Etim. Se trata de un arabismo, introducido, al parecer, por mediación del romance, habiendo sido olvidado el mediador o caído en desuso.
sense-1
1.
(V, G-nav; Mic 9r (is-), H (V, G)),
izare (VP 37v, H (V, G); izarea det. Lar, Añ; izaria det. G-nav),
izera (G-azp-nav),
ixara,
ixera,
isara,
iseraRef.:
A;
IzArOñ(isara)Als(eskúbera);
EtxbaEib;
HolmerApuntV;
ElexpBerg;
SakHizt(
menddere
)
. Sábana. "Ensabanar, [...] maindirean, izarean bildu" Lar. "Drap dont on enveloppe les morts, linceul, suaire" H. Cf. Garate Cont RIEV 1935, 350: "Izare o izale: sábana en el León de Sánchez Albornoz. Apéndice IV, pág. 183". Tr. Atestiguado en autores vizcaínos desde mediados del s. XVII; se documenta tbn. en CatBurg (47), Lardizabal (en éstos dos izare ) y en algunos autores guipuzcoanos del s. XX. Hay ixara en Kirikiño (Ab I 83), Lauaxeta, Otxolua (159) y Alzola (Atalak 58); ixera e isera en Akesolo (Ipiñ 28 / 29), e izera en Kortazar (Serm 241) y en un ej. de EgutAr . En DFrec hay 6 ejs. de izara y 1 de izera .
Isara bi, oeko kotxiña bi. Mic 14v.
Izara santea zeinegaz batu ebeen. "El sudario con que fue envuelto"
.Cap 141.
Izara zuri bategaz mestidu. Oe 158.
Ez dot ez eunezko ez miesazko izararik biar. MgPAb 66.
Ogeitamar izare edo maindire. Lard 141.
Amabiren bat izara ta beste orrenbeste burko azal. AgKr 74.
[Zaldizkoen] txarrantx, burusi ta isara. "Las mantas y sábanas de los caballos"
.OrTormes 11 (Eus 332 izara).
Lurpera naramatenean, izan zaitezte nere izara ta kutxa. NEtxNola 93.
Oeko izarak. ErkiagBatB 153.
Izara edo enparau garbitu bearrekoz beteta. EtxabuKontu 191.
Manta bi eta izera garbiren bat.Gerrika 82.
v. tbn.
CrIc 44. fB Ic I 73. Añ EL2 223. Astar II 128. Mde HaurB 17. And AUzta 46. Etxba Ibilt 467. Alzola Atalak 60.
azpiadiera-1.1
(Usos figs.). Iparraldeko mendi-saillak ere izara beltzetan bill-bill egitera dijoaz beren tontorrak. Mok 21.
Ibarretan edur zurijak dagijez ixara barrijak. LauxBBa 6.
Elur-izara-gañean nere oñatzik ez dago. EAOlBe 36.
[Mari gaiztoa] aidez iruten / sorginkerizko izara. SMitxAranz 22.
Illuntzeak bere izara baltzeranak zabaltzen ziarduan zeru ta lurrean. ErkiagBatB 87.
Eguzkia izera gorrixka batean barrezka sartzean. EgutAr 2-5-1963 (ap. DRA
).
sense-2
2.
(V-gip; FSeg ap. A.)
Ref: A; Iz ArOñ (isara). Pañal de niño. "Izara: aurra galtzarbetatik beraño biltzeko oiala" Urkia EEs 1930, 51.
sense-3
3.
(G-azp-to),
izare (VP). "
Izarea edo buruko zapia, toca"VP 30r.
"
Izare burukoa, velo"Ib. 37v.
"(G-azp-to), sabanilla de la cabeza"A.
v. izaratxo.
sense-4
4."(V-m), primeros funerales, nueve días seguidos después de la defunción"A.
azpisarrera-1
ANDA-IZARA.
v. anda.
azpisarrera-2
IZARA-GAI(-gei V-gip). "Lienzo. Arixa eruan eta izara-geixa ekarri, biar dan sarixa eunliari ordainduta" Etxba Eib.
azpisarrera-3
IZARAPE(En casos locales de decl. sing.). Bajo la sábana. Zigarro-kondoa izarapean itxita. BilbaoIpuiB 151.