1.
(V, G-azp-to, AN, L, BN, S; SP, Urt I 6, Lar, Añ, H),
igesi (V, G, AN, Ae; VP 40r, Lar, Añ, Dv(G)),
iñesi (V, AN, R-uzt, iñersi R-urz; Añ),
igasi (V-gip, G-to, AN-egüés-ilzarb; Dv, A),
ihasi (G-goi-to, AN-larr-ulz; Dv (AN-larr)),
igexi (V-gip),
igixi (V-gip),
iyesi (G-azp-nav, AN-araq, Sal; iddesi G-to-nav, AN-araq; idxesi V-gip),
iyasi (G-nav),
iisi (G-goi)
Ref.:
Bon-Ond 153;
A(iesi, iñesi, igesi);
IzArOñ(igásitxuao);
AspLeiz2(ieska);
EI 66;
ElexpBerg(igesi joan);
ZestErret(lan)
. (Adv. o posposición)."
Joan da ihesi
"SP.
"Evadir, evadirse, iesi, igesi joan
"Lar.
"Fugitivo, iesi dabillena
"Añ.
"Huir"Ib."Huyendo"A.
"
Igasi fan, ir huyendo"IzArOñ.
"
beti lanai ihesi zebillek
"ZestErret.
Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Para la distribución de variantes v. ihes . En DFrec hay 29 ejs. de ihesi (24 adv. y 5 sust.) y 12 de igesi (3 adv. y 9 sust.).
Lagundu izan zaie bera ere haién artean ihesi balebila bezala. LçAdv ** 1v.
Maruaren igesi / ango zokondoan. CancVizc 367.
Ihesi zihoazkon bere lagun apostoluak. Ax 266 (V 178).
Zatozkit, zeruko eztitasuna, eta lizunkeria guzia bihoa ihesi zure aitzinetik. SPImit III 48, 5 (Mst bihuatz ihesi; Ch khen zatzu).
Goan zen ihesi berriz ere mendirat bera bakharrik. HeIo 6, 15.
Argatik naski / dabil Mundua igasi / toki artatik. GavS 15.
Igesi ibilli bazera Jaunaren itzagandik. AA III 471.
Nork behar zintuen bidaldu / zure herritik ihesi?Iraultza 69.
Igesi ebillen bada Dabid geisua. JJMgBasEsc 179.
Beti ta beti ibili izan nas ni penitenziaren igesi. AñEL2 73.
Joab-ek geiago zezakean, eta bereala igesi bialdu zituen. Lard 190.
Ni zuri ihesi, zu nere bilha. DvLEd 240.
Benzituik eta garaituik iyasi diyua. (G-nav). Orreaga 40.
Karlomano benzitue ihasi die.(AN-larr). Ib. 52 (de donde lo toma Dv).
Ikusi dozu or nunbait, txakurren igesi edo?AEzale 1899, 14a.
Ta zelatariaren igasi zijoala, zenbat bide iragan ote zituan!ElizdoEEs 1929, 174.
Ganadu asko zeraman urak / bere ganbela ta guzi / [...] jende guziak errezatuaz / mendiak gora iasi. TxB I 84.
Maite nebazan gauzak juan dira igesi. LauxBBa 70.
Ez dakizu Murtuts goseturik ihesi dugula?LfMurtuts 7.
Lertsunak lerro-lerro airean doazi, / beroaren lekurat hotzaren ihesi. ZerbAzk 101.
Gaurgero otsoak igesi bioaz ardien aitzinean. IbiñVirgil 55.
Egur artetik igasi dijoala. BBarand 41 (ib. 100 igesi).
Behere horietarat joanarazteko oraino herritik ihesi.LarreArtzainE 96.
Zoko izkutuan, ehiztarien ihesi dabilen pixtiaren sena. MEIG IX 94.
Harako txiki hura bakarrik gelditu zen igesi joan gabe. Ib. 104.
azpiadiera-1.1
(Tras tema nudo). Bear igesi Castrora, an ere bearrik asko da. RIs 15.
(v. para el mismo refrán lan-ihesi O Pr 295)Oietik saltatu zan / erio igasi. Balad 221.
sense-2
2.
(Lar, Añ(G), H),
igesi (Lar, Añ) . (Sust.).Huida."Fuga"Lar, Añ.v. ihes. Hala hek ere salbatu nahiz bere bizia / mendira egiten zuten alferrik ihesia. EZMan I 95.
Ihesia baizik eztü irañen deno. Egiat 250.
Kusai Dabidi bere igesian jarraitu nai izan zitzaion. Lard 197.
Yoan zaizkit ihesi bizian. HbEgia 92.
Bazauzkan aren igesiari laguntzeko gizon-bidari bat eta zaldi xaar bat. FIr 149.
Othoitz egizue ihesi hori ez dadin neguan edo larunbatarekin gerta. LeonMt 24, 20 (Samper ihesia; Lç ihes egitea, TB, Dv ihesa, SalabBN ihes yuaitia, Ip ihesi juaitia, Echn eskapada, Ir YKBiz 410 igesa).
Olantxe urten oi dabe urten be, atsegiñaren itur-burutik eresizko iturriak, kanta mee, intziri samur uxterren igesiak. ErkiagArran 149.
Maite kontuko trinforik aundiña: igesia. SMZirik 126.
Andrea maitale batekin eskapatu zitzaiola bestekaldera, eta atzean zoakola ea ebaki ahal zezaiokeen ihesia. ArtiTobera 279.
Ihesi hauek, geometri-zulo hauek. "Estas huidas"
.MEIG IX 129.
(en colab. con NEtx)
azpiadiera-2.1
"
Igesixa, escape, huida. Kunbo orrek dauka igesixa, eta ez makala
"EtxbaEib.
azpiadiera-2.1.1
Plastika-ihesia. "Fuga plástica"
.MEIG IX 124 (en colab. con NEtx).
azpisarrera-1
IHESIAN.
Huyendo. Eraillea igesian zebillela jakin zutenean. EtxdeJJ 162.
Igesian giñoiazala, gure lemazaiña, erramua bi eskuakaz jasoaz, didarka ekin eutsen amorru bizian. EtxabuKontu 129.
azpisarrera-2
IHESIANGO.
Elusivo. Biaramonian, urriñetik baletor letz, agertu zan senarra bere etxian, eta oian aurkiturik emaztia zutiñik ezin zala, itandu zetsan zer eukan. Katarro apurren bat bada be, esku ta ankak lotzen destazena --aren igesixango erantzuna. EtxbaIbilt 464.
azpisarrera-3
IHESIARI EMAN(igesiarie. V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Aux. trans. tripersonal). Huir. "Kontua eitteko orduan [...] igesixari emon zetsan" Etxba Eib. "Igesixari emon, darse a la huida" Elexp Berg. Jostaketan zebiltzan arratoi aundiak argia nabaitzean igesiari eman zioten. EtxdeAlosT 53.
Bere leikidea il izan balu, ez lioke igesiari emango. EtxdeJJ 158.
Igesiari eman zioten bildurraren bildurrez. Ib. 94.
azpisarrerakoSense-3.1
(Aux. trans. bipersonal). Ikusten diranean atakatuak eta gidaririk gabe, emango dute errebelatuak eta ikaratuak igasiari.
IrunSerm
241.
azpisarrera-4
IHESI EGIN(Lcc (yesi e.)). Huir, escaparse. v. IHES EGIN. Alfer ihesi egiten zuten mendi gañera / edo ezperen alzifre altxatuenenera. EZMan I 95.
Hori ikusirik urdezaiñek ihesi egin zuten. HeLc 8, 35.
Falta txipier ihesi egiten eztiana, handietara emeki emeki eroriren da. Mst I 25, 11 (SP begiratu, Ch ihes egin).
Konpaña gaistuer ihesi egin behar da. CatS 49.
Igesi egin zuten / utzirik errestoa.Afrika 42.
Katez loturik penatzen beti, / iñundik eziñ igesi egiñ. Xe 322.
Laster egin dezagun emendik igesi. ABAmaE 403.
Eskutikan txoriyak / igesi egin diyote. JanEd II 97.
Ez du igesi egiterik. LabEEguna 88.
Iñoiz igesi, neketan arren, / ein dutela andik, oroituz. OrEus 330.
Bein-betiko erritik igesi egin bear izan zuen Alkibiadak. ZaitPlat 8.
Ta bitarte txiki onetan kuarteletik atera ta igesi egiten badigu?UgaldeIltz 67.
Eta hiltzalle gizajoak korrika igesi egin zuen jauretxetik. MdeIgela 65.
Simon Bernardok igesi egin / ikusiagaz batera. FEtxeb 69.
v. tbn. Tt Onsa 157. Ch III 38, tít. He Gudu 111. UskLiB 12. CatSal 63. Jnn SBi 59. Etcham 187. Igesi e.: Kk Ab II 97. Yanzi 104. Ataño TxanKan 69.
azpisarrerakoSense-4.1
(
ihesirik egin, en frases negativas). Badaki haren kolpiari ihesirik ezin egiten diala. TtOnsa 135.
Etzirozüt hari ihesirik egin. Mst III 29, 1 (SP ezin noakeo ihesi, Ch eziñ itzur bainakioke).
Eztüzü balinba ihesirik eginen [...] irakurte baliusari. Mst XX.
azpisarrera-5
IHESI ERAGIN.
Hacer huir, ahuyentar. Ez bakarrik gexotasunari igesi eragin, baita gatxa ekarri leiken gauzea ondo ezagutu ta aldendu eragin be bai. KkAb I 20.
Bestetan bezela intuizioa ugaritzen dit edateak, eta neure burutik igesi eragiten bidenabar. TxillLet 101.
azpisarrera-6
IHESITAN(SP, Urt IV 148). Huyendo. "Ihesitan doa, il s'en va en fuite" SP. Heda diezakedazu beraz othoi eskuiña / ene ganik ihesitan doan etsai higuina. EZMan I 60 (v. tbn. 115).
azpisarrerakoSense-6.1
Borthitz egin izan dirade gerlán, estranjerén kanpoak ihesitan irion dituzté. "Lesquels [...] ont repoussé"
.LçHe 11, 34 (He ihesi igorri, TB ihesera itzuli, Dv xahutu, Ol sakabanatu
).
azpisarrera-7
IHESIZ(iñesiz R ap. A). "Huyendo" A. Ez beha lurra! Beha zazu / lurra ihesiz, beha zerua!ElzbPo 186.
Guardak ihesiz dabiltzanentzat orai da hasten eguna!Ox 30.