(V-gip, L; SP(sin trad.), Lar, H(G, L)),
kalerna (G-to; Lar, IztC 235, H(L))
Ref.:
A(kalerna);
Lh;
EtxbaEib(galernia)
. Galerna; tormenta, tempestad (sdos. prop. y fig.). "Galerno, viento, viene del bascuence galerna [...]; aunque más frecuentemente llamamos galerna a las nubes o nieblas que ocasiona este viento" Lar. "Calina, vapor o niebla que oscurece el aire en tiempo de mucho calor" Ib. "Trueno, [...] kalerna" Ib. "La signification habituelle qu'on lui donne de 'orage, tempête, mêlée de vents et de tonnerres'" H. "Viento huracanado en el Cantábrico. Galerniak diño alargunak eta umezurtzak" Etxba Eib. v. 1 galarren. Tr. Propio sobre todo de la tradición septentrional (no suletina, según parece), si bien hay algunos testimonios guipuzcoanos, no sólo en textos populares. Kalerna se documenta ya en Etcheberri de Ziburu, y es al Norte la forma más empleada hasta el s. XX; entre los meridionales sólo hallamos galerna . En DFrec hay 2 ejs. de galerna .
Tormenta deneko, edo kalerna. EZMan II 110.
Egun kalerna izanen da. EvLMt 16, 3 (Dv aro gaitz
). Hedoiek nola goibeltzen izarra galernetan. HbEsk 19.
Gizarajuak txaluparekin / olatuaren azpian, / konsideratu galerna orrek / zenbat pena dakarzkian.Arrantz 78.
Horra nun altxatzen den / kalerna bat gaitza; / hedoi itsusi batzu / airean dabiltza; / laster dute zerua / ezartzen beltz beltza. ZbyRIEV 1908, 771.
Itsaso zabal, lanjerez eta kalernaz bethearen erdian. Lap 14 (V 9).
Denbora ederki freskatzen duten kalerna edo ortzi-uri batzu. Prop 1892, 111.
Galerna bat sortu zan modu zorrotzian. (In EtxabuKontu 131
).
Etxekoandre, aguro ibildu, galerna gañian degu ta.Iraola 50.
Hainbertzenarekin galerna bat jauzi zen ikaragarrizkoa. Hasi ziren lehenik ortziak karraskan, gero harria purrustan. ZerbIpuinak 130.
Kalerna aintzinean gauzak bezala, oro ixilik zauden. BarbSup 147.
Kalerna lehertu zitzaukun gainera. BarbLeg 149.
Kalerna barreiatu zen burrunbaka. Ib. 149.
Galernak dautzuenean [Larrungo mendiari] burua lanoz apaintzen. Iratz 46.
Ea nola pitz herra-galernak handik ufatu su garrak. Ib. 181 (v. tbn. 176).
Xalbatek iaioki tajutako irain makur onek galernaren indarra artu zun laister eta egiaren jabe ziran banaka batzuk izan ezik, Mattin jotzen zuten Engraziren izorkide.EtxdeJJ 136.
Aizea eta galerna marrumaz ari direnean. Othoizlari 1960, 266.
Azkenean galernak norapait zalapartatu behar. LfELit 173.
Beste aldetik, itsas galerna, / euria eta aizea.Zendoia 72.
v. tbn. Etcham 167. Or Eus 205. MEIG III 110. Kalerna: Hb in BOEl 700. Arb Igand 155.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.). Piarresen untzia / behin itsasoan / kalerna zirimolez / hondatzera zohan. ZbyRIEV 1908, 412.
Galerna haizez, izar-su beroz sugar zadazu bihotza. Iratz 131 (v. tbn. 117).
azpisarrera-1
HAIZE-GALERNA.
Galerna. Mendetan barna badoa, iduri haize-galerna, / ahalgez eta oinazez urtu hil horren hil-hatsa. Iratz 151.
azpisarrera-2
GALERNA-BURU.
"Nimbus" EEs 1931, 146 (en una lista de terminología geográfica, aprobada por la Academia de la Lengua Vasca). Nere utsegin eta jakiñeztasunak jartzen dituzten galerna burubak (nubes negras), nork aienatu? Elizondo KristPE 122.
azpisarrera-3
GALERNA-TXORI(-xori BN-lab ap. Lh). "Thalassidrome" Dass-Eliss GH 1925, 238 Lh. Galerna-xoriak ez omen dire egiazko xoriak, bainan bai arima herratu batzu: beren untziak galdu dituzten kapitainen arimak. Dass-ElissGH 1925, 238.