Tr. Propio de la tradición septentrional desde mediados del s. XVII. Al Sur se encuentra en Mendiburu, Lizarraga de Elcano, en un texto aezcoano del s. XIX, en Echagaray y D. Aguirre. La forma mejor documentada es malur . Hay malhur en Tartas, Haraneder y en UskLiB , y ambas formas en CatLan , Lizarraga de Elcano y Etchahun. En Xarlem hay diferentes formas como malheur (que aparece tbn. en UskLiB ),malur, malleur... que podrían deberse a meras diferencias en la representación gráfica. Normalmente la -r final es débil, pero hay algunos ejs. en los que aparece como fuerte (Mendiburu (IArg I 238), CatLan (29), Etchahun, Jauretche, Bordel, ChantP (340), CatS, Etchamendy, Mattin y Xabaldor).
sense-1
1.
(S ap. Lrq
; Urt IV 39, VocBN, Gèze 338, Dv),
malura (L, BN, S ap. Lh),
malheur. Desgracia; infelicidad, pena. Herioaren orenian jinen diren malhur, desordre eta konfusione orori ihesi egin ahal dezazien. TtOnsa 58.
Hekin ganat erakharri zituen dohakabetasun edo malur handiak. CatLav 263.
(V 132)Ez zaiote ordean behiñere ondiko edo malhur hau gerthatzen. HeGudu 52.
Hekien eta bertze hainitzen malurak zuhurtu behar gaitu. Brtc 253.
Malur izorra diratekeenen eta denbora hartan unide diratekeenen. AR 27.
[Terroristak] kausa izan dirade malur orotako. Iraultza 111.
O Xarlemaiña Xarlemaiña / gure malheur kausazalia!Xarlem 1310.
(405 <-lleur>, 93 <-lleurik>, 228 <-lleurra>)Jauna, indidan fabórea preserbátzeaz [...] iltzetik ta berze ásko malúr agi zeizkidanetáik. LEOng 34v (
Kop 206, JMSB 35 malhúr
).
Lur baxera egiliaren hori ezta malur bat.FrantzesB I 26.
Proküratü malheur orotako handiena, ifernüko phena eternalak. UskLiB 85.
(74 malhür)Gabaz eta egunaz / beti nekaturik, / beren aurraren malurak / ezin gelditurik. Echag 62.
Harek eni doblatü bihotzeko herra / bai eta ere kausatü galtzeko malhürra. Etch 127 (v. tbn. en la misma pág. malürreti).
Guk damuak, malurrak, aflikzioneak, gurutzeak deitzen ditugun guziak. Jaur 112.
Gogoan haiñ ontsa emazu / non zure bidez malura, / sarthuren ez baita nihoiz ene etxera. Gy 224.
Gorputzaren gustier / iten badegu agur, / oro izanen dira / arimaren malur. Bordel 199 (127 malurrak).
Zer da gloria? --Da estado perfektisimo bat, zeintan baitaude ontasun guziak esperimentatu gabe malurrik batre. (Ae, s. XIX). ASJU 1992, 477.
Zertan dago ifernian damnatiek dien malürra?CatS 36.
Hain da heien loria / bertzen malura!ZbyRIEV 1909, 106.
Ez da arkitzen gero / baizik naigabeko tristura / illuntasuna ta malura. AgG 312.
Hura irriz, begi zuri batzuekin: --Malur, guerre!StPierre 16.
Ene haurraren malura egiteko dretxoa baduta, ixilik egonez?LarzSenper 16.
Antonek, bere malura, zuregatik badu, ez dezala izan zureganik. Ib. 14.
Lili hoi galdu arren / ez duzu malurrik. Mattin 86.
Euskal-herria dolutan dauka zure galtzeko malurrak. XaOdol 144 (114 malur).
Izatearen malurra. (Tít. de un libro de poemas, 1971). Azurm.
v. tbn. v. tbn. AstLas 21. Balad 243
sense-2
2.(Adj.).Astuto, taimado.v. maltzur; cf. malurreria (2). Jauna libra benaza gizon malhur, falsikin, gezurtiaganik (225). LE-Ir.
azpisarrera-1
MALUR EGIN.
Causar una desgracia, causar un desastre. Hartzak malur eginik / zure ardi tropan, / ederki enganatu / duzu zure "tranpan". Etcham 232.
(Con determinantes). "Causer un accident, faire un malheur, malur bat egin" Herr 23-2-1956, 3. Gure buruz gain bizi nahiak / eiten du gure malurra. Etcham 191. Nere ustez ez dut ba eiten / nehori ere malurik. Mattin 112.