.
Taula hetan izkiriatua da edozoin phesta edo sal-gailluen erreklama. LarzIru 64.
Baginituen guk denek ilabeteko taulak edo merezimendu ageriak. LarreArtzainE 134.
v. tbn. Mat 385 (th-). Gç 221. SP Imit 291. Tabla: Mst XXIII. ECocin 55.
sense-3
3.Tablero (de juegos). Aditurik Anjuko Kondea bere anaia eta Gautier Nemursko iauna iokoan hari zirela [...] hartu zituen taulak, datuak eta diruaren parte bat eta lehioetarik iraitsi zituen itsasora. SPPhil 369s.
Tauletako iokoak, berez pasatienpo onak dira. Ib. 366.
sense-4
4.tabla (Lar). (Pl.). "Tablas, en el juego de damas, galzakea, tablak" Lar.
sense-5
5.
(H(L, BN)),
tabla (Sal, S, R ap. A),
taulu (S ap. Lrq). "Carreau de jardin"H.
"Tablar, cuadro de la huerta"A.
v. taulen.
sense-6
6.(Pl.). Tablado, escenario.v. taulagain. Taulen gainean, xuberotarrek xoraturik atxiki gituzte. JEBur 140.
Ahozko koblariak ditugu orai iganak tauletarat. Ib. 146.
Ez da Ziberon sekulan ikusten taulen gainean ez Jainkorik, ez Jesusik, ez Ama Birjinarik. Lf(
inCasveSGrazi 10
).
Etsaiak zaldiz heldu dira antzoki ingururat eta taulen gainekoak kanpokoekin badituzte elgar-hizketak. LfELit 46.
Ez baiginen ordea denak plazetan eta taulen gainean ibiltzeko artista arraroak. LarreArtzainE 192.
sense-7
7.tabola. Cuadro (de pintura). Ez dizut dirurik nahi, sekula ez ditizut ene tabolak saltzen. MdeHaurB 71.
Begira zegoen [...] paretetako tabola eta liburuei. Ib. 81.
sense-8
8.Tejadillo de la galería del trinquete. Zugazti kexu zen, eskuineko ukairea frango minbera zuela, bainan "taulak" nola ez zituen halere baliatzen? Etxemendi ez izanik ere taulatzale hain segura, arras polliki ari izana da eta behariek miretsi dituzte haren jo ederrak. Herr 14-11-1957, 3.
sense-9
9.Cristal (de una ventana)."
Leihoko kristala autsi egin da (G-azp, AN-gip-5vill, B), leihoko taulak hautsi dira (BN-arb)"GteErd 198.
azpisarrera-1
TAULA BELTZ.
Pizarra, encerado. Deitu zueneko andereak aintzin hartako taula beltzerat [...] irakurtzearen egiteko. LarreArtzainE 22.
azpisarrerakoSense-1.1
Zakuaren barnean arbela edo lapitz-taula beltza. Larre ArtzainE 13.
azpisarrera-2
TAULA-GAI.
Material para hacer tablas. Horrengatik da nekhe egungo egunean laz eta taula gairik bazterretan atzematea. Alabainan arbola lodi guti da barnea usteldua ez duenik. DvLab 349.
azpisarrera-3
TAULA-JOKO.
"Tablas, juego de tablas, taula jokoa" Lar.
azpisarrera-4
TAULAPE(En casos locales de decl.). Lugar bajo las tablas. Lekhü haitatüz ezarteko khargü dienen gora, / gü taula petan girate, jente gradoz aphala! 'Sous le plancher'
.Etch 482.
Ostalertsa jarri zen kadera apal batean eta erran zuen: "Hea! Taula-pekoa, hunat atera!" Taulapekoa eltzetto bat zen, gantzugailuz betea. GH 1971, 311.
TAULAZKO. De tablas; de listones.
Katholikoek elgarren artean aski dihuru bildu zuten, taulazko kapera baten egiteko. Prop 1876-77, 88.
Thaulazko pareta. ZbyRIEV 1908, 87.
Hango leihoetan ezarri zituzten, [...] taulazko traba suerte batzu. ElsbFram 106.
Gure taulazko etxearen arteketarik xixtuz haize hotza sartzen ohi zaukulakotz. JEBur 115.
Taulazko oheak lerro lerro. StPierre 22 (v. tbn. 31).
Taulazko gurutze ttipi batzu. ZerbGerlan 60.
Harrizko ala taulazko etxoletan. ZerbAzk 9.
Mahi beltza, taulazko petatxu batzuek oraino xutik zaukatena.LarreArtzainE 44.
azpisarrerakoSense-6.1
"Abiegnus, sapiñezkóa, sapin thaulazkóa
"Urt I 23.