Etim. Relacionado, partiendo de *ken-, con kindu, keru, etc.
sense-1
(L (kh-), BN-arb-baig, S (khiño); vEys, H; kh- Dv, H; khiño VocBN , Gèze, H),
kheino,
kio (R),
kinu (SP)
Ref.:
A (kino, kĩo); Lrq (khiño); ContR 532; Iz R 291. Olor, gusto; mal olor, mal gusto."Senteur"SP.
"Odeur mauvaise, mais faible, de la viande"VocBN.
"Relent"Dv.
"Mauvaise odeur, fétidité, puanteur. Haragi hau galdua da, khinoa dakhar, cette viande ci est gâtée, elle a une mauvaise odeur, elle sent mauvais. [...]. Par ext., amertume mauvais au goût. Untzi txarrak arnoari khinoa ematen dio, une mauvaise futaille donne un mauvais goût au vin"H.
"
Kĩo (gaizto), (mal) olor (R-uzt)"ContR 532.
v. kindu, kirats, kinodura, kinotasun. Tr. Documentado en textos septentrionales (tbn. en CatR ) desde mediados del s. XIX. La forma kino se encuentra en la Pastoral de Saint Julien, GAlm , Lafitte y en un texto de Herria ; con oclusiva aspirada en Duvoisin, y con nasal palatal (-iño ) en tres ejs. suletinos (Inchauspe y dos textos de Eskualduna ). Hay kĩo en CatR y kheino en Prop .
Senditzen düzün kino hun hori, / eztüzü ez sasuko / liliak emana segürki. StJul 23v.
Etzaiote eman behar aza-hostorik, zeren haragiari hainitz khino tzarra ematen baitio. DvDial 99 (Ip khiño; It, Ur gusto).
Khino samin kharatsak ahoan. DvLEd 220.
Errana da lurrak, hari deratxikoten landareer bezala, jendeari ere emaiten diola bere kheinoa. Prop 1884, 226s.
Eztie untzi khiñorik hartüren jatekoek. Eskual 3-4-1908, 4.
Abarka gaizoak bazükian khiño amiñi bat. Ib. 7-2-1913, 3.
Gustu edo kino berezi batekin. GAlm 1950, 20.
Ixtorio bakun horiek begiratzen dute beren gozo eta kino berezia, beren baserri usain bizia. LfHerr 24-10-1957, 1.
azpiadiera-1.1
(Fig.). Batek ala bertzeak kinoa ginauken biotzean; gaizkiaren ondoko gaitza, haren ondorio kiretsa.Herr 23-2-1961, 4.
azpiadiera-1.2
"Locution figurée. Gizonaren khinorik eztu, il ne sent pas l'homme comme il faut (même de loin), il n'en a pas trace"H.
azpisarrera-1
KE-KINO.
v. ke.
azpisarrera-2
KINO EGIN.
(kio e. R). Ref.: A; Iz R 291; EAEL 19. a) Oler, olfatear. "Kío egin zan, huélelo (R-uzt)" Iz R 291. Irurgarna, abaz testatia. Laurgarna, sudurrez kĩo egitia. CatR 65.
b) "Heder, despedir mal olor" A.