1.
(
L (+ e-), B, BN; SP, Lar, Dv, H),
erdoitu (
V-gip; Lar, Añ, (+ h-) H),
erdoilatu (
S),
ardoilatu,
herlotu (
H (BN)),
ordoitu (
G-bet; Lar,
H),
ordaitu (
V-gip),
ordeitu (
V-gip),
ordoildu (
Lar DVC 275)
Ref.:
A (erdoildu, erdoitu); Lh (erdoildu, erdoilatu); Lrq (erdoilatu); Jaur Kim 68; Izeta BHizt (erdoildu); Elexp Berg (erdoitu, ordaitu).
Oxidar(se) los metales, aherrumbrar(se); ensuciar(se).
"
Ordaittutako iltzia sartu jako orpotik
"
Elexp Berg.
v. HERDOILAK JAN, HERDOILAK JO, ugertu.
Zuen urrhea eta zuen zilharra herdoildu da. Lç Iac 5, 3 (He, Dv herdoildu, TB erdoildu, Ol erdoitu; IBe, IBk herdoilak jo, Ker ugertu). Alfer eta geldi egoiteaz ere, galtzen, desegiten eta herdoiltzen [da burdina]. Ax 38 (V 23). Burnia, erdoitua egon arren. AA I 384. Herriko praubik gosez eta haien ürhik erdollatzen. Etch 306 (en la vers. de ChantP 184 ürhik ardollatzen). Eia ardoillatzen ari direnez [berrogei-ta-bost liberak]. Eskual 21-3-1913 (ap. DRA). Lurraren azala erdoitua da / ala dut odola begietara? Ldi BB 128. Arma batzuk garbitu; lizunduak eta erdoituak bait-zeuden. Berron Kijote 35. Atxurra plastiko batean biltzea, erdoitu ez dedin. BBarand 7. En DFrec hay 2 ejs. de herdoildu y uno de erdoitu.
azpiadiera-1.1
Odola batzen da ertera gabe bertan [gibelean], erdoitzen da (barkatu itza), erdoitasun au gibelen gaitza, eziñ egiña besterik ezta.IArt Itzald II 50.
azpiadiera-1.2
(Participio en función de adj.).
Aingura herdoilduak urre ganbiatu.
Hb Esk 15.
Ez zuten harmatzat [...] gerren edo lantza herdoildurik baizik.
Elsb Fram 118.
Kate zar ta aingura ordoituak.
Ag G 215.
Sabre herdoildu zahar batzuekin.
Ox 59.
Aspaldiko gorrotua iltze erdoitua dirudi, ezin atera.
EgutAr 28-3-1956 (ap. DRA
).
v. tbn. Iratz 88. Erdoitu: Inza in Jaukol Biozk XV. Ibiñ Virgil 88. Erdoilatu: Prop 1905, 36. Ordoitu: Sor AuOst 94s. MendaroTx 104. Lab SuEm 174.
azpiadiera-1.2.1
"Mohoso, ordeitu
"
Lcc.
azpiadiera-1.3
(Uso figurado).
Gaztek han bere indarra eta antzea frogatzen, zorrotzten eta herdoiltzetik begiratzen baitzuten. Ax 29 (V 17;
v. tbn. 540 (V 347)). Alperreri ta nagitasunak ordoitu zituan lanerako. Ag G 62. Ene luma ez bazait erdoilatzen, bertze pidaiaño bat ere eginen dugu mendiz gaindi. Zub 119. Baitzekin Beltranen besoa gudaldirik gogorrenak zauliturik eta trebeturik zutela, berea [...] erdoiturik zeukan bitartean. Etxde AlosT 102. Zuhinduak, herdoilduak eta harddotuak diren alderdi xaharrak desegin behar direla ez da dudarik. Herr 23-12-1965, 2. Hor egoteak [etxe zokoan] lizundu eta herdoitu egingo bailuke [euskara]. MEIG I 79. [Jesusen bizitzaren gertaerak] zabarkeriak herdoiturik eta lausoturik bezala badauka. MEIG II 59.